نجات از دام چاله تحریم‌های صنعت نفت

در حال حاضر ایران روزانه بیش از 2 میلیون و 200 هزار بشکه صادرات نفت خام دارد.

صادراتی که پیش از اجرای برجام در بهترین شرایط برابر با 900 هزار بشکه در روز بود و این موضوع بشدت قدرت چانه زنی ایران در مجامع انرژی و همین طور تأمین منابع ارزی کشور را تحت تأثیر قرار داده بود. آن هم در شرایطی که هر بشکه نفت خام بیش از 110 دلار فروش می‌رفت. لذا شاید احیای بازار از دست رفته نفت خام عینی‌ترین دستاورد برجام بود که به جلوگیری از فروپاشی اقتصاد ایران در سال‌های اخیر کمک کرد. اما از افزایش صادرات نفت خام، میعانات گازی و همینطور گاز و سایر فرآورده‌های نفتی که بگذریم، برجام در دو سال اخیر به داد بسیاری از بخش‌های صنعت نفت کشور رسید. این موضوع در دو سالگی برجام حتی بیشتر از پیش خودنمایی می‌کند.

افزایش تولید و صادرات نفت خام

به گزارش بازتاب به نقل از ایران، تحریم‌ها بویژه تحریم‌های کنگره امریکا در اواخر دولت دهم با سوءمدیریت آن دولت به اوج خود رسید و بر اساس آن قرار بود که سهم ایران در بازار جهانی نفت خام هر 6 ماه 20 درصد کاهش یابد تا به کمتر از روزانه 366هزار بشکه در سال 2016 برسد. البته این رقم بدون اجرای مصوبه جدید کنگره امریکا بود و اگر مطابق با گفته‌های کنگره تحریم جدید وضع می‌شد سال 2015 صادرات نفت خام کشورمان به صفر می‌رسید. اما برجام اجازه این اتفاق ناگوار را نداد.به محض اجرای برجام تولید و صادرات نفت خام ایران افزایش یافت. طی یک بازه یک ساله این رقم حتی به 2 میلیون و 440 هزار بشکه در روز هم رسید. همین موضوع هم کمک کرد تا ایران بتواند سهمیه تولید خود در اوپک را احیا کند. در این باره سید حمید حسینی کارشناس انرژی گفت: اگر برجام نبود امکان احیای بازار از دست رفته نفت خام و افزایش قدرت چانه زنی ایران در اوپک وجود نداشت. هرچند که انتظار می‌رفت دستاوردهای برجام در بخش بانکی بیشتر از این باشد اما همین که ایران می‌تواند پول نفت فروخته شده را وارد اقتصاد کشور کند، موضوع مهمی است.

ورود نفت به بازار اروپا

صادرات نفت خام ایران به اروپا در نتیجه تحریم‌ها به صفر رسیده بود اما شرکت‌های اروپایی بعد از برجام مجدداً خرید محموله‌های نفت خام ایران را ازسر گرفتند. اروپایی‌ها اینک پذیرای حدود ۴۰ درصد از محموله‌های صادراتی این کشور هستند. شرکت‌های انگلیسی -هلندی شل، توتال فرانسه، انی ایتالیا و ساراس ایتالیا، هلنیک پترولیوم یونان، رپسول اسپانیا و مول (MOL) مجارستان، بعضی از مشتریان محموله‌های نفت خام ایران در اروپا هستند که به‌طور میانگین از ابتدای سال ۲۰۱۷ روزانه ۷۲۰ هزار بشکه نفت خام خریده‌اند. مابقی نفت ایران به آسیا می‌رود.

صفر شدن ذخایر میعانات گازی

با اجرای برجام ایران توانست همه میعانات گازی خود را که طی سال‌های تحریم روی دریا و یا در انبارهای کشورهای مقصد ذخیره کرده بود به فروش برساند. اتفاقی که بدون برجام ممکن نبود و هزینه گزافی را به کشور تحمیل می‌کرد. در حال حاضر میزان صادرات نفت خام و میعانات گازی ایران روزانه نزدیک به 3 میلیون بشکه است و تمام این میعانات از تولیدات کنونی است.

تکمیل پروژه‌های نیمه کاره

از قراردادهای نفتی و تفاهمنامه‌های جذب سرمایه و تکنولوژی خارجی که بگذریم، بعد از برجام بسیاری از تجهیزات خارجی مورد نیاز طرح‌های نیمه کاره صنعت نفت وارد کشور شد. اتفاقی که اگر رخ نداده بود الآن با مشکلات زیادی در این صنعت روبه‌رو بودیم.

دو برابر شدن تولید گاز از میدان مشترک پارس جنوبی و تأمین نیاز داخلی، افزایش تولید خوراک پتروشیمی و همینطور صادرات محصولات آن، تکمیل فاز اول پالایشگاه ستاره خلیج فارس و افزایش 12 میلیون لیتری بنزین در هر روز، به روز‌رسانی پالایشگاه‌ها و بسیاری از اقدامات در نتیجه برجام میسر شد.

حسینی با اشاره به این‌که نفت موتور محرکه اقتصاد است و نقش مهمی در فعال کردن بقیه بخش‌های اقتصاد دارد، اذعان کرد: تحریم‌ها هم به همین خاطر صنعت نفت ایران را نشانه گرفته بود. از حمل و نقل محموله‌های نفتی و فروش نفت خام گرفته تا واردات بنزین و تجهیزات صنعت نفت. از این رو برجام بیشترین کمک را به این بخش کرد. برای مثال اگر برجام نبود امکان تکمیل بسیاری از پروژه‌های صنعت نفت مانند فازهای نیمه کاره میدان گازی پارس جنوبی و یا فاز اول پالایشگاه ستاره خلیج فارس وجود نداشت. چرا که تکمیل این پروژه‌ها نیازمند واردات تجهیزات اساسی بود و تحریم‌ها اجازه واردات آن را نمی‌داد.

کمک به اقتصاد و امنیت

اگرچه در چند ماه اخیر قیمت ارز مطابق با نرخ تورم افزایش داشته اما حسینی می‌گوید که اگر برجام اجرایی نمی‌شد اکنون نرخ دلار به 8 هزار تومان نیز رسیده و نرخ تورم نیز رکوردهای جدیدی را ثبت کرده بود.

این کارشناس انرژی با بیان این‌که کشور ما نیازمند 75میلیارد دلار درآمد ارزی در هر سال است، ادامه داد: همچنین اگر دولت سالانه کمتر از 30 میلیارد دلار درآمد نفتی به بودجه اختصاص دهد با کسری مواجه و مجبور به استقراض خواهد شد. در حالی که اگر برجام نبود اکنون در خوشبینانه‌ترین شرایط، مجموع درآمدهای ارزی کشور 10 الی 15 میلیارد دلار بود که این موضوع افزایش تورم، نرخ ارز و کاهش رشد اقتصادی و حتی تبعات سیاسی و اقتصادی را به دنبال داشت.