نقش صنعت فولاد در کم آبی

با گسترش دامنه کم آبی‌ها، شرکت‌های فولادی باید به فکر بهینه‌سازی مصرف آب باشند.

به گزارش افکارنیوز، چند سالی است که همه جا بحث از مشکل کم آبی و کمبود منابع این مایه حیاتی بالا گرفته است اما گویا کم‌کم آژیر خطر این موضوع به صدا درآمده و با کم آبی‌های به‌وجود آمده در جنوب و مرکز کشور، همه مردم و مسئولان بیش از پیش به فکر چاره اندیشی اساسی برای حل این معظل افتاده اند. در این میان انگشت اتهام مصرف بالای آب همیشه به سمت صنایع به ویژه صنعت فولاد دراز بوده است. در اینجا این سوال مطرح می‌شود که چطور بسیاری از کشورهای پیشرفته دنیا با وجود کارخانه‌های بزرگ فولاد با مشکل کم آبی مواجه نیستند و آیا بهتر نیست به جای انداختن همه مشکلات بر دوش فولادی‌ها به فکر چاره‌ای برای بهینه مصرف کردن آب در این صنعت مادر باشیم؟

در راستای موضوع مصرف آب در کارخانه‌های فولاد با چند تن از صاحبنظران این حوزه به گفت‌وگو پرداخته‌ایم که در ادامه می‌خوانید؛
انتقال کارخانه‌های فولاد از مرکز به جنوب ایران به صرفه نیست

شهریار شعبانی عضو کمیسیون معدن اتاق اصفهان اظهار کرد: اگر شاخص آلایندگی فولاد بررسی شود خواهیم دید که این شاخص در صنعت فولاد بسیار کمتر از سایر بخش‌های کشور است.

شعبانی، اضافه کرد: اکنون عمده مصرف فولاد اصفهان از زاینده‌‎رود است، اما در گذشته به دلیل عدم کار کارشناسی موجب شد منبع زاینده‌‎رود به خطر بیفتد و اگر بخواهیم امروز کارخانه‌های عظیم فولاد را از زاینده‌‎رود به بخش‌های جنوبی کشور منتقل کنیم بدون شک به هزینه و منابع عظیمی نیاز دارد.
بیشتر آب فولادی‌ها از طریق پساب تأمین می‌شود

منصور یزدی‌زاده مدیرعامل شرکت ملی فولاد ایران بیان کرد: میزان کل مصرف آب در صنایع فولادی اکنون به 275 میلیون متر مکعب در سال می‌رسد و در کل استان‌های کشور مجموعا 46 درصد مصرف آب صنایع متعلق به فولادی‌ها بوده که بیشتر آن از طریق بازیافت آب‌های مصرفی تأمین شده است.

یزدی‌زاده ادامه داد: 85 درصد از مجموع واحدهای فولادی در مرکز کشور متمرکز شده‌اند که عمده آب مصرفی آنها از طریق پساب‌های شهری و کشاورزی تأمین می‌شود.

وی اضافه کرد: در پروژه استفاده از پساب‌های فولاد، شرکت فولاد مبارکه اصفهان پیش قدم بوده و در مرحله بعدی پروژه انتقال آب از خلیج فارس کلید خورده که شرکت گل گهر آن را آغاز کرده است.
مبارکه و ذوب آهن باید سریع‌تر طرح بازیافت آب را تکمیل کنند

حمیدرضا فولادگر، نماینده مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی گفت: اصفهان به‌دلیل وجود ۲ کارخانه مهم فولادسازی کشور یعنی فولاد مبارکه و ذوب‌آهن و شرکت‌های خصوصی دیگر که از ظرفیت‌های کمتری برخوردارند، قطب صنعت فولاد کشور به شمار می‌آید و ۶۰درصد ظرفیت تولید فولاد کشور مربوط به اصفهان است.

وی افزود: در فولادسازی مسایل استانی مطرح نیست، بلکه اهمیت فولاد و حل مسائل فولاد اهمیت دارد زیرا فولادسازی پروژه ملی است و حتی گزینش نیروها هم از سراسر کشور انجام می‌شود، آگهی‌ها سراسری است و مالیات‌ها هم به خزانه واریز می‌شود.

وی یادآورشد: تنها مسئله‌ای که حکم استانی دارد مسائل زیست‌محیطی و آلایندگی است که در منطقه و اطراف ایجاد می‌کند و در استان باید پیگیری شود.

فولادگر درباره اینکه چرا با وجود بحران آب این صنایع به اصفهان آمده، گفت: احداث کارخانه ذوب‌آهن اصفهان در دهه ۴۰ آغاز شد و علت انتخاب این منطقه به خاطر آب زاینده‌رود بوده است.این پروژه از سوی روس‌ها انجام شد.

وی تأکید کرد: ذوب‌آهن از آب زاینده‌رود سهمیه دارد و در حقیقت یکی از علل احداث سد زاینده‌رود به دلیل تأمین آب ذوب‌آهن بوده البته یک دلیل دیگر احداث این کارخانه در اصفهان نزدیکی به معادن بزرگ سنگ‌آهن در چغارت و چادرملو بود بنابراین احداث کارخانه فولاد در جایی که نزدیک به آب و معادن سنگ‌آهن باشد، منطقی بوده است.

نماینده مردم اصفهان درباره اینکه در حال حاضر برای مشکل کم آبی چه باید کرد، گفت: باید دید اگر اکنون گروهی می‌آمدند تا اینجا را مکان‌یابی کرده و برای آن طرح توجیهی در نظر بگیرند آیا باز هم همین منطقه را انتخاب می‌کردند؟ منطقه‌ای که ذوب‌آهن در آن احداث شده یکی از حاصلخیزترین مناطق استان است که برنج آنجا بسیار مرغوب است و بسیاری از اصفهانی‌ها مصرف این برنج به دیگر برنج‌ها ترجیح می‌دهند. اما این منطقه کشاورزی در حال حاضر به منطقه صنعتی تبدیل شده اگر خودمان قرار بود در این‌باره تصمیم‌گیری کنیم ترجیح می‌دادیم ذوب‌آهن در جای دیگری باشد.

به گفته وی؛ در حال حاضر در کشور و استان اصفهان بحران آب وجود دارد اما زمانی جمعیت استان و بهره‌برداران آب چه برای شرب و چه برای کشاورزی از آب سد زاینده‌رود استفاده می‌کردند.

فولادگر افزود: تونل اول کوهرنگ قبل از انقلاب و به‌وسیله روسیه زده شد که حقابه ذوب‌آهن از این قسمت بوده ولی تونل دوم را جمهوری اسلامی احداث کرده، بنابراین براساس قراردادها آنچه به دیگران می‌توان واگذار کرد از تونل دوم امکانپذیر است.

وی تصریح کرد: در سال‌های اخیر میزان جمعیت افزایش یافته در نتیجه بر تعداد بهره‌برداران آب افزوده شده همچنین از یک سو چاه‌های غیرمجاز حفر شده و از سوی دیگر برداشت‌های بی‌رویه موجب کاهش آب استانی شده است.

فولادگر درباره اینکه در وضعیت فعلی ذوب‌آهن و فولاد مبارکه چه کار باید کنند، گفت: این ۲ کارخانه بزرگ باید پول آب خود را به قیمت واقعی پرداخت کنند و در صندوقی که از سوی شورای عالی آب هم تصویب شده ذخیره کرده و نام آن را صندوق خسارت خشکسالی بگذارند، هر زمان که آب بود از آن استفاده کرده و زمانی که آب نباشد خسارت آن را پرداخت کنند.

این نماینده مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: این ۲کارخانه باید طرح بازیافت آب و پساب‌های خود را هم‌مدرن کنند زیرا هر چه در این زمینه سرمایه‌گذاری بیشتری انجام شود کمتر دچار مشکل می‌شوند.

وی در پاسخ به این سوال که آیا امکان استفاده از طرح انتقال آب خلیج‌فارس به «گل‌گهر» و «چادرملو» برای تأمین آب فولاد مبارکه و ذوب‌آهن وجود دارد یا خیر؟ اظهار کرد: این کار برای کشاورزی و شرب به صرفه نیست چرا که هزینه شیرین کردن آب بالاست اما برای صنعت چون قرار است بخش خصوصی وارد عمل شود نه دولت به نفع آنها است. البته این طرح برای گل‌گهر صرفه دارد اما مشخص نیست این‌کار برای کارخانه‌ها هم اقتصادی باشد یا خیر.
راهکارهای کاهش مصرف آب فولادسازان

محمدحسن رحیمی، رئیس گروه فنی انرژی و سیالات فولاد مبارکه با تأکید بر اینکه روند کاهشی مصرف آب در فولاد مبارکه با سرعت قابل ملاحظه‌ای در حال پیشرفت است، در توضیح برخی اقدامات صورت پذیرفته در راستای استفاده بهینه از منابع آبی موجود و کاهش مصارف آب در فرایندهای تولید، گفت: تصفیه و بازچرخانی پساب‌های شرکت و استفاده از آن در فرایندهای تولید؛ استفاده از پساب‌های کم کیفیت خروجی برخی از فرایندها برای خنک کاری سرباره و تختال و در نتیجه کاهش مصرف آب صنعتی؛ تکمیل و بهره برداری از پروژه جمع آوری و انتقال پساب‌های شهری شهرستان‌های منطقه پیرامونی شرکت مبارکه اصفهان برخی از اقدامات انجام شده در این راستا است.

وی افزود: از دیگر اقدام‌ها می توان به راه‌اندازی فاز اول پروژه تصفیۀ پساب‌های صنعتی به روش اسمز معکوس (RO) و تغذیه آب با کیفیت بالا به فرایندهای خنک‌کاری با آب صنعتی؛ جایگزینی گیاهان فضای سبز شرکت با گونه‌های کم مصرف؛ بهسازی آبهای گردشی در برجهای خنک کاری شرکت با تزریق مواد شیمیایی ضدرسوب و خوردگی و درنتیجه امکان افزایش تعداد سیکل‌های گردش آب؛ نوسازی شبکه‌های انتقال و توزیع آب صنعتی و بهداشتی در سطح شرکت؛ توسعه تصفیه خانه‌های پس آب انسانی و صنعتی شرکت به منظور افزایش کیفیت پساب تصفیه شده و استفادۀ مجدد از آن اشاره کرد.

رحیمی در پایان گفت: انجام مطالعات اولیه کاهش تلفات آب در برج‌های خنک‌کاری و فرایند احیای مستقیم و برگزاری مسابقه پیشنهادات ویژه کاهش مصرف و بهینه سازی آب در سطح شرکت مبارکه اصفهان از اقدام‌های دیگر در راستای کاهش مصرف آب بوده است.