ضرورت رعایت تعادل جمعیت برای مدیریت صحیح منابع آب
یک استاد علوم زمین دانشگاه شهید بهشتی با تاکید برضرورت رعایت تعادل جمعیت برای مدیریت صحیح منابع آب گفت: بدترین سال بارندگی در کشور طی ۱۰ سال اخیر سال آبی ۸۷-۸۶ بود و ما شرایط بدتر از امسال را نیز در گذشته تجربه کردیم ولی در حال حاضر با توجه به افزایش جمعیت کشور و افزایش مصرف، حساسیت‌ها نسبت به مدیریت منابع آب بیشتر از گذشته شده است.
دکتر محمد یزدی در گفت و گو با ایسنا، با اشاره به اینکه تغییر اقلیم علت‌های متفاوتی دارد، اظهار کرد: در علم زمین‌شناسی تغییر اقلیم را به نحوه گردش زمین نسبت به خورشید و حرکت قاره‌ها نسبت داده‌اند که اثرات آن‌ها در درازمدت خود را نشان می‌دهد. مطالعات زمین‌شناسی نشان می‌دهد که هر هزار سال یکبار یک دوره یخبندان و یک دوره گرمایشی در سطح کره زمین داریم.
وی ادامه داد: دوره گرمایشی به علت گردش زمین و حرکت قاره‌ها است اما حرکت آب‌های گرم و سرد اقیانوسی که تحت عنوان گلف‌استریم‌ها و حرکات لابرادور شناخته می‌شوند، نیز در گرمایش زمین و تغییر اقلیم موثر هستند علاوه بر این فوران آتشفشان‌ها حجم زیادی گاز و حرارت به سطح زمین وارد می‌کند که تاثیرات کوتاه مدتی بر افزایش دمای سطح زمین دارد.
این استاد علوم زمین دانشگاه شهید بهشتی با بیان اینکه استادان جوشناسی بخشی از علل طبیعی گرمایش جهانی را به حرکات آب گرم اقیانوسی نسبت می‌دهند، تصریح کرد: حجم آب‌های گرم اقیانوسی نسبت به آب‌های سرد اقیانوسی بیشتر شده است همچنین مصرف بیش از حد از انرژی‌های حرارتی سبب افزایش گازهای گلخانه‌ای و در نتیجه افزایش دمای سطح زمین شده است.
یزدی در ادامه اظهار کرد: افزایش فضاهای شهری و تخریب جنگل‌ها سبب شده است که بازتابش خورشید در سطح زمین بیشتر شود که این خود عامل افزایش تبخیر در زمین است. افزایش تبخیر نیز کاهش منابع آب را به دنبال دارد و هرچه منابع آب کاهش پیدا کند سطح زمین خشک‌تر و گرما تشدید می‌شود.
از سال ۱۹۵۰ میلادی تاکنون دمای جهانی یک درجه افزایش پیدا کرده است
وی با اشاره به اینکه بر اساس آمار زمین‌شناسی از سال ۱۹۰۰ تا ۱۹۴۰ دمای کره زمین روند افزایشی داشت، گفت: پس از آن از سال ۱۹۴۰ تا ۱۹۷۰ دمای زمین روند کاهشی پیدا کرد و از سال ۱۹۷۰ تاکنون با روند افزایش دما مواجه بوده‌ایم. بهطور متوسط از سال ۱۹۵۰ میلادی تاکنون دمای جهانی یک درجه افزایش پیدا کرده است که این افزایش در کشورهای اروپایی به ویژه جنوب اروپا و کشورهای حاشیه مدیترانه مانند ایتالیا، اسپانیا، یونان و جنوب فرانسه نیز محسوس است.
طی ۵۰ سال گذشته به طور متوسط بارندگی۵۰ میلی‌متر در سطح کشور کاهش یافته است
این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه کشوری مانند ایران به دلیل تخریب محیط زیست در مقابل تغییرات اقلیمی آسیب‌پذیرتر است، اظهارکرد: در درجه اول مردم و مسئولان کشور باید با تغییرات اقلیمی خود را سازگار کنند. کشور ما طی ۵۰ سال گذشته بهطور متوسط حدود ۱.۵ تا دو درجه سانتیگراد افزایش دما داشته که این از متوسط جهانی نیز بالاتر است همچنین طی ۵۰ سال گذشته بهطور متوسط ۵۰ میلی‌متر کاهش بارندگی در سطح کشور داشتیم.
کاهش ۶ میلیون هکتاری جنگل‌ها در سطح کشور طی ۷۰ سال گذشته
یزدی ادامه داد: بر اساس آمار رسمی نیز میزان تبخیر در کشور ما به طور سالانه ۰.۵ میلی‌متر طی ۵۰ سال گذشته افزایش پیدا کرده است. تخریب فضای سبز در کشور نیز ما را در برابر تغییرات اقلیمی و کاهش بارش‌ها آسیب‌پذیرتر کرده است. در سال ۱۳۲۰ در کشور ۲۰ میلیون هکتار جنگل وجود داشت که این مقدار در سال ۵۶ به ۱۷ میلیون هکتار کاهش پیدا کرد. آمار رسمی در سال ۹۶ نیز نشان می‌دهد که بهطور کلی ۱۴ میلیون هکتار جنگل و فضای سبز در کشور داریم یعنی در حدود ۸ تا ۹ درصد مساحت کل کشور را جنگل‌ها تشکیل داده‌اند که با توجه به وسعت کشور، این مساحت بسیار کم است.
به گفته یزدی عامل دیگری که سبب می‌شود کشور ما در برابر تغییرات اقلیمی آسیب‌پذیرتر باشد کاهش منابع آب سطحی و زیرزمینی است. افزایش جمعیت و گسترش شهرنشینی نیز سبب بهم خوردن تعادل اکوسیستم شده است.
این استاد علوم زمین دانشگاه شهیدبهشتی در ادامه اظهار کرد: علاوه بر تمام این عوامل، الگوی بارش در کل کره زمین از نظر مکانی و زمانی نیز تغییر پیدا کرده است. برای مثال بارش‌ها بیشتر از اینکه به صورت برف باشد به‌صورت بارندگی است یا حتی به جای اینکه در فصل پاییز و زمستان باشد بیشتر در فصل بهار اتفاق می‌افتد. متوسط بارندگی کشور ما از ابتدای سال تاکنون ۱۶۵ میلی‌متر بوده است، درحالی‌که متوسط بارندگی طی سال گذشته تا اواخر مهر ماه ۲۱۰ میلی‌متر بود.
بدترین سال بارندگی در کشور طی ۱۰ سال اخیر سال آبی ۸۷-۸۶ بود
این استاد دانشگاه با بیان اینکه بدترین سال بارندگی در کشور طی ده سال اخیر سال آبی ۸۷-۸۶ بود، تصریح کرد: در این سال متوسط بارندگی در کشور حدود ۱۴۰ میلی‌متر بود. این وضعیت نشان می‌دهد که ما شرایط بدتر از امسال را نیز در گذشته تجربه کردیم ولی در حال‌حاضر با توجه به افزایش جمعیت کشور و افزایش مصرف، حساسیت‌ها نسبت به مدیریت منابع آب بیشتر از گذشته شده است.
ضرورت رعایت تعادل جمعیت برای مدیریت صحیح منابع آب
یزدی با تاکید بر اینکه برای مدیریت صحیح منابع باید جمعیت کشور تعادل داشته باشد، اظهار کرد: در حال حاضر با راهکارهای علمی و منطقی نمی‌توان میزان بارندگی در کشور را افزایش داد بنابراین باید منابع آبی خود را افزایش دهیم. کشورهای همسایه و حتی کشورهای رقیب ما در حال حاضر روی آب شیرین‌کن‌ها سرمایه‌گذاری کرده‌اند و مشکلات کمتری در حوزه مدیریت آب دارند.
وی با تاکید برتصفیه فاضلاب و استفاده مجدد از پساب‌ها گفت: در کشور پرآبی مانند کشور آلمان فاضلاب را تا ۷ بار برای استفاده مجدد تصفیه می‌کنند ولی در تهران فقط از ۴۰ درصد از فاضلاب‌ها استفاده مجدد می‌شود. همچنین در هیچ کشوری ۹۰ درصد آب در بخش کشاورزی مصرف نمی‌شود ولی متاسفانه در کشور ما این‌گونه است.
این عضو هیات علمی دانشگاه با اشاره به اینکه بیشترین هزینه‌ای که دولت در بخش آب انجام می‌دهد برای آب شرب و بهداشت است، تصریح کرد: تغییر سیستم‌های آبیاری در کشاورزی، تغییر الگوی کشت و رواج کشت گلخانه‌ای از جمله راهکارهایی است که می‌توان با استفاده از آن‌ها در آب مصرفی کشاورزی صرفه‌جویی کرد.
یزدی در پایان گفت: متاسفانه در حفاظت از جنگل‌ها و جنگل‌کاری در کشور ما غفلت شده است. در کشور ترکیه طی ۲۰ سال گذشته چند میلیون هکتار فضای سبز ایجاد شده است، درحالی‌که در کشور ما طی چند سال اخیر جنگل و فضای سبز زیادی از بین رفته است. جنگل‌ها نه تنها به حفظ منابع آبی کمک می‌کنند بلکه سبب کاهش تبخیر نیز می‌شوند بنابراین حفاظت از جنگل‌ها نیز باید در اولویت دستگاه‌های مسئول قرار بگیرد.
