سوریه و ترکیه به گزینه «جنگ» خواهند رسید؟ /احمدزاده:ترکیه با روس ها و ایرانی ها در حال هماهنگی است
داود احمد زاده کارشناس مسائل خاورمیانه به بررسی تحولات جدید عفرین پرداخته است.
جنگ در عفرین، هر روز شکل تازه‌ای به خود می‌گیرد؛ کردها در شمال سوریه می گویند با دولت مرکزی به توافق رسیده اند، آنکارا می گوید در حال پیشروی در عفرین است و ضربات سنگینی به کردها وارد آورده، و در سویی دیگر اردوغان خبر از توافق با ایران می دهد. نبرد عفرین، کلاف پیچیدۀ سوریه را پیچیده تر کرده و به نظر میرسد سرنخ این کلاف در خارج از مرزهای سوریه قرار دارد. کارشناسان در تحلیل روند تحولات عفرین، رویایی نظامی میان سوریه و ترکیه را بعید ندانسته و بر این باورند ترکیه در مخمصۀ تازه‌ای گرفتار شده که رهایی از آن به سادگی میسر نیست. نامه نیوز در گفت و گو با داود احمد زاده ، کارشناس مسائل خاورمیانه آخرین تحولات عفرین را مورد بررسی قرار داده است که در ادامه می خوانید:
در حال حاضر موضوع حضور نیروهای مردمی سوریه در عفرین باعث پیچیده شدن اوضاع بحران سوریه شده است. این روند را مقدمه ای برای ورود ارتش سوریه قلمداد می کنند. به نظرتان با توجه به هماهنگی تلفنی بین اردوغان و همتایان ایرانی و روسی خود این مسئله چگونه تحلیل می شود؟
پس از تضعیف گروه‌های تکفیری ازجمله داعش که آن را شاهد بودیم، سه بازیگر اصلی و قدرتمند در عرصه میدانی، یعنی ایران و ترکیه و روسیه، نشست‌هایی را برای هماهنگی بیشتر و ایجاد مناطقی در جهت کاهش تنش‌ها، تحت عنوان نشست‌های آستانه قزاقستان داشتند. گمانه‌زنی‌ها بر این بود که در دوره پساداعش، مسئله سوریه مرکزیت بیشتری در بحث سیاسی یا راه‌حل‌ها و گفت‌وگوهای مابین بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای داشته باشد و در واقع بحث و معضل سوریه بعد از گذشت هفت سال از طریق گفت‌وگوهای سیاسی حل شود. ولی ما از یک طرف بحث ترکیه را داریم که علی‌رغم این‌که منافع مشترکی را در برخی از عرصه‌ها با ایران و روسیه دارد، برخی از منافعش هم متضاد است؛ بحث اصلی و اساسی برای ترکیه که در واقع یک مسئله امنیتی و حیاتی محسوب می‌شود، بحث کردها است. این خط قرمز ترکیه محسوب می‌شود و بنابراین قدرت‌یابی یا هویت‌یابی مجدد کردها با گروه‌های مدافع خلق که ارتباطاتشان بازسازی شده و ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند و یک گروه تروریستی هستند، باعث شده ترکیه یک لشکرکشی را یک ماه پیش به عفرین یا مناطق شمال سوریه داشته باشد. بعد از این تهاجم گسترده، به نوعی ما شاهد بودیم که واکنش‌ها نسبت به این حمله و تهاجم و ادامه درگیری در شمال سوریه، متفاوت بود.
برخی انتظارات این بود که به نوعی روسیه در هر صورت واکنش جدی از خودش نشان دهد که ما دیدیم روسیه واکنش جدی حداقل در عرصه نظامی یا در بحث حتی دیپلماتیک انجام نداده است. در ایران هم که به‌عنوان یک بازیگر تاثیرگذار در بحث سوریه مطرح است، ما شاهد هستیم که در هر صورت به نوعی محکومیت لفظی و به نوعی دیپلماتیک و دعوت به خویشتنداری عملا در این عرصه اقدام آنچنانی حتی از سوی ایران هم صورت نگرفته است. بنابراین بحث‌هایی را ما در حوزه شمال سوریه شاهد هستیم که در هر صورت به نوعی نشان می‌دهد که هماهنگی‌هایی را بین ایران و ترکیه و روسیه از یک طرف انجام شده است. در هر صورت آن چیزی که موثر و تاثیرگذار است، به نظر میرسد بحث حضور مجدد نیروهای آمریکایی است که هم در بخش‌هایی از عفرین و هم در منبج تلاش کرده‌اند که کردها همچنان در منطقه حضور داشته باشند.
حضور امریکایی هایی برای منافع سه کشور ایران، روسیه و ترکیه خطر آفرین است؟ هماهنگی در مورد آن وجود دارد؟
به نظر میرسد که حضور نیروهای آمریکایی برای هم روسیه و هم ایران خطرآفرین‌تر از بحث تهاجم ترکیه قلمداد شود. روی این مسئله روسیه از خود واکنش آنچنانی، یعنی در عرصه نظامی و سیاسی نشان نداده و ایران هم در بحث‌ها و گفت‌وگوهای دیپلماتیک تلاش کرده که به نوعی آرامش را در منطقه حفظ کند و از گسترش تنش به نوعی جلوگیری کند. در هر صورت خطر آنی هم برای روسیه و هم ایران، بحث حضور مجدد نیروهای آمریکایی و برخی از هم‌پیمانان آمریکایی‌ها و تلاش آمریکایی‌ها برای تجزیه‌طلبی سوریه مطرح است. بنابراین همانطور که اشاره شد، یک نوع هماهنگی یا یک منافعی را بین سه تا بازیگر به‌رغم برخی از اختلافات و دیدگاه‌ها حتی در مورد عفرین، منطقه شمال سوریه هم ما مشاهده می‌کنیم.
به نظرتان فضایی که الان وجود دارد، می‌تواند باعث شود که روابط دولت سوریه با کردها ترمیم شود؟
در هر صورت کردها به‌عنوان نیروی عمل‌کننده از طرف آمریکایی‌ها محسوب می‌شوند، یعنی در واقع نوعی وابستگی کردها به آمریکایی‌ها و تجهیزاتی که دریافت کردند یا به نوعی در تنش‌های ایجاد مناطق تجزیه‌طلبی که در خود سوریه داشتند، در هر صورت باب میل آنچنانی دولت سوریه نمی‌تواند باشد، ولی روند تحولات به نظر میرسد با توجه به تداول حملات ترکیه به منطقه عفرین و تلاش‌های اردوغان برای اشغال یا تسویه‌حساب با کردها، شاید مواضع کردهای سوری را با نیروهای دولتی سوریه هماهنگ و نزدیک‌تر کرده است. موردی است که در هر صورت ممکن است به رویارویی نظامی حتی بین نیروهای دولتی و حتی ترکیه هم کشیده شود. این بحث، بحثی است بسیار خطرآفرین و مشکل‌زا. بنابراین نیروهای هم دولت روسیه و هم ایران تلاش می‌کند که از کشیدن اوضاع سیاسی به تنش و تداوم درگیری‌ها و درگیری مستقیم نیروهای دولتی سوریه با ترکیه به نوعی اجتناب شود. در هر صورت دولت سوریه تلاش دارد که بعد از تضعیف نیروهای تکفیری ازجمله تضعیف داعش و جبهه‌النصره آن حق حاکمیت کامل خود را در این مناطق مختلف سوریه اعاده کند. از سویی دیگر دولت ترکیه همچنان مصر است که یک خط دفاعی، یک هاله‌ای از بحث خط دفاعی را در حوزه مرزی ایجاد کند و این مسئله به تنش‌ها افزوده است. در هر صورت ممکن است در کوتاه‌مدت نزدیکی‌هایی را در حوزه امنیتی و حفظ عفرین از اشغال ترکیه بین نیروهای دولتی سوریه و نیروهای کرد ما شاهد باشیم، ولی در درازمدت با توجه به وابستگی و نوع ارتباطات امنیتی و سیاسی که بین کردهای سوریه و آمریکا برقرار است، گمان بر این است که این نمی‌تواند یک اتحاد همیشگی و اتحاد دائمی قلمداد شود.
