صادرات ترکیه ۵ برابر ایران شده است
ایران و ترکیه در همه دهه‌های تازه سپری شده با وجود اختلاف دیدگاه و منافع اما هرگز در بدترین وضعیت ممکن دربرابر هم نبوده‌اند. این دو کشور با اقتصادهای بزرگ در غرب آسیا و در خاورمیانه ضمن دادو‌ستد تجاری که البته به نفع ترکیه بوده است بر سر اینکه کدام کشور باید اقتصاد نخست منطقه باشند نیز رقابت دارند.
تجربه نشان می‌دهد رهبران سیاسی ترکیه با انعطاف بیشتر در سیاست خارجی و پیوستگی کمتر سیاست با اقتصاد در رقابت با ایران به ویژع برای جلب همکاری با کشورهای منطقه کامیاب تر بوده اند. گزارش خلاصه شده زیر که از سوی موسسه تحقیقاتی تدبیر و توسعه تهیه و در ماهنامه امنیت اقتصادی درج شده است این رقابت را در منطقه آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی به تصویر کشیده است.
به گزارش بازتاب، براساس آمار و اطلاعات بین المللی، ارزش صادرات ترکیه به کشورهای این منطقه طی سال‌های ۲۰۱۶-۲۰۰۲ بیش از ۷ برابر شده و از حدود ۷۳۰ میلیون دلار در سال ۲۰۰۲ به ۵ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۶ افزایش یافته است.
این در حالی بوده که ارزش صادرات ایران به تمام کشورهای منطقه (آسیای مرکزی و قفقار جنوبی) در سال ۲۰۱۵ از یک میلیارد دلار تجاوز نکرده است. در حالی که سهم ترکیه در بازار وارداتی کشورهای منطقه از ۳۳ درصد تا ۲/۴ درصد در نوسان بوده، سهم ایران بین ۵ درصد تا ۰/۰۶ درصد بوده است.
به‌رغم آنکه ایران در مقایسه با ترکیه از موقعیت جغرافیایی مناسب‌تری برای ارتباط با منطقه آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی برخوردار است، اما نتوانسته مانند ترکیه از قدرت نفوذ اقتصادی چندان بالایی در این منطقه برخوردار باشد.
در سال ۲۰۱۶، در بین کشورهای منطقه آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی، گرجستان، آذربایجان و قزاقستان به ترتیب با ۸/۷ درصد و ۲/۳درصد و ۱ درصد بالاترین سهم را از کل گردشگران وارد شده به ترکیه داشته‌اند. در مقابل، از بین کشورهای منطقه، بیشترین ورود گردشگر خارجی به ایران از آذربایجان بوده و سهم دیگر کشورهای منطقه از ورود گردشگر خارجی به ایران تقریباً نزدیک به صفر و بسیار ناچیز بوده است.
یکی از مهم‌ترین ابعاد سیاست خارجی ترکیه در قفقاز جنوبی و آسیای مرکزی سیاست مشارکت در احداث خطوط لوله و انتقال انرژی از طریق خاک ترکیه به سایر نقاط جهان است.
یکی از اصلی‌ترین خطوط انتقال نفت خام، خط لوله باکو (آذربایجان) – تفلیس (گرجستان)- جیهان (ترکیه) است که در سال ۲۰۰۵ احداث شد.. با توجه به این مهم که ایران جایگاه دوم و چهارم را به لحاظ ذخیره گاز طبیعی و نفت خام در جهان دارد انتظار می‌رود، ایران نیز نقش مهم و اساسی را در تعامل‌های اقتصادی کشورهای منطقه قفقاز جنوبی و آسیای مرکزی در حوزه انرژی ایفا کند، اما تاکنون ایران در حوزه ترانزیت انرژی موفقیت‌های اندکی در مقایسه با ترکیه کسب کرده است.
این موضوع می‌تواند نتیجه عدم برنامه‌ریزی صحیح، منسجم و نبود راهکار بلندمدت در روابط با کشورهای منطقه آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی از سوی دستگاه دیپلماسی کشور و همچنین فقدان هماهنگی بین نهادهای فعال در روابط خارجی کشورمان باشد.
