نرم‌افزاری برای حل مشکل حافظه در بیماران ام‌اس
ام‌اس، یکی از بیماری‌های ناتوان‌کننده است که بر اثر ایجاد مشکل در سیستم عصبی رخ می‌دهد. یکی از مسائلی که افراد مبتلا به این بیماری پیدا می‌کنند، ضعف حافظه در آنان است. محققان کشور برای رفع این معضل، توصیه به استفاده از یک نرم‌افزار توان‌بخشی شناختی کرده‌اند.
اســکلروزیس چندگانــه یا MS، یک بیمــاری التهابی مزمن مخرب میلین در سیستم عصبی مرکزی است. به دلیل ماهیت گســترده ضایعات در سیستم عصبی مرکزی، ایــن بیمــاری با طیف گسترده‌ای از علائــم بصــری، بویایی، حســی، حرکتی، شــناختی، عاطفی و عصب روان‌پزشکی، جلوه‌هــای متغیر بالینی و دوره‌هــای بیماری متفاوت ظاهر می‌شــود. اختلالات شــناختی به‌ویژه اختلالات حافظــه، اصلی‌ترین عوامل محدودکننده برای بیمار و خانــواده وی اســت.
تاکنون روش‌هــای درمانی گوناگــونی ازجمله درمان‌هــای دارویــی، مداخــلات جبرانــی و آمــوزش با رایانــه به‌عنوان درمان‌هــای ترمیمی بــرای اختلالات شــناختی در افراد مبتلابه اســکلروزیس چندگانه پیشــنهاد شده است. به‌طورکلی توان‌بخشی شناختی به دو صورت ســنتی و رایانه‌ای انجام می‌شــود. برنامه‌های توان‌بخشی شــناختی رایانه‌ای اجازه تکــرار نامحدود یک تکلیــف معین و تغییــرات نظام‌دار در سطوح دشــواری را می‌دهد، می‌تواند خود اجرا باشد، پیشــینه قابل اطمینانی از عملکرد بیمــار را ثبت کند و در درمان‌های دیگر تداخل نکند.
محققانی از دانشگاه پیام نور تهران، دراین‌باره تحقیقی را انجام داده‌اند که در آن اثر روش توان‌بخشی شناختی رایانه‌ای بر بهبود عملکرد حافظه روزمره بیماران مبتلا به اسکلروزیس چندگانه مورد مطالعه واقع شده است. به خاطر آوردن زمان مصرف دارو، دستور پخت غذا و یافتن وســایل شــخصی، نمونه‌هــای حافظه روزمره هســتند که در این تحقیق بر آن‌ها یا موارد مشابهشان تمرکز شده است.
در این پژوهش، بیماران مبتلا به اسکلروزیس چندگانه عضو انجمن ام‌اس شهرکرد در محدوده سنی ۲۰ تا ۴۰ سال حضور داشتند. افراد فوق به‌صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه قرار گرفتند و برای گروه آزمایش، ۱۲ جلسـه آموزش با اسـتفاده از نرم‌افزار توان‌بخشی شناختی انجام شد.
نتایج به‌دست‌آمده از این مطالعه نشان داد که استفاده از آموزش از طریق نرم‌افزار فوق‌الذکر می‌تواند باعث بهبود حافظه روزمره افراد مبتلا به ام‌اس شود.
در این رابطه، حسین زارع، محقق گروه روانشناسی دانشگاه پیام نور تهران و دیگر همکارش در این پژوهش، می‌گویند: «بررسی‌ها نشان داد که اثـرات آموزش با نرم‌افزار توان‌بخشی شناختی در مرحلــه پیگیری نیز که یک ماه پس از آمـوزش انجام شد، ماندگار بود. این موضوع، یعنی ماندگاری اثر آموزش تا زمان پیگیری نشان داد تعمیم یادگیری به‌خوبی صورت گرفته اســت و حافظه بیمار در زندگی روزمره بهبود یافته است».
محققان فوق با توجه به نتایج حاصله اعتقاد دارند: «بر اساس این یافته‌ها، پیشنهاد می‌شود از نرم‌افزار مورد اشاره برای توان‌بخشی حافظه بیماران ام‌اس استفاده شود. هم‌چنین می‌توان این نرم‌افزار را برای توان‌بخشی حافظه سایر بیماران دچار اختلالات حافظه نظیر بیماران آنسفالیت، سکته مغزی، دمانس و موارد دیگر بررسی کرد».
گفتنی است یافته‌های فوق در قالب یک مقاله علمی پژوهشی در فصل‌نامه‌ای تحت عنوان «تازه‌های علوم شناختی» به چاپ رسیده‌اند. این فصل‌نامه توسط مؤسسه آموزش عالی علوم شناختی منتشر می‌شود.
