مونیخ؛ صحنه تقابل ایران- اسرائیل
کنفرانس امنیتی مونیخ محفلی برای بررسی چالش ها و فرصت ها به عنوان دغدغه های مشترک امنیتی دوجانبه یا چندجانبه کشورها و یا مجموعه های منطقه ای است.
کنفرانس امنیتی مونیخ جایی است که شخصیتهای حقیقی و حقوقی بسیاری از کشورهای مختلف به آنجا می آیند و بدون پروتکلها و تشریفات معمول در آن به سخنرانی و اظهارات خود می پردازند. نبود این تشریفات معمول باعث می شود سخنرانان مختلف که بسیاری را سران و وزرای خارجه و امنیتی کشورها را تشکیل می دهند در این کنفرانس حضور پیدا کنند.
جمهوری اسلامی ایران نیز از این فرصت استفاده می کند و در کنار رقبای منطقه ای و بین المللی خود در این کنفرانس شرکت می کند.
محمد جواد ظریف خود را از هند به مونیخ رساند تا سخنرانی خود را در مجمع ارائه کند. او را عراقچی معاون سیاسی وزارت خارجه نیز همراهی می کرد. ظریف در حاشیه این کنفرانس با همتایان خود از چند کشور نیز دیدار کرد.
اما کنفرانس امسال دارای حواشی خاصی بود که متن آنرا تحت الشعاع خود قرار داد. بار دیگر تقابل ایران و اسرائیل به شکل علنی و اقدام نتانیاهو شروع شد. او تکه آهنی را در سخنرانی خود نشان داد و آنرا تکه ای از پهباد متعلق به ایران معرفی کرد. نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی روز یکشنبه در کنفرانس امنیتی مونیخ با نشان دادن تکه‌ای آهن پاره خطاب به «محمد جواد ظریف»، وزیر خارجه ایران ادعا کرد: «این قطعه ای پهپاد ایرانی است؛ آیا ظریف این را می شناسی؟ مال شماست!»
این ادعای نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی در واقع کپی‌کاری از تلاش ناکامی بود که «نیکی هیلی»، نماینده آمریکا در سازمان ملل متحد در دو وهله برای ایجاد فضاسازی‌های تبلیغاتی علیه ایران به راه انداخته است.
به گزارش نامه نیوز:وزیر خارجه کشورمان البته پاسخ هیلی را با توئیتی جواب داده بود و نوشته بود: مدتی قبل، آمریکا یک موشک ایرانی ارائه شده توسط سعودی ها را نمایش داد. باید به آنها گفته شده باشد موشکی که در آسمان توسط پاتریوت نابود شده کاملا سالم به زمین فرود نمی‌آید. لذا این بار قطعاتی از موشک را نشان دادند ولی با آرم مؤسسه استاندارد ایران که ما روی بسته‌های غذایی بکار می‌بریم. دوباره تلاش کنید مدرک تولید کنید!
اما در کنفرانس امنیتی مونیخ وقتی نوبت به سخنرانی ظریف رسید او شروع جالبی داشت. در حقیقت ادعاهای نتانیاهو در کنفرانس مونیخ این بار هم با استهزا وزیر خارجه ایران رو به رو شد. ظریف هنگام آغاز سخنرانی‌اش در کنفرانس امنیتی مونیخ گفت: امروز شاهد یک سیرک کارتونی بودیم! اجازه دهید به موضوعات جدی بپردازیم.
تقابل کلامی ایران و اسرائیل در حقیقت پس از سرنگونی جنگنده اسرائیلی توسط پدافند هوایی سوریه آغاز شد. این رژیم اصرار دارد که تجاوز هوایی به خاک سوریه، در نتیجه ورود یک پهپاد ایرانی به اراضی اشغالی بوده است. در حالی‌که مقام‌های ایرانی این ادعا را رد کرده‌اند.
ارتش سوریه که بارها به اسرائیل در خصوص عواقب ادامه حملات به محور مقاومت در خاک این کشور هشدار داده بود، ضمن قبول مسئولیت کامل ساقط کردن این جنگنده متجاوز، گفته که پهپاد مورد اشاره صهیونیست‌ها، یک پهباد شناسایی متعلق به این ارتش عربی و در حال جمع‌آوری اطلاعات از گروه‌های تروریستی بوده است.
محمد جواد ظریف در سخنرانی خود با گرفتن اقدامات امریکا در منطقه به باد انتقاد گفت: آمریکا و مشتریان محلی آن از انتخاب ها و تصمیمات نادرستشان در حال عذاب هستند.
اما قسمت اصلی سخنرانی ظریف تاکید دوباره بر تعامل و گفت و گوهای منطقه ای داشت. ظریف گفت: با شکست قلمرویی داعش، تهدید افراط گرایی از بین نرفته است. ما خواستار یک منطقه قوی هستیم، ما نمی خواهیم در منطقه هژمون باشیم ؛ دوران هژمونی گذشته است. برای ساختن یک منطقه قوی باید واقع بین باشیم و تفاوت ها را بپذیریم. ظريف با بيان اينکه برجام يک الگوي بازي با حاصل‌جمع جبري صفر نبود، گفت: ايران پيشنهاد مجمع گفت‌وگوي منطقه‌اي را داد و هنوز اين پيشنهاد روي ميز است.
اما این در حالی بود که از سوی دیگر عادل الجبیر وزیر خارجه عربستان درست پس از سخنرانی ظریف به پشت تریبون رفت و گفت مشکلات منطقه با انقلاب ایران آغاز شد. عربستان به فشار خود علیه ایران ادامه خواهد داد تا رفتارش را تغییر دهد.
جبیر ایران را متهم به دفاع از تروریسم و انجام اقدامات تروریستی در منطقه و دیگر نقاط جهان کرد و به اظهارات ظریف در این اجلاس واکنش نشان داد.
از لابلای مباحث و اظهارات مقامات مختلف جهان در این نشست مهم، می توان تصویری از ادراکات بازیگران به چالشهای فرارو مشاهده کرد.
جمهوری اسلامی ایران با اینکه به شکل نسبی برنده تحولات و بحرانهای اخیر خاورمیانه بوده و دست بالا را در عراق و سوریه داشته است اما همچنان سخن از تشکیل مجمع گفت و گوی منطقه ای می زند و نگاه حذفی به هیچ کشوری از جمله عربستان ندارد. ایران معتقد است مشکلات منطقه باید به دست بازیگران خود منطقه و بر اساس گفت و گو باید حل و فصل شود و بحرانهای منطقه ای نه تنها راه حل نظامی ندارد بلکه با دست بازیگران خارج از منطقه نیز قابل حل نخواهد بود. از این رو کشورهای منطقه باید با درک صحیح از شرایط بغرنج منطقه رودروی هم بنشینند و به توافق برسند.
اما به قول وزیر خارجه کشورمان این پیشنهاد گوش شنوایی ندارد. به نظر می رسد کشورهای مقابل ایران، نگاه گفت و گو محور را قبول ندارند و همچنان می اندیشند مشکلات منطقه با روشهای سخت و حذفی حل خواهد شد. عربستان و اسرائیل که از قضا در این شرایط احساس می کنند در کنار هم قرار گرفته اند رویکرد مقابله با ایران را دنبال می کنند و بسیار امیدوار هستند از فرصت ترامپ نهایت استفاده را ببرند.
یکی از دلایل اینکه پیشنهاد ظریف توسط بازیگری مانند عربستان شنیده نمی شود حضور ترامپ در قدرت است. عربستان امیدوار است ترامپ که با روشی جدید با ایران رفتار می کند می تواند اهداف آن را محقق کند و نیازی به وارد شدن از در صلح و آشتی نیست.
اما موضوع کلیدی وجود دارد که کشورهای منطقه ای همچون عربستان بایستی در نظر بگیرند. اول اینکه بازیگران بین المللی همچون اروپا به منطقه خاورمیانه نگاهی امنیتی دارند و ثبات آنرا به ثبات و آرامش خود پیوند می دهند. از این رو تمام تلاش خود را خواهند کرد تا نه عربستان و نه ایران به قدرتی بیش از آنچه می تواند به بازی آنها لطمه وارد کند دست نیابند. همچنین تمایل به شکل گرفتن جنگ و حل مشکلات از روش سخت نیز ندارند. از این رو نگاه بیرونی به خاورمیانه نگاهی نه توسعه محور بلکه رویکرد نه صلح و جنگ است.
از این رو بازیگران منطقه ای باید با درک نگرانی ها و حساسیتهای متقابل به روندی در جهت کم کردن هزینه های خود و بیشینه کردن منافع ملی خود برسند. برنده ورود بیش از پیش تسلیحات به منطقه بازیگری خارج از منطقه و بازنده آن در درون منطقه است. هر بازی که حذف و تنش در منطقه را مدنظر داشته باشد، برنده ای نخواهد داشت.
