غرش عجیب غول آلودگی هوا در ایران
غول آلودگی بیدار شده و قصد خوابیدن ندارد. در شرایطی که اخبار متعددی از گوشه و کنار کشور مبنی بر تداوم آلودگی به گوش می‌رسد، روز گذشته باز هم تهرانی‌ها هوایی آلوده را تجربه کردند. این در حالی است که پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد امروز و فردا نیز میزان آلودگی پایتخت اضافه شود.
36 از 100 تعداد رای دهندگان 1319زمان با تداوم آلودگی یک مقام مسئول در وزارت بهداشت گفت: «افزایش بی رویه خودرو و موتورسیکلت و ارزان بودن بنزین و پارکینگ مهم‌ترین عامل افزایش آلودگی هوا در شهرهای ایران است.» مشخص نیست تا چه وقت باید به اقدامات کوتاه‌مدت برای رفع آلودگی بسنده کرد و چه زمانی قرار است برنامه‌ای مدون و دقیق برای رفع این معضل فراگیر اندیشیده شود.
شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، هوای دیروز تهران را در شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس توصیف و عنوان کرد: در ۲۴ ساعت منتهی به ساعت ۱۱ روز دوشنبه هوای تهران با عدد ۱۱۷ در بازه ناسالم برای گروه‌های حساس بود که ظهر دیروز به عدد 124رسید. این آلودگی تنها مختص تهران نیست، در روزهای اخیر شهرستان‌ها نیز حال و روز بهتری از تهران نداشتند و اگر آلودگی هوا بلای جان آنها نشد گرد و غبار محلی روند زندگی آنها را مختل کرد. اخیرا مدیرکل حفاظت محیطزیست لرستان هوای 9شهرستان استان را از نظر آلودگی در شرایط ناسالم تا بسیار ناسالم توصیف کرد. آلودگی هوای کرمانشاه با افزایش غلظت ریزگردها به مرز بحران رسید و برخی از مدارس را در این استان تعطیل کرد.
میزان آلاینده‌های جوی در شهرهای صنعتی بالا رفت و نفس اکثریت مردم ایران تنگ شد. بسیار از مضرات آلودگی هوا برای گروه‌های حساسی مانند کودکان، سالمندان و بیماران قلبی- تنفسی گفته‌ایم، اما اثرات آلودگی‌هوا تنها بر جسم افراد نیست. آلودگی هوا روح شهروندان را نیز می‌خراشد و باعث افسردگی و مشکلات روحی و روانی در آنها می‌شود، زیرا شهروندی که راحت نفس نمی‌کشد در اکثر مواقع بداخلاق و عصبی رفتار می‌کند.
آلودگی هوا تا دو روز آینده بدتر می‌شود
روز گذشته مرکز پایش آلودگی هوای اداره کل حفاظت محیطزیست استان تهران طی اطلاعیه‌ای نسبت به انباشت آلاینده‌های هوا طی دو روز آینده هشدار داد. در اطلاعیه مرکز پایش آلودگی هوا آمده است:«بر اساس اطلاعات دریافت شده از ایستگاه‌های سنجش آلودگی هوای شهر تهران به اطلاع شهروندان گرامی می‌رساند هم اکنون غلظت آلاینده ذرات معلق با قطر کمتر از ۲/۵میکرون فراتر از حد مجاز و بیانگر شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس است.» با توجه به اطلاعات دریافتی از سازمان هواشناسی و سکون نسبی هوا و وارونگی دما پیش‌بینی می‌شود تا دو روز آینده نیز شرایط برای انباشت آلاینده‌ها فراهم باشد. از این رو توصیه می‌شود افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی و ریوی، کودکان و سالمندان از تردد غیرضروری در فضای باز خودداری کنند و سایر افراد نیز فعالیت‌های طولانی‌مدت را در فضای باز کاهش دهند و از انجام فعالیت‌های ورزشی خودداری کنند.»
ریزگردها امسال زودتر آمدند
سخنگوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی گفت: افزایش بی‌رویه خودرو و موتورسیکلت، ارزان بودن بنزین و پارکینگ، مهم‌ترین عامل افزایش آلودگی هوا در شهرهای ایران است. ایرج حریرچی افزود: علاوه بر آلودگی ناشی از سوخت‌ها مساله ریزگردها مشکلی است که در 10 سال اخیر با آن مواجه شده‌ایم و امسال هم از آبان و زودتر از سال‌های گذشته با این پدیده مواجه شده‌ایم و ذرات کوچک‌تر از 5/2 میکرون مهم‌ترین عوامل خطرساز ریزگردهاست که عوارض بلندمدت دارند. او گفت: مشکل اصلی آلودگی‌هوا در شهرهای بزرگ آلاینده‌های ناشی از سوختهای فسیلی مثل بنزین است، به ویژه اینکه نسبت تولید و ورود خودروهای تولید داخل و موتورسیکلت‌ها به جمعیت به‌طور مداوم رو به افزایش است.
حریرچی در پاسخ به این پرسش که آیا تولید خودروهای داخل پیوست سلامت دارد و ملاحظات سلامت مردم رعایت می‌شود، گفت: این موضوع که صنعت خورو پیوست سلامت دارد، باید بررسی شود، اما نکته مثبت این است که در سال‌های اخیر میزان آلاینده سرب در اکثر استانها کاهش یافته داشته است. او گفت: آلودگی ریزگردها نیز، هم منشا اقلیمی داخلی و هم منشا اقلیمی خارجی دارد و تغییرات اقلیمی سال‌های اخیر و مصرف کالاهای ساختمانی و گسترش کارخانه‌ها در افزایش آلودگی هوا موثر بوده است.
قائم مقام وزیر بهداشت گفت: برای کاهش آلودگی هوا دو رویکرد وجود دارد، یکی اینکه دولت و حکومت به وظایف خود عمل کند که شامل اقدامات سیاست داخلی و سیاست و تعاملات خارجی می‌شود و باید سیاست‌های توسعه صنعتی، کشاورزی و نگهداری از مراتع و جنگل‌ها نیز با توجه به وضعیت کشور مدیریت شود و از سیاست‌های غلط مالی پرهیز شود. حریرچی افزود: رویکرد دوم، توجه به وظیفه ما مردم است، به خصوص اینکه می‌بینیم در شهرهای بزرگ به‌طور مداوم تعداد خودروها رو به افزایش است، خودروهای تک سرنشین هر روز بیشتر می‌شوند و با تردد این خودروها که منشا آلودگی‌هوا هستند، آلاینده‌ها نیز بیشتر می‌شود. او افزود: برای کاهش آلودگی هوا نیازمند عزم ملی در همه دستگاه‌ها و نیز در بین مردم هستیم و اقدامی که وزارت بهداشت در این مسیر انجام می‌دهد نیز آگاهی‌سازی مردم و تعامل و مذاکره با دستگاه‌های مسئول و ذینفع برای کاهش آلودگی هواست.
مردم انتهای زنجیره آلودگی‌اند
یک کارشناس محیطزیست در گفتوگو با «آرمان» با اشاره به لزوم توجه به منشا‌های مختلف آلودگی هوا می‌گوید: آلودگی در شهرهای جنوبی کشور مانند خوزستان و استان‌های جنوب غربی ناشی از گرد و غبار یا منشا تالابی هستند. اراضی تخریب شده‌ای که تبدیل به کانونهای گرد و غبار شدند، عامل آلودگی هستند و از شهروندان کار زیادی برنمی‌آید و آنها قادر به کنترل این ریزگردها نیستند. این آلودگی به نوع مدیریت زیست‌محیطی کشور و برنامه دولت برای برنامه‌ریزی و مدیریت بر منابع طبیعی برمی‌گردد. هومان خاکپور می‌افزاید: دولت باید بتواند کانونهای گرد و غبار را کنترل کند، زیرا تالاب‌هایی که در هر سرزمین نعمت هستند اکنون بر اثر عدم مدیریت و قطع حقابه آنها به نغمت تبدیل می‌شوند و شهرهای در معرض این ریزگردها نمی‌توانند اقدامی برای مدیریت آنها و کاهش آسیب انجام دهند. او تاکید می‌کند: این کانونهای گرد و غبار منشا داخلی یا منشا خارج از کشور دارند که دولت در این موارد باید در حوزه محیطزیست گفتوگو انجام دهد. در حال حاضر کشور از چالش‌های زیست‌محیطی جدی از سوی کشورهایی مانند عراق، سوریه، عربستان و… رنج می‌برد.
خاکپور می‌افزاید: آلودگی در برخی از شهرهای صنعتی ناشی از عدم کیفیت سوخت کارخانه‌ها یا خودروهاست. شهرهای صنعتی مانند شهر اراک از جمله این شهرها هستند که باید در مورد سوخت کارخانجات خود را ساماندهی کنند. کارخانه‌ها در این استانها باید از فیلترهای هوا استفاده کنند و از محدوده شهرها خارج شوند. این موارد نیز به شهروندان برنمی‌گردد و به چیدمان توسعه در بخش صنعت که سبب نزدیکی این کارخانه‌ها به سکونتگاه‌ها شده مربوط است. او خاطرنشان می‌کند: برخی از کلانشهرها مانند تهران عموما از آلودگی هوای ناشی از سوخت خودرو رنج می‌برند. در این مورد تمام مسئولیت و تقصیر برعهده مردم نیست و دولت و مردم باید در کنار یکدیگر این مشکلات را حل کنند.
در شهرهایی مانند تهران نقش مردم در کنترل آلودگی هوا بسیار پررنگ است و آنها باید حتی‌الامکان از خودروهای تک سرنشین کمتر استفاده کنند. البته باید زیرساخت‌های حمل‌و‌نقل عمومی توسط مردم فراهم شود تا آنها بتوانند از وسایل حمل و نقل عمومی استفاده کنند. خاکپور می‌افزاید: گسترش و تجهیز وسایل حمل‌و نقل عمومی فرایندی زمانبر است، بنابراین تا زمان آماده‌سازی زیرساخت‌ها مردم می‌توانند با کاهش تردد خودروها و سفرهای غیرضروری به بهبود وضعیت هوا در کلانشهرها کمک کنند.
