ضرورت تقویت سرمایه اجتماعی برای تحقق توسعه شهری

یک کاندیدای شهرداری تهران گفت: برای تحقق توسعه شهری که به دنبال بهبود بخشیدن به وضعیت اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی افراد یک جامعه است شکل گیری و تقویت سرمایه اجتماعی لازم است.

سید کامل تقوی نژاد در گفت و گو با ایسنا افزود: «سرمایه اجتماعی» به عنوان یکی از «پیش شرط‌های لازم برای توسعه شهری»، دارای عناصری چون اعتماد اجتماعی، مشارکت اجتماعی، انسجام اجتماعی و آگاهی اجتماعی است که میزان هر یک از این مولفه‌ها در جوامع مختلف متفاوت است. توسعه شهری در ابعاد عینی بیشتر ناظر بر بالا بردن سطح کیفیت زندگی از طریق ایجاد شرایط مطلوب و بهینه در زمینه‌های فقرزدایی، تغذیه، بهداشت، اشتغال، آموزش و چگونگی گذران اوقات فراغت است.

وی در ادامه گفت: برای تحقق توسعه شهری که به دنبال بهبود بخشیدن به وضعیت اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی افراد یک جامعه است شکل گیری و تقویت سرمایه اجتماعی لازم است. در جوامع شهری امروز با وجود سرمایه‌های فیزیکی، اقتصادی و انسانی فراوان، کندی در روند توسعه شهری مشهود است که به نوعی ناشی از خلاء سرمایه اجتماعی لازم است. همه می‌دانند تهران و عناصر مختلف سازهای، معماری و روش و منش تاریخ، اجتماع و تنوع فرهنگی آن جزئی از هویت ملی ماست و صیانت از زیست اجتماعی و بهبود کیفیت زندگی شهری از ملزومات اصلی مدیریت شهری است.

این کاندیدای شهرداری تهران در پاسخ به این پرسش که این سرمایه اجتماعی با توسعه اجتماعی چگونه سنخیت و هماهنگی پیدا می‌کند،اظهارکرد: توسعه اجتماعی در شهر را می توان توسعه‌ای مبتنی بر نیازهای حیاتی و اجتماعی مشترک شهروندان مانند آزادی، امنیت، برابری، عدالت، انسجام، فقرزدایی، اشتغال، گذران اوقات فراغت و … دانست. من تلاش می‌کنم این مولفه‌های توسعه اجتماعی را در حیطه‌هایی که مربوط به مدیریت شهری است، تقویت کنم. شاید بتوان مهم‌ترین مؤلفه‌های توسعه اجتماعی متناسب با ابعاد شهر را «سرمایه اجتماعی، امنیت، سبک و کیفیت زندگی و مشارکت اجتماعی» برشمرد.

وی افزود: از سوی دیگر به نظرم با توجه به تنوع قومیتی و فرهنگی در شهر تهران، برنامه‌ریزی‌هایی باید انجام دهیم. با توجه به رشد چشمگیر شهرنشینی در ایران بخصوص درکلانشهر تهران به عنوان قطب جاذب مهاجرت و نیز تنوع قومی و فرهنگی ضرورت دارد تا سطح توسعه اجتماعی این شهر به عنوان یکی از شاخص‌های با اهمیت در دوران کنونی مورد توجه و سنجش قرار گیرد علاوه بر این، توجه فن سالارانه به کالبد شهر بدون در نظر گرفتن متغیرهای اجتماعی، بخصوص در شهر تهران با ویژگی‌های متنوع اجتماعی و فرهنگی جمعیت، دلیل دیگری است برای توجه به مفهوم توسعه اجتماعی.

تقوی نژاد در پاسخ به این پرسش که احساس امنیت در فضاهای شهری است تا چه حد دغدغه شماست،گفت: در این زمینه احساس مسئولیت جدی می‌کنم. بدیهی است که احساس نا امنی در فضاهای شهری در ابتدا حضور شهروندان در عرصه عمومی را کمرنگ می‌نماید، هنگامی که سطح مشارکت تقلیل پیدا کند میزان اعتماد اجتماعی و اعتماد نهادی کاسته می‌شود و پیرو آن سرمایه‌های اجتماعی به تدریج افول می کند بنابراین شهر که می تواند کانون برترین ارزش‌های معنوی و مادی، مرکز مهم فعالیت‌ها، فرصت‌ها، انباشت سرمایه و نخبگان یک کشور باشد، مبدل به کانون نابهنجاری ها و نابسامانی‌های اجتماعی می‌شود و در نهایت با عدم توسعه یافتگی و آشفتگی‌هایی روبه رو خواهد بود که ساماندهی آن هزینه‌های هنگفتی برای مدیریت شهری خواهد داشت.

وی درباره ناامنی شهری در وضعیت موجود اظهارکرد: فضاهای خالی و بی‌دفاع شهری (شناسایی تنها ۹۰۰ فضای بی دفاع جدید در سال ۱۳۹۵)، نا امنی پل‌های عابر پیاده، طراحی نامناسب برخی از مبلمانهای شهری، روشنایی نامناسب معابر، نبود دید در بسیاری از فضاهای عمومی شهری مانند پارک ها، کوچه های طویل و کم عرض، حضور قابل توجه معتادان و بزهکاران از عوامل کاهش دهنده احساس امنیت در شهرها است. بدیهی است که بخش زیادی از توجه ما در این حوزه باید صرف ساماندهی وضع موجود شود.

تقوی نژاد در زمینه محله‌محوری گفت:در زمینه محله محوری ضعف‌های جدی داریم. هویت محله‌ای نوعی هویت اجتماعی در محله های شهری است که از تعامل میان انسان و محیط شهری شکل می‌گیرد. هویت محله‌ای زمینه مناسبی برای رشد و ارتقای وابستگی، تعهد و مشارکت افراد در محله است که با احساس تعلق به محل سکونت ارتباط مستقیم دارد. نتایج بررسی‌های صورت گرفته بیانگر میزان متوسط رو به پایین هویت محله ای شهروندان تهرانی است. کاهش احساس تعلق به محله منجر به کاهش کنترل‌های اجتماعی و افزایش ناهنجاری‌های اجتماعی می‌شود.

وی افزود: تحلیل‌های نادرست مرزبندی‌های محلات در اسناد فرادست توسعه شهری مانند طرح جامع، ساخت و سازهای بی‌رویه بدون برنامه مبتنی بر سود مالی، منجر به از بین رفتن سازمان محله‌ای و پیوندهای عاطفی شده است به گونهای که عرق محله‌ای کمرنگ و مشارکت‌های اجتماعی به حداقل رسیده است و انسان شهرنشین با بحران هویت دست به گریبان است.

این کاندیدای شهرداری تهران درباره راهبردها و برنامه‌های خود در این زمینه گفت: طبیعی است توجه به هویت شهر و شهروندان تهران چه در عرصه سازه‌ای و چه در عرصه مولفه‌های انسانی و اجتماعی در راس برنامه ریزی من قرار خواهد داشت. مهمترین راهبردهایی که در این زمینه می‌توان در نظر داشت، حفظ و ارتقای وحدت، انسجام، وفاق و حس تعلق شهروندان به شهر و یکدیگر، تحقق شهر خلاق با محوریت اقتصاد فرهنگ و هنر، جایگزینی رویکرد انسان محوری به‌جای مراسم محوری در حوزه فرهنگی اجتماعی، اعتماد و حس تعلق کارکنان به سازمان شهرداری، ارتقای نقش و جایگاه زنان و جوانان در جامعه ، محوریت بخشی به نشاط، شادابی و امید در جامعه، ارتقای جایگاه حقوق شهروندی و تأکید بر آموزش‌های شهروندی و فرهنگ سازی، بهبود فرهنگ شهرنشینی و شهروندی و .. است.