سعی کردم دستخط کیارستمی را حفظ کنم
امید محمدنژاد که پس از تجربه فیلمبرداری برای یکی از آثار زنده‌یاد عباس کیارستمی، تصاویر پشت صحنه آن اثر را در قالب یک فیلم کوتاه ساخته است، درباره تجربه همکاری با این هنرمند سرشناس و دریافت‌های خود سخن گفت.
کارگردان فیلم کوتاه «دو پلان از عباس کیارستمی» که در هفته جاری برای اولین‌بار در خانه هنرمندان به نمایش درآمد، در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا درباره آشنایی با زنده‌یاد عباس کیارستمی گفت: دهه 70 دانشجوی بازیگری تئاتر بودم و هر وقت از کارگاه‌های استاد باخبر می‌شدم، در آنها شرکت می‌کردم.
او در ادامه یادآور شد: با اتمام این دوره، درگیر مجسمه‌سازی شدم و از فضای تصویر دور شدم تا در سالهای 89 و 90 بود که فرید سراج خواهرزاده آقای کیارستمی و از دوستان عزیز من، تماس گرفت و گفت که دایی‌اش مرا برای فیلمبرداری فیلم خود در نظر گرفته و امیرحسین پسرم هم قرار شد در این اثر بازی کند.
محمدنژاد گفت: در سال 2013 برای جشن 70 سالگی جشنواره «ونیز» قرار شده بود، 70 کارگردانی که در این سالها جایزه گرفته و در قید حیات بودند، با ساخت یک فیلم کوتاه نگاه‌شان به سینمای دنیا را به تصویر بکشند. آقای کیارستمی نیز تصمیم گرفته بود اولین فیلم داستانی تاریخ سینما را که «باغبان آب پاشی می‌کند» مولییر است را، با چند پلان کم و زیاد بازسازی کند. ایشان توقعات‌شان درباره تصویر و فیلم را به من گفتند، من هم فقط گفتم چشم. چون خیلی ذوق زده بودم و خدا را شکر می کردم که اعتماد استاد بزرگواری همچون او را به دست آورده بودم و این افتخار، لطف خدا برای من بود.
او ادامه داد: اوایل کار گُنگ بودم اما استاد بسیار مسلط بود. در این کار به نوعی همه خانوادگی حضور داشتیم، ندا همسرم با گوشی موبایل تصاویر پشت صحنه را ضبط می‌کرد، پسرم امیرحسین در کار بازی می‌کرد و شاهد شرافت دیگر خواهرزاده آقای کیارستمی نیز در کار حضور داشت. از استاد خواهش کردم به رسم یادگار اجازه بدهند با گوشی موبایلی که فول اچ دی ضبط می‌کرد و یک دوربین دیگر، تصاویری از پشت صحنه ضبط کنیم و فکر می‌کردم اینها به یادگار خواهد ماند، تصور نمی کردم روزی فیلمی از آنها بسازم.
کیارستمی فیلم را پیش از کلید زدن، در ذهنش ساخته بود
محمدنژاد با اشاره به اینکه “کیارستمی روی میزانسن بازیگرها حساسیت ویژه‌ای داشت”، تأکید کرد: البته او پیش از اینکه فیلم را کلید بزند، آن را در ذهنش ساخته بود. برای من قدری دشوار بود که پشت دوربین فیلم او باشم، البته این کار طی دو روز فیلمبرداری شد و سپس برای تدوین رفت.
وی اضافه کرد: دوربین پشت صحنه شاید گاهی وقت‌ها شلخته این تصاویر را ضبط کرده باشد اما فضا کاملا صمیمی و خانوادگی است. آن دو روز مدام انرژی‌ام را صرف این می‌کردم که اشتباهی در قاب و نور از من سر نزند و استرس داشتم. به هر حال کار به پایان رسید، برای ونیز ارسال شد و جزو 20 اثر برتر جشنواره قرار گرفت.
کسب اجازه برای تدوین تصاویر پشت صحنه
این هنرمند درباره آخرین دیدارش با زنده‌یاد کیارستمی گفت: آخرین بار در موزه هنرهای دینی امام علی (ع) که من مجری و کارگردان برنامه تولدهای ماه بودم، تولد استاد ابراهیم حقیقی بود و آنجا استاد را زیارت کردم. کیارستمی با پوزیشنی که منحصر به فرد او بود، در مراسم حاضر شده بود. در پایان مراسم دقایقی با ایشان صحبت کردم و از او خواستم اگر اجازه بدهد آن راش‌ها را تدوین کنم. انگار او تمایلی به این موضوع نداشت و فقط گفت “باشه مونتاژ کن ببینم چه می‌شود”. راش ها موجود بود و من گاهی با تماشای آنها تجدید خاطره می‌کردم اما انگیزه‌ام برای تدوین آن پایین آمده بود.
محمدنژاد افزود: دو سال از ساخت فیلم «باغبان آب پاشی می کند» گذشته بود که نسخه‌ای از آن را دیدم و انگیزه و شور و شعفم برای تدوین آن راش‌ها چند برابر شد. چندی بعد خبر بیماری استاد را شنیدم و با شاهد تماس گرفتم، او هم خبر را تایید کرد. خیلی متاسف بودم اما هیچ وقت دلم نخواست به عیادت ایشان بروم. انگار می‌خواستم ایشان برای من همیشه آدمی باشد که سرپا است و نمی‌خواستم او را در بستر بیماری ببینم و منتظر شنیدن خبر سلامتی شان بودم. حالا از طرفی خوشحالم که همان تصویر خوب و سرحال از او در ذهنم باقی مانده و از طرف دیگر افسوس می‌خورم که چرا بیشتر از محضر ایشان بهره نبردم. به نوعی هنوز هم باور ندارم استاد در کنار ما نیست.
وی درباره سرنوشت فیلم خود پس از درگذشت عباس کیارستمی توضیح داد: بعد از درگذشت ایشان، چندوقت یک بار به تماشای راش‌ها می‌نشستم. در نهایت 6 ماه پیش بود که خدمت آقای امیر سمواتی بودم که بحثی درباره آقای کیارستمی پیش آمد و من درباره تجربه همکاری با ایشان و فیلمی که از پشت صحنه تهیه کرده بودم، گفتم. با آقای سمواتی راش‌ها را دیدیم و با حمایت، لطف و تشویق او بود که این کار شدنی شد. البته مدام دیالوگ آقای کیارستمی که گفته بودند “باشه مونتاژ کن ببینم چه می شود” به ذهنم می‌آمد، از خودم می‌پرسیدم اگر ایشان در قید حیات بود به من اجازه ساخت مستند را می‌دادند؟ پیگیری آقای سمواتی باعث شد به مرحله راف کات برسیم و حمایت مستمر او و نظرات کارشناسانه‌اش، باعث شد کار جلو برود.
ایده درست و پخته، فیلم خوب را می‌سازد نه پروداکشن عظیم
کارگردان «دو پلان از عباس کیارستمی» تأکید کرد: وقتی فیلم سرو شکل گرفت، یک بار در خلوت آن را دیدم و احساس کردم این اثر می‌تواند نقش مهمی ایفا کند. شاید خیلی‌ها آرزو داشتند دقایقی پشت دوربین آقای کیارستمی بایستند و فقط نگاه کنند اما این توفیق را نداشته‌اند و دیدن این فیلم می‌تواند این فاصله را کم کند، تماشای فعالیت عوامل و صبوری ایشان.
او توضیح داد: فیلمی که زنده‌یاد کیارستمی برای ونیز ساخته بود، از دو پلان تشکیل شده بود، من هم سعی کردم به آن اثر وفادار باشم و فیلم را با دو پلان بسازم. البته راش‌های بسیاری در دست داشتم و می‌شد کات زد اما اینکه دستخط استاد در این کار حفظ شود برایم مهم بود. علاقمندان فیلمسازی هم با دیدن این فیلم متوجه می‌شوند اگر ایده درست و پخته‌ای داشته باشند، می‌توانند فیلم خوبی بسازند و نیازی به پروداکشن بزرگ نیست. یعنی فیلمساز بداند چه می‌خواهد نه اینکه تازه سر صحنه فکر کند قرار است چه اتفاقی بیفتد.
محمدنژاد با بیان اینکه “کیارستمی تکرار ناشدنی است” در پایان گفت: این فیلم فرصت 24، 25 دقیقه‌ای برای بودن در کنار کیارستمی است که می‌تواند دل آدم را گرم و به ساخت فیلم امیدوار کند. از خود استاد، شاهد شرافت عزیز و به ویژه از امیر سمواتی بزرگوار که حمایت خود را از من دریغ نکرده‌اند، تشکر می‌کنم. همچنین از سردبیران و تهیه‌کنندگان رادیو جوان ممنونم. امیدوارم سینمای هنر و تجربه از اکران این اثر حمایت کند و فرصتی در اختیار علاقه‌مندان به سینما و کیارستمی قرار دهد تا با تماشای این اثر 24 دقیقه خود را در کنار عباس کیارستمی فرض کنند.
