نقد و بررسی کارنامه روحانی در نیویورک
«روحانی چهره واقعی ترامپ را افشا کرد و اینکه کسی که به تعهدات خود پایبند نیست، نمی‌تواند مورد اعتماد باشد و اگر آمریکا در گفتگو صداقت دارد، باید در پایبندی به تعهدات خود این را ثابت کند. رئیس‌جمهوری ایران در سخنرانی خود باید پاسخ ترامپ را با منطق لازم می‌داد و دنیا می‌فهمید کسی از ایران نمی‌تواند طرف مذاکره با فردی قرار بگیرد که به هیچ قاعده‌ای پایبند نیست؛ زیرا ایران اهل گفتگو است».
سه‌شنبه‌ای که گذشت، مجمع جهانی سازمان ملل متحد محل هماورد دو تفکر در جهان بود؛ تفکری مبنی بر صلح‌دوستی، احترام به تعهدات بین‌المللی و اراده جهانی برای رفع مشکلات جهانی و مبارزه با تروریسم و تفکری مبنی بر ناسیونالیسم کور و حمله به نهاد‌های بین‌المللی و به‌چالش کشیدن تعهدات بین‌المللی.
به گزارش شرق، رئیس‌جمهوری ایران در سخنرانی امسال خود در سازمان ملل چنان سخن گفت تا جمهوری اسلامی ایران این‌بار با منطق و دیپلماسی و با تدبیر خود علاوه بر کشور‌ها و ملت‌های مظلوم، سخنگوی متحدان سنتی و بسیار نزدیک آمریکا نیز باشد.
رفتار و سخنان تند رئیس‌جمهوری آمریکا و تیم او در کاخ سفید، جهان را از شکل‌گیری یک نازیسم نو در جهان به‌شدت ترسانده است و جمهوری اسلامی همانند هشدار‌هایی که قبل از قدرت‌گرفتن داعش و تروریسم در خاورمیانه می‌داد، این‌بار در برابر یک نازیسم جدید ایستادگی کرد.
هماوردی حسن روحانی و دونالد ترامپ در کارزار مجمع سازمان ملل به گواه رسانه‌های غربی و کارشناسان نزدیک به دولت‌های غربی به صورت قاطع به نفع روحانی و ایران پایان یافت. کارشناسان دلیل این مهم را در نحوه مواجهه رؤسای جمهوری دو کشور با مسائل جهانی می‌دانند. به باور آن‌ها حسن روحانی نرفته بود تا از خودش دفاع کند؛ بلکه او به سازمان ملل رفت تا به نمایندگی از مردم ایران به دفاع از جهان و سازمان‌های بین‌المللی در مقابل حمله‌های بی‌محابای ترامپ بپردازد.
رسانه‌های جریان اصلی در آمریکا ازجمله سی‌ان‌ان و واشنگتن‌پست و… در تحلیل‌های خود از سخنرانی ترامپ و روحانی در سازمان ملل به انزوای شدید و عصبانیت رئیس‌جمهوری آمریکا در مقابل همراهی جهانی و متانت در سخنان رئیس‌جمهوری ایران اشاره کردند و اعتراف کردند که ایران برنده این کارزار بوده است.
واکنش‌های جهانی به سخنرانی ترامپ
بلافاصله پس از سخنان ترامپ در هفتادوسومین نشست مجمع عمومی سازمان ملل، شماری از رسانه‌های انگلیسی آن را به سخره گرفتند و برخی هم به نقد آن پرداختند. روزنامه «گاردین» نوشت رئیس‌جمهوری آمریکا به سازمان ملل گفت: «ما جهانی‌شدن را رد و از ملی‌گرایی حمایت می‌کنیم!».
روزنامه «ایندیپندنت» نیز نوشت اعضای سازمان ملل، پس از اینکه ترامپ مدعی شد دولتش «بیش از همه دولت‌های تاریخ آمریکا، دستاورد داشته است»، به او خندیدند.
«دیلی میرور» نوشت سازمان ملل آشکارا به دونالد ترامپ خندید؛ زیرا او دستاورد‌های دولتش را به رخ کشید. این تحقیر در همان ابتدای سخنان او در نیویورک اتفاق افتاد.
«مترو» نیز نوشت رهبران جهان در نشست سازمان ملل، آشکارا به ترامپ خندیدند و اکنون باید منتظر توییت آتشین رئیس‌جمهور آمریکا بود.
«دیلی تلگراف» هم اشاره کرد خنده رهبران در سازمان ملل، دونالد ترامپ را مجبور کرد تا وقفه‌ای در سخنانش ایجاد کند. در مقابل، کارشناسان و رسانه‌های غربی بر این اعتقادند که سیاست‌های آمریکا به صورت اصولی و به طریقی که همراهی جهانی را به همراه داشت، از سوی حسن روحانی به چالش کشیده شد.
روحانی چهره واقعی ترامپ را افشا کرد و اینکه کسی که به تعهدات خود پایبند نیست، نمی‌تواند مورد اعتماد باشد و اگر آمریکا در گفتگو صداقت دارد، باید در پایبندی به تعهدات خود این را ثابت کند. رئیس‌جمهوری ایران در سخنرانی خود باید پاسخ ترامپ را با منطق لازم می‌داد و دنیا می‌فهمید کسی از ایران نمی‌تواند طرف مذاکره با فردی قرار بگیرد که به هیچ قاعده‌ای پایبند نیست؛ زیرا ایران اهل گفتگو است.
تابش: روحانی با قاطعیت پاسخ هتاکی‌های ترامپ را داد
نایب‌رئیس فراکسیون امید در ارزیابی خود از سخنرانی رؤسای جمهوری ایران و آمریکا در مجمع عمومی سازمان ملل گفت: «ترامپ نشان داد که موضع‌گیری‌ها و سخنانش بر هیچ پایه‌ای استوار نیست و متغیر و گاهی متضاد است. رئیس‌جمهوری آمریکا با گستاخی و تهدید، نهاد‌های بین‌المللی را به چالش کشید. او بر رقبای تجاری آمریکا تاخت و همچنین بی‌محابا قانون‌گریزی و مجازات قانون‌گرایان را تجویز کرد و تهدید‌ها و ادعا‌های بی‌پایه‌و‌اساس را علیه ایران تکرار کرد».
محمدرضا تابش با بیان اینکه حسن روحانی با منطقی استوار و کلامی موزون، سیاست‌های آمریکا در مواجهه با تهران را به چالش کشید و به ادعا‌های بی‌پایه ترامپ پاسخ داد، افزود: «روحانی تروریسم را محکوم و ایران را در خط عملی و مقدم مبارزه با این پدیده شوم قلمداد کرد. رئیس‌جمهوری منطق ایرانیان در تعامل و مذاکره و گفتگو را قوی ذکر کرد؛ اما با اشاره به بدعهدی و پیمان‌شکنی و تلاش براندازانه آمریکا، این رژیم را غیرقابل‌اعتماد دانست».
او گفت: «در یک کلام، رئیس‌جمهوری ایران با ادب، متانت و قاطعیت پاسخ گستاخی‌ها و هتاکی‌های ترامپ را داد و درعین‌حال مواضع شفاف، منصفانه و منطبق بر قوانین و قواعد بین‌المللی و تعالیم اسلامی و ملی را در مواجهه با مسائل جهانی به زیبایی تبیین کرد».
حقوقی صحبت کرد
فاطمه ذوالقدر. نماینده تهران در مجلس
سخنرانی رئیس‌جمهوری در مجمع عمومی سازمان ملل تا حد زیادی جو و فضای آن جلسه را به نفع ایران تغییر داد. ازآنجا‌که حسن روحانی یک حقوق‌دان است، توانست با هوشیاری مطالب مهم را دسته‌بندی کند و در یک قالب درست و منطقی به حضار ارائه دهد. ترامپ ماه‌هاست که به دنبال متشنج‌کردن اوضاع است و می‌خواهد ایران را منزوی و همه‌چیز را به نفع خود تمام کند، اما آقای روحانی به زیبایی، هم سخنان خود را مطرح کرد و هم جواب ترامپ را داد. رئیس‌جمهور ایران دوباره به همه جهانیان نشان داد که ایران اهل گفتگو و مذاکره بوده و هست و همیشه به قول‌های خود عمل کرده، اما این آمریکا بوده که به مذاکرات و قرارداد‌های بین‌المللی پشت کرده است. ترامپ از طرفی تحریم‌های ظالمانه‌ای را بر ملت ایران روا می‌کند و سپس حرف از مذاکره می‌زند درحالی‌که مذاکره پیش از این انجام شده بود و همه طرف‌ها تعهد دادند که به آن پایبند باشند.
همه مفاد برجام از بار حقوقی برخوردار است و آقای روحانی نیز در سخنرانی خود در سازمان ملل بار‌ها بر اجرای قانون تأکید داشتند و به مقامات بلندپایه دیگر کشور‌ها ثابت کردند که این آمریکاست که در مدار قانون حرکت نمی‌کند. اکنون هم می‌بینیم که طرف‌های اروپایی و چین متعهد به برجام هستند و معتقدند این قرارداد بین‌المللی و مهم باید بدون آمریکا در جریان باشد. از زمانی که ترامپ در رأس امور آمریکا قرار گرفته، خیلی علاقه پیدا کرده که مرتبا قواعد بازی را به هم بزند و همه مسائل دنیا را آن‌طور که می‌خواهد سازمان‌دهی کند. نقض قانون تعمدا از سوی ترامپ صورت گرفته، اما ایران حتی در زمانی هم که آمریکا از برجام خارج شد باز به مفاد برجام عمل کرد و حال کشور‌های دیگر دنیا باید قضاوت کنند که آمریکا از حقانیت برخوردار است یا ایران؟
در کل باید گفت که سخنرانی‌های منطقی رئیس‌جمهوری ایران در ثبات و آرامش اوضاع سیاسی و اقتصادی کشور بی‌تأثیر نیست، اما برای بهبود اوضاع در داخل نیازمند مدیران دلسوز و کاربلدی هستیم که شرایط حساس کشور را درک کنند و بهترین تصمیم را در جهت حفظ منافع کشور بگیرند. امیدوارم در روز‌های آتی آقای روحانی دو وزیر قوی و شایسته را برای وزارتخانه‌های تعاون، کار و رفاه اجتماعی و امور اقتصادی و دارایی انتخاب کند تا این دو وزارتخانه که رویکردی اقتصادی دارند با سیاست‌های جدید شرایط را به نفع معیشت مردم تغییر دهند.
برخی از گرانی‌های کشور جنبه روانی دارد و حتما دو وزیر آینده باید با کمک دیگر اعضای کابینه آقای روحانی در مقابل این گرانی‌های توخالی ایستادگی کنند زیرا مردم دیگر توان تورمی بیش از این را ندارند. از سوی دیگر تحریم‌های جدید و واکنش و مقابله دولتمردان ما با آن، بسیار بااهمیت است و باید منتظر باشیم و ببینیم دولت و کشور‌های دیگر که از نظر فکری به ما نزدیک‌ترند چطور در مقابل این فشار‌ها تصمیم خواهند گرفت تا تحریم‌ها دور زده شود.
نشان از خردمندی و توانمندی
مصطفی درایتی. فعال سیاسی اصلاح‌طلب
نطق رئیس‌جمهوری ایران یکی از جامع‌ترین و دقیق‌ترین نطق‌هایی بود که در شرایط داخلی و بین‌المللی با توجه به اصول سازمان ملل بیان شد. صحبت‌های حسن روحانی از محدود نطق‌هایی بود که به هر بند آن و تمامی کلمات آن فکر شده بود. در این متن بیان شد که کشور ایران و جهان در چه وضعیتی قرار دارند و او نشان داد که می‌توان عزت‌مندانه صحبت و درعین‌حال مواضع و منافع ملی را دقیق مطرح کرد. همچنین به احتمالات و شایعاتی که از طرف آمریکا و اسرائیل مطرح شد و فضاسازی‌ای که درباره ایران شده بود، به‌طور دقیق پاسخ داده شد.
سخنرانی روحانی در سازمان ملل یکی از بهترین صحبت‌های دیپلماتیک در عرصه بین‌المللی بود؛ ازاین‌نظر که روی نطق او کار و فکر جدی شده و تمامی ابعاد و منافع ملی مورد توجه قرار گرفته بود و نطقی کاملا موفق بود. درباره نقش ایران در خاورمیانه آنچه آمریکا مطرح می‌کرد این بود که ایران به‌دنبال ناامن‌کردن منطقه و به‌هم‌ریختگی و آشوب خاورمیانه است که حسن روحانی موضعی مطابق فضا و واقعیت خاورمیانه اتخاذ کرد. تبلیغات آمریکایی‌ها و اسرائیلی‌ها درباره ایران به‌شدت پررنگ بود و دنیا به آن توجه داشت؛ درحالی‌که ایران چندین‌بار به شکل‌های مختلف بیان کرده بود که مسئله خاورمیانه با جنگ حل نخواهد شد و راه‌حل آن گفتگو و صلح جهانی است که در سخنرانی حسن روحانی در مجمع عمومی سازمان ملل به بهترین شکل مطرح شد.
پس از سخنرانی رئیس‌جمهور باید شرایط داخل کشور را نیز بهبود بخشید. شرایط داخلی کشور را از دو منظر می‌توان بررسی کرد؛ ابتدا مخالفان دولت تدبیر و امید که دنبال نقطه‌ضعف‌ها و برجسته‌کردن آن‌ها هستند و از هر فرصتی استفاده می‌کنند که حرف‌های بی‌منطق را بالا و پایین کنند. تکلیف آن‌ها مشخص است و نباید به این گروه توجه خاصی داشت. از سوی دیگر، گروه‌هایی در داخل کشور حضور دارند که برای منافع ملی و کشور دغدغه واقعی دارند. در این وضعیت وقتی‌که حرکت بین‌المللی در راستای بهبود شرایط انجام می‌شود، حمایت جدی داخلی می‌تواند به مواضع رئیس‌جمهوری در عرصه بین‌الملل کمک کند و تأکید بر قضیه صلح و مذاکره باید در داخل نیز شنیده شود .
حسن روحانی به‌هیچ‌وجه مذاکره را رد نکرد. هرچه تأکید بیشتری از طرف افراد، نخبگان و گروه‌های سیاسی بر صلح‌جویی و مذاکره صورت گیرد، موضع رئیس‌جمهور در عرصه بین‌الملل قوی‌تر خواهد شد. در عرصه جهانی کسانی به‌دنبال تخریب وضعیت ایران هستند و حربه‌هایی را که ترامپ، اسرائیل و بعضا عربستان به کار می‌گیرند، استفاده می‌کنند. هرچه در داخل کشور تأکید بر مواضع صلح‌طلبی صورت گیرد و از حالت دولتی خارج شود و بخش عمومی‌تر جامعه را شامل شود، تبلیغات سوء علیه ایران برطرف می‌شود و می‌تواند زمینه‌های فشار بر ایران را از بین ببرد. باید از خردمندی، توانمندی و درک درست روحانی در صحنه بین‌الملل که فرصتی مناسبی برای کشور بود، تشکر کرد. امید است رئیس‌جمهوری همین موضع‌گیری خردمندانه را در عرصه داخلی داشته باشد که می‌تواند زمینه‌هایی را که برای رئیس‌جمهور محدودیت ایجاد می‌کند، از بین ببرد.
عمیق و همه‌جانبه
آذر منصوری. کارشناس مسائل سیاسی
سخنرانی حسن روحانی در مجمع عمومی سازمان ملل در یک نگاه کلی منطقی‌ترین و معقولانه‌ترین سخنرانی‌ای بود که نماینده ایران می‌توانست از این تریبون و از این جایگاه داشته باشد. از بُعد قانون‌گرایی هم این سخنرانی کاملا دقیق تنظیم شده بود، به‌گونه‌ای که به نظرم ارجاع به قطع‌نامه ۲۲۳۱ شورای امنیت و الزاماتی که کشور‌های عضو متعهد به اجرای آن هستند و ارائه چهره‌ای قانون‌گرا و مسئول از ایران در قبال تعهدات بین‌المللی، کلیدواژه این سخنرانی بود. طبیعی است که در چارچوب این توافق کشوری که این قطع‌نامه را نقض کرده، متهم است و باید پاسخ‌گو باشد.
اگر رویکرد و بنای تشکیل سازمان ملل، حفظ حقوق ملت‌ها و جریان‌سازی صلح پایدار و گفتگو در جامعه جهانی است، کشوری نمی‌تواند و حق ندارد معاهدات بین‌المللی را نقض کند. تعبیر دیگری که می‌توان برای این عدم پایبندی به کار برد، همان تعبیری است که حسن روحانی به کار برد که سازمان ملل گروگان آمریکا نیست.
اما روحانی در سخنرانی‌اش تأکید کرد ایران همیشه در مذاکرات و توافق‌نامه‌های بین‌المللی به تعهدات خود پایبند بوده است. این در حالی است که تمامی گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مؤید پایبندی کشورمان به این تعهدات بوده است. درواقع بعد از توافق برجام هیچ نشانه‌ای بر نقض این توافق‌نامه از جانب ایران دلالت نمی‌کند و این همان نقطه قوتی بود که باید در این اجلاس روی آن دست گذاشته می‌شد که همین اتفاق هم رخ داد.
در حقیقت از یک‌سو ماندن ایران در برجام و از سوی دیگر گزارش‌های یوکیا آمانو، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باعث شد ایران با دست پر در این اجلاس حضور پیدا کند و نه‌تن‌ها از تریبون سازمان ملل با اتکا به این موضوع از ایران دفاع کند، بلکه از فرصت اجلاس نیویورک برای تداوم گفتگو‌های بیشتر و استفاده از ظرفیت برجام برای اجرا و پایبندی و همراهی دیگر کشور‌ها به نفع کشورمان استفاده کند که به نظرم این اتفاق افتاد.
نکته دیگری که روحانی در سخنرانی‌اش عنوان کرد این بود که ایران برای صلح خاورمیانه کوشیده و کشورمان یک واقعیت انکارناپذیر در منطقه است، اما هیچ تردیدی در این موضوع وجود ندارد که نقش ایران در تمام ادوار تاریخ در منطقه و خاورمیانه یک نقش استراتژیک بوده و هست و امروز تأثیرگذاری کشورمان در شمال، جنوب، شرق و غرب یک واقعیت انکارناپذیر است. از طرف دیگر حداقل در ۱۵۰ سال گذشته ایران آغازگر هیچ جنگی نبوده است و هرجا که مداخله‌ای داشته در راستای مقابله با تروریسم و در قالب یک تعهد و همکاری مشترک در این امر مشارکت داشته است. کشوری که مبدع گفت‌وگوی تمدن‌هاست، چه در منطقه و چه در جهان پیامی غیر از صلح و گفتگو نمی‌تواند داشته باشد. سخنان روحانی هم غرورآمیز بود و هم از محتوایی عمیق و همه‌جانبه برخوردار بود. در این سخنرانی رئیس‌جمهور به جامعه جهانی هشدار داد و همه بهانه‌های ترامپ برای فشار بر ایران را بست. با این سخنرانی رئیس‌جمهور ایران، ترامپ هیچ منطقی غیر از قلدری و زورگویی و گروگان‌گرفتن سازمان ملل و نقض همه معاهدات بین‌المللی برای ر‌ویارویی با کشورمان ندارد. باید امیدوار باشیم که این سخنان در داخل آمریکا، فشار و تغییر سیاست‌های دولت مستقر را به‌دنبال داشته باشد.
سنجیده و قابل دفاع بود
قاسم محبعلی. کارشناس روابط بین‌الملل
صحبت‌های رئیس‌جمهوری یکی از بهترین صحبت‌های رؤسای‌جمهور ایران در چندساله اخیر در سازمان ملل بود. متن سخنرانی حسن روحانی بسیار قوی، پخته و حساب‌شده نوشته شده بود. همچنین او برخلاف دوره قبل، عکس‌العمل و واکنشی درباره صحبت‌های ناپخته نتانیاهو و ترامپ نشان نداد و صحبت‌های خود را انجام داد که از منظر دیپلماتیک موضع بسیار منطقی بود. از سویی دیگر مواضعی که رئیس‌جمهور اتخاذ کرد در چارچوب حقوق بین‌الملل و عرف بین‌الملل کاملا پذیرفته‌شده است و برخلاف رئیس‌جمهور آمریکا که بسیار تند و غیرمنطقی صحبت کرد، روحانی گفتگو را رد نکرد و زمینه‌ها و چارچوب‌هایی را باز گذاشت که آمریکا بتواند به میز مذاکره برگردد.
روحانی به‌گونه‌ای رفتار کرد که زمینه‌های خروج حالت بحرانی که مناسبات ایران و آمریکا پیدا کرده است، وجود داشته باشد؛ بنابراین می‌توان سخنرانی او را سنجیده و قابل دفاع از نظر منطق دیپلماتیک دانست. در حاشیه نشست عمومی سازمان ملل، وزیر خارجه نیز با کشور‌های باقی‌مانده در برجام نشست داشت. مواضعی که ۱+۴ اتخاذ کرد، موضع ایران در قبال آمریکا را بهبود می‌بخشد و می‌تواند استقامت و پایداری ایران را در قبال تحریم‌ها افزایش دهد، اما اینکه تا چه سطحی این اتفاق خواهد افتاد، باید دید که اتحادیه اروپا و دیگر کشور‌ها تا چه حد قادر هستند که آثار تحریمی آمریکا را کاهش دهند یا از بین ببرند.
با توجه به موقعیتی که آمریکا در جامعه بین‌الملل و عرصه تکنولوژی و امنیت در جهان دارد، اینکه دیگر کشور‌ها قادر باشند آثار تحریم را برای ایران به‌طورکلی از بین ببرند اندکی مشکل است، اما باعث تقویت موضع ایران خواهد شد. همچنین از منظر بین‌الملل درصورتی‌که ایران و آمریکا به میز مذاکره برگردند ایران حمایت اتحادیه اروپا، چین و شورای امنیت و جامعه جهانی را خواهد داشت، برخلاف آمریکا که فعلا و تا زمانی که این مواضع را در عرصه جهانی اتخاذ می‌کند و ترامپ بر سر کار است، آمریکایی‌ها از این حمایت بین‌المللی بی‌بهره خواهند بود. نیاز به ذکر است که در بحث‌های منطقه‌ای صحبت‌های رئیس‌جمهور بسیار خوب بود به‌خصوص اینکه موضع اشتباهی که درباره بستن تنگه هرمز گرفته شده بود از سوی او تصحیح و بر استراتژی ایران برای حفظ امنیت منطقه تأکید شد.
روحانی از حل‌وفصل صلح‌آمیز مشکلات منطقه با راه گفتگو و مذاکره حمایت کرد که از دو منظر جای بسیار امیدواری دارد؛ ابتدا اینکه سیاست کشور ما به این سمت می‌رود و همچنین می‌توان امید داشت که پاسخ مثبتی از طرف‌های دیگر کشور‌های حاضر در منطقه که به دنبال جنگ‌افروزی و ادامه جنگ در یمن هستند، دریافت شود. همچنین رئیس‌جمهور بیان کرد که ایران به دنبال جنگ و تهدید هیچ کشوری نیست.
اگرچه این گزاره ابهام دارد، اما بخشی از اتهاماتی که آمریکا در مورد موشک به ایران وارد می‌کند که این موشک‌ها برای نابودی کشور‌ها و متحدان آمریکا در منطقه است را تکذیب می‌کند. صحبت‌های حسن روحانی در چارچوب سخنرانی در مجمع عمومی سازمان ملل متحد که بیشتر جنبه ساختن افکار عمومی دارد و بعد اجرائی آن کم‌اهمیت است، بسیار سنجیده بود و باید از رئیس‌جمهور و کسانی که این سخنرانی را تنظیم کرده بودند، تشکر کرد.
