مهندسی ژنتیک جان یک دختر مبتلا به عفونت مقاوم را نجات داد

محققان با کمک مهندسی ژنتیک باکتریوفاژها یا همان ویروس های قاتل باکتری، عفونت مزمن در بدن یک دختر نوجوان را درمان کردند.

به طور معمول پزشکان برای از بین بردن ابرباکتری ها از باکتریوفاژ (ویروس‌های قاتل باکتری) فقط زمانی استفاده می‌کنند که هیچ گزینه دیگری پیش رو نداشته باشند. یکی از دلایل این امر نیز آن است که یافتن نمونه ایده آل آن بسیار سخت است.

ممکن است ماه‌ها یا چند سال طول بکشد تا یک باکتریوفاژ مناسب برای این روند پیدا شود. اما به نظر می‌رسد محققان روش سریع‌تری برای انجام این عملیات یافته اند. محققان به طور موفقیت آمیز از یک ویروس تغییر یافته ژنتیکی برای درمان عفونتی مزمن و مقاوم در بدن یک دختر نوجوان استفاده کردند.

در تابستان ۲۰۱۷ میلادی یک دختر ۱۵ ساله با مشکلات ریوی روبرو شد. ریه‌های او با کمتر از یک سوم قابلیت خود کار می‌کردند و او مبتلا به سیستیک فیبروسیس بود. این بیمار ژنتیکی سبب می‌شود مخاط ریه را در بر گیرد و علاوه بر آن ریه همیشه عفونی است.

او به مدت ۸ سال آنتی بیوتیک مصرف می‌کرد تا دو شاخه باکتریایی مزمن را در بدن او از بین ببرند.

این بیمار پیوند ریه دریافت کرد اما چند ماه پس از آن پزشکان متوجه قرمزی در محله زخم جراحی شدند و نشانه‌هایی از عفونت در کبد او نیز مشاهده شد. پس از آن نشانه‌های عفونت باکتریایی در دستان و پاهای نوجوان نیز ظاهر شد. عفونت در بدن او منتشر شده بود و آنتی بیوتیک های سنتی نیز وضعیت او را بهتر نمی‌کردند. از سوی دیگر یک نوجوان پسر نیز دچار همین وضعیت شد.

در همین راستا محققان کالج لندن در ایمیلی این دو نمونه پزشکی را به گراهام هاتفول استاد دانشگاه پیتسبورگ معرفی کردند. هاتفول بزرگترین مجموعه از فاژهای جهان را در اختیار دارد که محققان آنها را از مناطق مختلف جهان جمع آوری کردند.

این ایمیل سرآغاز پژوهشی شد که هاتفول و تیمش را چند ماه به خود مشغول کرد. طی مدت زمان تحقیق نوجوان پسر فوت کرد اما دختر زنده ماند.

هاتفول و تیمش سه فاژ را انتخاب کردند. در مرحله بعد محققان ژنوم های دو فاژ را مهندسی کردند تا آنها را به باکتریوفاژ تبدیل کنند. در ژوئن ۲۰۱۸ میلادی پزشکان ترکیبی از این فاژ ها ساختند و روزانه دوبار آن را به بدن نوجوان تزریق کردند. پس از ۶ هفته اسکن کبد نشان داد عفونت به طور کلی از بین رفته است.

اکنون یک درمان شخصی سازی شده به این نوجوان کمک کرده بهبود یابد. طی ۶ ماه پس از دریافت درمان تمام ضایعات پوستی این بیمار از بین رفت و زخم مربوط به عمل جراحی او نیز از بین رفت.

این روش به درمان کامل بیمار منجر نشد اما تأثیری قابل توجه در بهبود وضعیت او داشت. در حقیقت این درمان جان دختر نوجوان را نجات داد. به هرحال عفونت تقریباً در بدن بیمار از بین رفت و او اکنون تا اندازه‌ای سلامت خود را بازیافته و زندگی عادی دارد. همچنین این روش درمان هیچ عوارض جانبی نداشت.

البته باید کارهای بیشتری انجام داد تا کارآمدی باکتریوفاژ های تغییر یافته ژنتیکی یا غیره تعیین شود.

همچنین باید مشخص شود این روش درمان کاملاً ایمن است. به هرحال این شواهد نشان می‌دهد در آینده اصلاحات ژنتیکی به درمان عفونت‌های مزمن کمک می‌کند.

این تحقیق در نشریه «نیچر» منتشر شده است.