نبرد داغ در کابینه حسن روحانی؛ چرا اعضای کابینه یک به یک از کنار رییس جمهور می روند؟
گلایه های اخیر جهانگیری و معرفی وزرای مورد نظر واعظی به مجلس نشان می دهد که برنده اصلی در انتخابات 96 اعتدال و توسعه بوده و این نتیجه غیرقابل انتظار ؛ موجب تیرگی روابط کارگزاران و دولت شده است.
به گزارش نامه نیوز: اختلاف میان حزب کارگزاران و دولت یک بار دیگر بالا گرفته و این طور که معلوم است، حسن روحانی در دوگانه کارگزاران و اعتدال و توسعه انتخاب خود را کرده است. هرچقدر هم که واعظی تکذیب کند و توضیح دهد که نقش جهانگیری در دولت کم رنگ نشد؛ گلایه های بی سابقه اسحاق جهانگیری در جمع صادرکنندگان و مصاحبه های اخیر غلامحسین کرباسچی دبیرکل حزب کارگزاران حاکی از انباشت دلخوری ها میان این حزب اصلاح طلب و آقای رئیس جمهور است.
زخمی که امروز سر باز کرده همان است که در ابتدای کار دولت دوازدهم ایجاد شد. روحانی 30 اردیبهشت با روحانی 29 اردیبهشت و قبل از آن یکی نبود. رئیس جمهوری که هشت ساله شدن دولت خود را مدیون دفاع جانانه کاندیدای پوششی اش بود، بعد از انتخابات جهانگیری ، حزب متبوع جهانگیری و حتی جریان سیاسی متبوع جهانگیری را فراموش کرد. او در چینش کابینه توازن میان «جهانگیری، کارگزاران و اصلاح طلبان» و «اعتدال توسعه، نوبخت، واعظی و یاران» را رعایت نکرد و در خلاف جهت اصلاح طلبان چرخید. برخلاف انتظار، جانفشانی های جهانگیری در کارزار انتخابات موجب ارتقا و تقویت جایگاه وی در دولت نشد. حتی برعکس، فرماندهی تیم اقتصادی دولت نیز از وی گرفته و به حلقه نیاوران سپرده شد. همین شد که اصلاح طلبان گله گذاری را آغاز کردند و کارگزارانی ها هم جلودار انتقاد از دولت شدند. به عنوان نمونه حمیدرضا جلایی‌پور در گفت‌وگویی با روزنامه اعتماد تضعیف جهانگیری را خطای بزرگ و به ضرر دولت دانست و با تشبیه آن به «ایجاد ترک در بدنه سیلندر موتور ماشین» گفت: «ممکن است در ارزیابی‌مان از یک خودرو به این نتیجه برسیم که به درستی کار می‌کند؛ غافل از اینکه یک ترک در آن افتاده است. این موتور در فشار و سربالایی ممکن است ناگهان از کار بیفتد. ساده، روشن و تجربی بگویم. مثلا آقایان واعظی، نهاوندیان، ابوطالبی و آشنا افراد محترمی هستند. خیلی هم برای دولت آقای روحانی مغتنم هستند. ولی هیچ کدام یک دهم کار و نقش کلیدی‌ای که آقای جهانگیری می‌تواند بازی کند، بازی نمی‌کنند.»
مخالفت جهانگیری با ارز 4200 تومانی
اولین نشانه های کدورت میان جهانگیری دولت با گمانه زنی هایی مبنی بر استعفای وی همراه بود. برخی از اصلاح طلبان نگران تبعات ادامه همکاری با دولت بودند و به معاون اول بی اختیار توصیه می کردند حساب خود را از دولت روحانی جدا کند و به فکر انتخابات 1400 باشد. جهانگیری اما چنین نکرد. خواست خودش بود یا (به گفته برخی منابع خبری غیر رسمی) توصیه سید محمد خاتمی؛ فرقی نمی کند. او در دولت ماندنی شد و سنگینی بار ضعف مدیریتی در عرصه اقتصاد را به دوش گرفت. خاصه آن وقت که سینه ستبر کرد و از ارز 4200 تومانی گفت.
اصلاح طلبان از یک سو سپردن این مسئولیت به جهانگیری را مقدمه ترمیم روابط او و دولت تلقی کردند و از سوی دیگر نگران شدند. نگران اینکه پیامدهای عدم موفقیت در سامان دهی بازار ارز دامن آنان را بگیرد. چنانچه کرباسچی اخیرا در گفت وگویی با روزنامه شرق سعی کرد گناه این تصمیم را از دامن جهانگیری و اصلاح طلبان پاک کند و گفت: «اين آقاي روحاني بود که به آقاي جهانگيري فشار آورد و گفت او بايد نرخ ارز چهارهزارو 200 توماني را اعلام کند. در همان جلسه آقاي روحاني به آقاي جهانگيري گفت دولت يعني آقاي جهانگيري! اين در حالي بود که دوستاني که به جهانگيري مشورت مي‌دادند، گفته بودند با اين تصميم مخالف هستند و خود او موافقت چنداني با اين مسئله نداشته است.»
صمیمیت میان دولت و مهره کارگزاران ، حتی بعد از اعلام تصمیم ارزی دولت هم چندان دوام نیاورد و شروع تغییرات در کابینه نشان داد که روحانی سر سازش با اصلاح طلبان ندارد. آقای رئیس جمهور بعد از مواجهه با موج گسترده انتقادات و درخواست های ترمیم کابینه دست به یک اقدام نمایشی زد و به جای سازمان برنامه ، سخنگویی دولت را از نوبخت گرفت. این اقدام آب پاکی را روی دست اصلاح طلبان و به خصوص کارگزارانی ها ریخت. معلوم شد که روحانی حالا حالا در برابر تغییر تیم اقتصادی دولت مقاومت خواهد کرد. چندی بعد که ناگزیر به تغییر شد نیز بر همان مدار سابق و مطابق نظر اعتدال و توسعه ای ها عمل کرد.
سهم بیشتر اعتدال و توسعه
گفته می شد که اعضای کارگزاران به دنبال گرفتن پست های اقتصادی هستند و به دولت فشار می آورند اما گمانه زنی در مورد وزرای پیشنهادی روحانی برای وزارت خانه های اقتصاد، رفاه، راه و مسکن حاکی از ناکامی آنان در این اعمال فشار کردن ها بود. نگرانی روزنامه سازندگی از «تکثیر نوبخت» شاهد این مدعا است. اظهارات اخیر کرباسچی در مورد عدم مشورت با جهانگیری پیش از معرفی وزرا نیز نمونه دیگری از دلخوری کارگزارانی ها است.
نامه رئیس جمهور به مجلس و معرفی وزرای چهارگانه نیز دست روحانی را در این بازی بیشتر رو کرد. علی رغم هم شنیده ها «رضا ویسه» در فهرست نهایی نبود و این طور که خبرنگار نامه نیوز مطلع شده است، ویسه خود از کرسی وزارت صمت صرف نظر کرده است. گویا او تکیه نزدن بر آن صندلی را به وزارتی که اختیار تغییر منشی خود را نداشته باشد، ترجیح داده است. به گفته منابع خبری غیر رسمی شرط واعظی برای دادن آن وزارتخانه به ویسه این بوده که مدیر ایران خودرو تغییر نکند! همین شرط باعث شد که وزیر مورد علاقه کارگزاران عطای این پست را به لقایش ببخشید و میدان را به گزینه اعتدال و توسعه دهد.
روابط شکرآب دولت و کارگزاران
فقط این نیست و رویارویی اخیر کارگزاران و اعتدال توسعه را باید شاخصی برای ارزیابی نسبت دولت با هر یک از این دو حزب به شمار آورد. اصلاح طلبان کهنه کار در کارگزاران از استراتژی اقتصادی دولت انتقاد کردند و جوانان اعتدال توسعه ، عصبانی شدند! درست است که کرباسچی پاسخ دادن به بیانیه آن ها را در شان کارگزاران ندانست و آن بازی را تمام کرد اما تا همین جای کار هم معلوم شد که رئیس دولت در زمین کدام حزب و جریان سیاسی بازی می کند.
عدم حضور دبیرکل کارگزاران در جلسه روحانی با اصلاح طلبان نیز نشانه دیگری از شکرآب بودن روابط این حزب و دولت است. کرباسچی علت این غیبت را جلسه ای در وزارت کشور که پیش تر هماهنگ شده بود، بیان کرده اما تیره و تار بودن روابط کارگزاران و دولت را از دلخوری مستتر در جملات کرباسچی می توان فهمید . آنجا که می گوید: « از نظر من اين‌چنين نبود که حضور و عدم حضور من نقش خيلي تعيين‌کننده‌اي داشته باشد. … اين جلسات حالت تشريفاتي دارد و خيلي در رفتار روحاني تأثيرگذار نيست.»
نقش اول و دوم دولت
محمود واعظی رئیس دفتر رئیس جمهور که نقش موثر و قابل تاملی در تصمیم گیری های دولت و به کرسی نشاندن تمایلات حزب متبوع خود یعنی اعتدال و توسعه دارد، در حاشیه تازه ترین جلسه هیات دولت به شایعه جدایی جهانگیری از دولت، واکنش نشان داد و تاکید کرد که نقش جهانگیری در دولت یازدهم و هم دوازدهم « بسیار پررنگ و تعیین کننده» بوده است.
واعظی که به نظر می رسد ، در عمل نقش نفر اول دولت را بازی کرده و در تصمیم گیری ها و انتصابات تاثیرگذاری بسیاری دارد، در واکنش به شایعه استعفای جهانگیری گفت: «ایشان نفر دوم دولت است و وظیفه همه وزرا و همه اعضاء دولت این است که با ایشان هماهنگ باشند.»
ایفای نقش دوم در کابینه ای که نقش اولش را واعظی بازی می کند اما آن چیزی نیست که جهانگیری و کارگزاران می خواهد. برای همین هم وقتی جهانگیری از نداشتن اختیار تغییر منشی خود می گوید تا به نادیده گرفتن شدن در انتخاب وزرای جدید کنایه بزند؛ کرباسچی بیش از همه خرسند می شود. آنقدر که بگوید «من چون به آقاي جهانگيري علاقه‌مند هستم، نمي‌خواهم در جايگاهي باشد که از نيرو، توان و تخصص او استفاده نشود … اگر کسي اين‌قدر اختيار ندارد که منشي خود را تغيير دهد، چگونه مي‌خواهد ستاد اقتصاد مقاومتي را فرماندهي کند و تصميماتي بگيرد که مردم به حل مشکلاتشان اميدوار شوند، بنابراين مصلحت ايشان و کشور اين است که بررسي کند اگر بر اساس مسئوليت خود، اختيار ندارد، ادامه حضورش در دولت تأثيرگذار نيست.»
