علائم و درمان بیماری چشمی تراخم

تراخم یک بیماری عفونی ناشی از باکتری کلامیدیازیس است. این عفونت موجب یک سفت شدن سطح داخلی پلک می‌شود. این سفت شدن می‌تواند منجر به درد چشم، شکنندگی سطح بیرونی یا قرنیه چشم‌ها، و احتمالاً کوری شود.

تراخم(trachoma) که ورم ملتحمه گرانول(granular conjunctivitis)، چشم درد مصری (Egyptian ophthalmia) نیز نامیده می‌شود. تراخم نوعی عفونت مزمن چشمی است که موجب التهاب و ایجاد ترشح چرکی در چشم می‌شود.

طولانی شدن بیماری تراخم و تاخیر در درمان این بیماری از عواملی است که منجر به از دست دادن قسمتی از بینایی و یا نابینایی کامل فرد خواهد شد. در واقع تراخم شایع ترین علت کوری چشم به دلیل عفونت بخصوص در جوامع در حال توسعه نیافته است.

این عفونت چشمی شدید و مزمن در مناطق فقیر با سطح بهداشت پایین، مناطق گرم و خشک، آب و هوای همراه با گرد و خاک و در کشورهای در حال توسعه و البته در زنان شایع­تر است و با وجود اینکه بیماری خوشبختانه در حال ریشه کن شدن است، هنوز مهمترین علت کوری در افراد مسن مناطق مذکور به حساب می­آید. تراخم دو مرحله دارد:

مرحله اول، عفونت فعال ملتحمه چشم توسط باکتری کلامیدیا تراکوماتیس است. این مرحله از بیماری بسیار مسری است.

در مرحله دوم، بیماری سبب آسیب به قرنیه چشم می شود.

علل و عوامل خطرساز

تعداد زیادی میکروب، باکتری و ویروس از طریق دست آلوده، آب آلوده، حوله، گردوغبار، مگس و اشیای مختلف به چشم منتقل شده و باعث ایجاد عفونت و التهاب می‌شوند. به عبارتی انتقال این بیماری با تماس مستقیم صورت می گیرد. بنابراین تماس کودکان، والدین و اعضای خانواده به راحتی موجب انتقال بیماری خواهد شد.

بنابراین افراد خانواده نیز باید توسط پزشک معاینه شوند. در عین حال، باکتری می تواند به وسیله استفاده از وسایل شخصی مشترک مثل حوله، پتو یا بالش مشترک نیز انتقال یابد. به علاوه نوعی مگس نیز که قادر به تخمگذاری روی صورت انسان است، می تواند ناقل این باکتری باشد.

عوامل خطر تراخم

عواملی که احتمال ابتلا به بیماری تراخم را افزایش می دهند شامل موارد زیر است:

• عدم رعایت بهداشت فردی

• دفع نامناسب زباله و فضولات

• در دسترس نبودن آب کافی جهت شستشو

• استفاده از بستر مشترک

• تماس نزدیک با حیوانات

علائم تراخم

علائم اولیه بیماری شامل درد و ورم پلک ها، ترشح، اشک ریزش، ترس از نور، پرخونی چشم و تاری دید هستند. تمامی نشانه های تراخم در پلک فوقانی، قسمت بالایی ملتحمه و قرنیه شدیدتر از قسمت پایینی است. در صورت عدم درمان در این مرحله، به تدریج عروق خونی روی قرنیه رشد خواهند کرد.

در اثر تکرار عفونت، عوارضی چون اشک ریزش، افتادگی پلک، انسداد مجاری اشک و برگشتن مژه ها به داخل پلک بیمار را درگیر خواهد کرد. معمولا یک هفته بعد از تماس، علائم بیماری به تدریج بروز خواهند کرد.

شروع بیماری در کودکان یا شیرخواران آهسته است و ممکن است بیمار با عوارض کم یا بدون عوارض بهبود یابد. اما بیماری در بالغین به صورت شدید آغاز می شود و عوارض زودتر بوجود می آید.

عوارض تراخم

عفونت های مکرر چشم سبب متورم شدن ریشه مژه ها و برگشتن مژه ها به سمت داخل چشم در نتیجه خراش دادن قرنیه می شود. این خراش دردناک بوده و سبب اسکار روی قرنیه و در نهایت کدر شدن آن می شود.

عفونت مکرر، گسترده و درمان نشده منجر به کوری خواهد شد، حال آنکه درمان به موقع بیماری، فرد را از کوری نجات خواهد داد.

درمان تراخم

درمان تراخم در صورت عدم رعایت بهداشت محیط و فردی، کاری مفید نخواهد بود و بیماری مجدداً بروز خواهد کرد. جهت درمان از روش های زیر استفاده می شود:

درمان طبی: در مراحل اولیه تراخم، درمان توسط آنتی بیوتیک خوراکی به تنهایی جهت ریشه کردن تراخم کافی است. تمام خانواده باید همزمان درمان شوند.

درمان جراحی: در مراحل بعدی تراخم، که شامل دردناک شدن چشم و بروز ناهنجاری های پلکی است، جراحی احتیاج می باشد. همچنین در مواردی که قرنیه کدر شده و سبب اختلال دید می شود، پیوند قرنیه جهت بهبود دید می تواند کمک کننده باشد، ولی نتیجه ممکن است بسیار خوب نباشد.

پیشگیری از تراخم

تراخم بیماری قابل پیشگیری است. پیشگیری از این بیماری از طریق رعایت بهداشت فردی امکان پذیر است. در مواقعی که به دلیل گردوغبار و آلودگی، مخاط چشم تحریک و سبب ایجاد ترشح می‌شود، می‌توان ابتدا با چای دم‌کرده و صاف شده چند بار چشم را شست و شو داد تا گردوغبار از چشم خارج گردد. در صورتی که با شستشو با چای، ترشحات و تحریکات چشم برطرف نشد، فرد باید به پزشک مراجعه کند.

۱- اگر به نواحی که تراخم همه گیر است مسافرت می کنید، بهداشت فردی را رعایت کنید.

۲- چنانچه به سبب ابتلا به تراخم درمان آنتی بیوتیکی شده اید و یا جراحی داشته اید، احتمال ابتلای مجدد را در نظر داشته باشید و در صورت بروز هر گونه مشکل با پزشک خود مشورت کنید.

۳- از مالیدن چشم های خود پرهیز کنید، مگر اینکه دست های خود را شسته باشید.

۴- هر روز حوله و لباس های خود را عوض کرده و بشویید و از وسایل شخصی دیگران استفاده نکنید.

۵- روبالشی خود را هر روز عوض کنید.

۶- از لوازم آرایشی چشم ها بخصوص سرمه و ریمل استفاده نکنید.

۷- هیچگاه از لوازم آرایش چشم دیگران استفاده نکنید.

۸- دستورات پزشک خود را جهت استفاده از لنزهای چشمی به دقت و درستی ادامه دهید.

۹- اگر فرزند شما به تراخم مبتلا شده، از تماس فرزند خود با دیگر بچه ها جلوگیری کنید.

۱۰- رعایت بهداشت محیط جهت جلوگیری از انتقال عفونت توسط پشه ها و مگس الزامی است.