سنگینی سایه تحریم بر سر بیماران سرطانی
بر اساس آمار، هر سال حدود صد هزار نفر به جمعیت مبتلایان به سرطان در کشور افزوده می‌شود.
علاوه بر این، در برخی از انواع این بیماری قرن، ازجمله سرطان‌های دستگاه گوارش، در ايران بیماران حدود یک دهه جوان‌تر از بیماران همین بیماری‌ها در سایر کشورهای جهان هستند.
از سوی دیگر در ایران، فرصت‌های طلایی درمان به دلیل تشخیص دیرهنگام از دست می‌رود. شیمی‌درمانی یا در اصطلاح کموتراپی، رادیوتراپی یا همان پرتودرمانی، رادیوسرجری یا در اصطلاح گامانایف و سایبرنایف، انواع مهم و کاربردی درمان سرطان و حذف تومورهای خوش‌خیم و بدخیم است. حدود ٧٠ درصد سرطان‌ها در انواع خود بنا بر تشخیص پزشکان متخصص در بخش‌هایی از مسیر درمانی به رادیوتراپی نیاز دارند که این روش می‌تواند درمانی قطعی و تکمیل‌کننده جراحی یا شیمی‌درمانی محسوب شود.
به جز سرطان‌هایی مانند سرطان خون در بعضی از بیماران، رادیوتراپی برای بهبود زندگی و کاهش علائم و درد کاربردهای فراوانی دارد. امروزه شتاب‌دهنده‌های خطی می‌توانند با تعیین و تنظیم مقدار کنترل‌شده‌ای از پرتوهای معین ازجمله پرتو ایکس در محل مبتلا به سرطان، مسیر درمان را هموار کنند. هدف از رادیوتراپی، تخریب کامل سلول‌های بدخیم با کمترین صدمه به سلول‌های سالم و طبیعی بدن است.
در برخی موارد، رادیوتراپی برای مبارزه با سلول‌های سرطانی و بدخیم به تنهایی کافی است و در برخی موارد دیگر، باید از روش‌های تکمیلی نیز استفاده کرد. در این میان هر روز شاهد گسترش علم و دانش پزشکی در زمینه تشخیص و درمان انواع امراض به‌ویژه سرطان‌ها و تومورهای بدخیم و خوش‌خیم در ایران و جهان هستیم. رادیوتراپی و طرح درمان با این روش از سوی یک گروه باتجربه از رشته‌های مختلف انجام می‌شود. متخصص رادیوتراپی و انکولوژی، متخصص یا کارشناسان فیزیک پرتودرمانی یا در اصطلاح فیزیست و تکنیسین‌های مختلف در کنار یکدیگر به اجرای طرح درمان بیمار کمک می‌کنند تا بهترین میزان پرتوهای اختصاصی در محدوده تعیین‌شده به ناحیه سرطانی تابانده شده و اثرات مفید آن حاصل شود.
گامانایف؛ درمانی تخصصی با فناوری نوین
در میان درمان‌های غیردارویی که ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارد، گامانایف یا همان رادیوسرجری را می‌توان در زمره روش‌های دقیق بسیار تخصصی و با فناوری نوین قرار داد. بهره‌گیری از اشعه گاما با دقتی حیرت‌آور به منظور آسیب‌رساندن به بافت سرطانی و سلول‌های تومورال تهدیدکننده سلامت، بدون آسیب‌رساندن به بافت سالم اطراف از سوی دستگاه گامانایف (که همانند چاقوی جراحی عمل می‌کند)، درواقع انقلابی در این مسیر ایجاد کرده است.
در گذشته برای بسیاری از تومورهای غیرقابل دسترس یا واقع‌شده در نقاط حساس مغز و اعصاب، جراحان مجبور به برداشتن بخش‌هایی از جمجمه و ورود به اعماق مغز بودند که این کار حتی در برخی موارد به آسیب‌های غیرقابل بازگشت ازجمله نابینایی، فلج اندام‌ها، اختلال در گفتار و بی‌اختیاری‌های رفتاری منجر می‌شد اما امروزه جراحان به مدد تجربه و دانش خود و با بهره‌گیری از دستگاه‌ها و تجهیزات نوین ازجمله گامانایف، می‌توانند محل و موقعیت دقیق غده سرطانی یا توده خوش‌خیم مزاحم را از نظر جغرافیایی، شناسایی و با هدف قراردادن آن به وسیله اشعه گاما به طور غیرقابل تصوری، توده سرطانی را حذف و بیماری را درمان کنند.
با این فناوری سه دسته از بیماری‌ها قابل ردیابی و درمان است؛ نخست تومورهای خوش‌خیم مغزی ازجمله مننژیوما، آگوست یک نوروما/ شوانوما، آدنوم‌های هیپوفیز، همانژیو بلاستوما، کوردوما و تومورهای پینه‌آل. رده دوم تومورهای بدخیم مغز ازجمله انواع با قابلیت متاستاز، تومورهای گلیال، ملانوم چشمی و عارضه کانیوفارنژیوما است. در ردیف سوم درمان با گامانایف، ناهنجاری‌های عروقی مغزی‌ای همچون ناهنجاری‌های شریانی وریدی، ناهنجاری‌های کاورنوس، بیماری‌های عملکردی اعصاب، دردهای مقاوم بر درمان و نورالژی عصب تری‌ژمینال قرار می‌گیرند. این فناوری بسیار پیشرفته امکان می‌دهد حتی عمیق‌ترین بخش‌های مغز را که به‌واسطه جراحی معمولی امکان دسترسی به آن وجود ندارد، رسیدگی و درمان کرد. در این تکنیک در یک جلسه، صدها شعاع گاما از یک منبع کبالت ساطع و به صورت متمرکز به تومور تابانده می‌شود تا سلول‌های تومورال تخریب و حذف شوند.
تعلیق در فعالیت‌های یک مرکز درمانی خیریه
مرکز گامانایف ایران وابسته به بنیاد خیریه کامرانی و با همکاری و حمایت علمی و درمانی استادان و جراحان مغز و اعصاب و رادیوتراپی انکولوژی دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران، شهید بهشتی و علوم پزشکی ایران در طول ١٥سالی که از راه‌اندازی آن می‌گذرد، توانسته است بالغ بر ٩ هزار بیمار سرطانی را با استفاده از این روش پیشرفته درمانی، مداوا کند. این در شرایطی است که نتایج درمان رضایت‌بخش آن در قالب مقالات علمی و پژوهشی به نام ایران و تنها مرکز گامانایف کشورمان در جوامع علمی و پژوهشی سراسر جهان مطرح و به ثبت رسیده است.
اما متأسفانه در یک‌سال اخیر، به دلیل تحلیل‌رفتن منبع اشعه‌ساز این دستگاه که همان کبالت ٦٠ رادیواکتیو است، امکان ادامه فعالیت از آن سلب شده و تقریبا سالانه حدود هزار (و شاید بیش از این رقم) بیمار مبتلا به انواع تومورهای مغز آواره و سرگردان می‌شوند و بسیاری از آنان که درمان شده، ولی نیاز به پیگیری‌های سالانه یا کوتاه‌مدت از طریق این دستگاه را دارند، مجبور به سفر به کشورهای دارای این تکنولوژی و تحمل هزینه‌های گزاف هستند. این در شرایطی است که در گذشته، بیمه‌های درمانی نیز از اين روش درمانی حمایت کرده و بر اهمیت بهره‌گیری از آن تأکید داشته‌‌اند.
تحریم‌های آمریکا اگرچه با برجام دستخوش تغییرات شد، اما با روی‌کارآمدن رئیس‌جمهور جدید آمریکا، «دونالد ترامپ»، چهره خود را به‌گونه‌ای جدید نشان داد. بازنگری تحریم‌ها از سوی دولت جدید آمریکا، خزانه‌داری این کشور را از دادن مجوز لازم برای فروش قطعه‌ها و لوازم دستگاه گامانایف به ایران منع کرده است. درمانی که در کشورمان با کمتر از پنج میلیون تومان انجام می‌شد، به‌دلیل تعطیلی دستگاه پیرو ضعیف‌شدن چشمه کبالت مولد اشعه گاما، اکنون باید با چندین‌برابر قیمت و تحمل هزینه و سرگردانی در سایر نقاط جهان، از جمله کشور همسایه، ترکیه، در اختیار بیماران قرار گیرد.
این در شرایطی است که وجود این دستگاه برای برخی از افراد سرطانی بسیار ضروری و حیاتی است، به‌گونه‌ای که امکان جراحی باز برای جمعی از این بیماران وجود ندارد.
در این میان دکتر «علیرضا زالی»، استاد جراحی مغز و اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و رئیس کل پیشین سازمان نظام پزشکی، معتقد است در گامانایف به دلیل محاسبات دقیق فیزیکی و ریاضیاتي محل هدف بسیاربسیار دقیق مشخص شده و از هرگونه آسیب به بافت‌های سالم اطراف تومور (که در روش‌های سنتی رادیوتراپی رخ می‌دهد)، جلوگیری خواهد شد. وی می‌گوید: «قدرت نفوذ و دقت حیرت‌انگیز این دستگاه، جراحی‌های اعماق مغز را محقق و انجام‌شدنی می‌کند».
دکتر «زالی» که چندی پیش با عنوان هیئت علمی مرکز گامانایف ایران در حاشیه رونمایی از بخش جدید رادیوتراپی و شیمی‌درمانی این مرکز سخن می‌گفت، افزود: «این روش درمانی دینامیک بوده و نیاز به استمرار دارد و وقتی بیمار، تحت مداوا با این تکنیک قرار می‌گیرد باید پیوسته برای پیگیری درمان خود مراجعه کند که اکنون مجبور به صرف هزینه‌های فراوان و سفر به کشورهای مختلف جهان برای پیگیری درمان خود است». وی گفت: «هزینه این روش درمانی در کشور آلمان بدون هزینه‌های جانبی سفر، بالغ بر ١٥ میلیون تومان است». این در شرایطی است که بیش از ٩٥ درصد بیماران این مرکز در ایران دارای پرونده علمی و پزشکی هستند که در بسیاری از مقالات جهانی مورد استناد و تأیید قرار گرفته است.
گام خیرخواهانه دیگر
مهندس «فریبرز کامرانی» که پدر مرحوم وی این بنیاد را به صورت خیریه و برای نجات جان انسان‌ها در سال ۱۳۴۵ پایه‌گذاری کرده است، در پاسخ به این پرسش که چرا اقدامی جدی برای راه‌اندازی مجدد دستگاه نشده است، گفت: «تهیه کبالت ٦٠ در ایران امکان‌پذیر است، اما مهم‌تر از آن رباتی است که باید این چشمه اشعه را در دستگاه گامانایف نصب کند. این ربات جزء فناوری‌های بالا محسوب می‌شود. اگرچه ماهیت سوئدی دارد، اما درحال‌حاضر از سوی شرکتی کانادایی که سهام‌داران آمریکایی آن را در اختیار دارند، تولید می‌شود. به دلیل انحصاری‌بودن شرکت آمریکایی و تحریم‌های اخیر و همچنین همراهی‌نکردن خزانه‌داری آمریکا، تاکنون پاسخ جدی‌ای مبنی‌بر رفع مشکل در آینده دریافت نکرده‌ایم، اما امید می‌رود به‌زودی به نتایجی مثبت برای بیماران دست پیدا کنیم».
مهندس «کامرانی» در ادامه از تهیه دستگاه گامانایف جدید از یک شرکت اروپایی بدون موانع موجود سخن گفت و افزود: «برای کمک به بیماران سرطانی و رفع درد و رنج آنان از هیچ تلاشی فروگذار نخواهیم کرد. بهره‌برداری از دستگاه رادیوتراپی جدید این مرکز و بخش شیمی‌درمانی آن نویدی خوب برای بیماران خواهد بود تا این بنیاد خیریه را محل مناسبی برای دریافت خدمات عالی با تعرفه‌های بیمه‌ای و خیریه‌ای بدانند». وی گفت: «آرزوی من، مادرم پرویندخت میهن و دو خواهر عزیزم به‌عنوان بازماندگان مرحوم پدرم مهندس سیف‌الدین کامرانی، خدمت به بیماران و روشن نگه‌داشتن چراغ مرکز گامانایف ایران به‌عنوان تنها مرکز پیشگام و قدیمی در خاورمیانه است». مهندس «کامرانی» افزود: «در تلاش هستیم مجوزهای لازم برای راه‌اندازی بخش ٢٤ تخت‌خوابه شیمی‌درمانی در فضایی بالغ بر ٤٨٠ مترمربع را برای درمان دارویی سرطان اطفال و بالغان تهیه کنیم. درمان‌های سرطان در جهان در حال توسعه و پیشرفت‌اند و امیدواریم بتوانیم در کنار یکدیگر، با همت متخصصان و جراحان مغز و اعصاب و رادیوتراپی انکولوژی ایران بهترین و شایسته‌ترین خدمات را به هم‌وطنان عزیز ارائه دهیم».
