سرکوب نرخ ارز،مخرب است یا سازنده؟

کارشناسان،پایین نگه داشتن نرخ ارز را به سود صادر کنندگان نمی دانند و معتقد به افزایش متعادل قیمت ارز هستند.

نرخ ارز همواره از موضوعاتی به شمار می رود که فعالان اقتصادی با حساسیت و دقت نظری بسیار،تغییر و تحولات مرتبط با آن را رصد و ارزیابی می کنند.

اگرچه در طول چهار سال گذشته،تثبیت نرخ ارز و تلاش برای کنترل و مهار افزایش آن،به عنوان دستورکاری ویژه مد نظر قرار دولت گرفته بود،اما در برخی مقاطع شاهد شتاب گرفتن نوسان ارزی بودیم و به واقع می توان اذعان کرد این سیاست در مقاطعی آنچنان که باید موفقیت آمیز نبود.

به هر ترتیب فارغ از برخی مقاطع و بازه های زمانی خاص،عمده تلاش دولت برای ایجاد ثبات در نرخ ارز با جدیت بسیار پیگیری شدکه البته برخی کارشناسان و صاحب نظران اقتصادی معتقدند این رویه و رویکرد نه تنها سازنده نبوده بلکه به ایجاد مشکلاتی در مسیر راه فعالان اقتصادی و علی الخصوص صادرکنندگان غیرنفتی منتهی شد.

در ذیل این گزارش تلاش می شود در گفت و گو با کارشناسان و صاحب نظران اقتصادی و مخالفان و موافقان تثبیت نرخ ارز،بصورت دقیق تری پیامدهای این امر(ثبات نرخ ارز یا افزایش آن)مورد بحث و بررسی قرار گیرد.

مسعود نوبهار،دانش آموخته رشته اقتصاد با اشاره به نقش تعیین کننده ارزهای خارجی و بخصوص دلار در اقتصاد کشور گفت:در طول سالیان گذشته مباحثی در خصوص لزوم جایگزین سازی ارزهای دیگر به جای دلار مطرح شده که البته در مقام عمل،شاهد اقدام جدی و خاصی در این خصوص نبوده ایم.

وی افزود:فارغ از مباحث و نظریات مطروحه در ارتباط با موضوع جایگزین سازی ارزهای دیگر به جای دلار، واقعیت فعلی اقتصادی کشور موید تاثیرپذیری شدید اقتصاد ایران از دلار می باشد.

نوبهار عنوان کرد:همین تاثیر پذیری،اصلی ترین عامل در ایجاد حساسیت در ارتباط با نرخ ارز محسوب می شود تا جایی که بعضا هرگونه افزایش،کاهش یا نوسان نرخ ارز به تیتر نخست روزنامه ها،جراید،خبرگزاری ها و رسانه ها مبدل می شود.

دانش آموخته رشته اقتصاد گفت:بنده موافق تثبیت و پایین نگه داشتن نرخ ارز نبوده و نیستم که البته طرح این موضوع به معنای دامن زدن به افزایش قیمت،ایجاد هرج و مرج و افسارگسیختگی در نرخ ارز نمی باشد،اما به هر ترتیب ثبات افراط گونه درنرخ ارز که برخی آن را به سرکوب ارزی تعبیر می کنند نیز به مصلحت اقتصاد کشور نخواهد بود.

وی افزود:اصلی ترین ضرر این ثبات و سرکوب نرخ ارز،به صادرکنندگان غیرنفتی معطوف می شود و باید به تلخی اذعان کرد نرخ فعلی ارز،بیشتر حامی واردکنندگان خواهد بود و این به مصلحت اقتصاد و منافع ملی و عمومی کشور نمی باشد.

نوبهار گفت:آنچنان که از شواهد برمی آید،مطالعات کارشناسی و علمی بانک مرکزی نیز موید لزوم افزایش نرخ ارز بصورت منطقی و عقلانی و متناسب با افزایش نرخ تورم می باشد.

دانش آموخته رشته اقتصاد عنوان کرد:البته حرکت و ایجاد تعادل در نرخ ارز،در بِینابِینِ افزایش منطقی نرخ ارز و جلوگیری از رشد افسارگسیخته آن،اقدامی سخت و دشوار است که بدون در نظر گرفتن تدابیر موثر،ویژه و کارآمد،حصول آن امکان پذیر نخواهد شد.

وی افزود:این وضعیت در شرایطی وخیم تر می شود که متاسفانه عده ای دلال و سودجو،به محض مشاهده ایجاد تکانه هایی در نرخ ارز،به سرعت مبادرت به خرید آن می کنند و همین امر می تواند ضریب عرضه را کاهش و در نتیجه در نرخ ارز تاثیرات مخرب و نامطلوبی را به جای گذارد.

نوبهار عنوان کرد:تجارب پیشین موید این واقعیت است که افزایش معقولانه نرخ ارز،مستلزم تامین پیش نیازهای خاص به خود می باشد و در صورت عدم پیش بینی مولفه های لازم در این خصوص،تحمیل شوک های سخت اقتصادی دور از انتظار نخواهد بود.
افزایش نرخ ارز،آهسته،آرام و پلکانی انجام پذیرد

سعید شرکایی،دانش آموخته رشته اقتصاد ضمن اشاره به لزوم افزایش نرخ ارز در کشور گفت:پایین نگه داشتنن نرخ ارز،به مثابه فنری است که هر بار جمع شده،بعد از مدتی با جهشی شدید و تکانه های غیر منطقی همراه بوده است.

وی افزود:به واقع،افزایش نرخ ارز،در عین ضرورت،ریسک بزرگی نیز می باشد و در صورت کوچک ترین بی تدبیری به آشفتگی در بازار منتهی خواهد شد.

شرکایی در پاسخ به سئوال خبرنگار گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان،در خصوص علت ضروری خواندن افزایش نرخ ارز،عنوان کرد:تردیدی وجود ندارد که شرایط فعلی اقتصادی کشور،توسعه صادرات را اجتناب ناپذیر می سازد و به اعتقاد بنده یکی از موانع جدی حصول این امر به نرخ ارز و تلاش برای پایین نگه داشتن آن معطوف می شود.

دانش آموخته رشته اقتصاد گفت:منطق حکم می کند نرخ ارز افزایش یابد اما این امر باید بصورت آهسته،نرم، آرام آرام و پلکانی انجام پذیرد و قطعا با رعایت این قاعده می توان بدون وارد کردن شوک اقتصادی،به این مهم نائل شد.
افزایش نرخ ارز،بر روی قیمت تمام شده کالاها تاثیر منفی می گذارد

منصور نجاتی،محقق و پژوهشگر اقتصادی از مخالفان افزایش نرخ ارز به شمار می رود.

وی با اشاره به تاثیرات مخرب افزایش نرخ ارز،بر روی محصولات و اقلام تولیدی و مواد خام مورد نیاز کارخانجات گفت:بدون تردید بالا رفتن نرخ ارز باعث فشار هر چه بیشتر اقتصادی به دهک های پایین جامعه خواهد شد و انتظار می رود در طرح مواضع و نظرات،جامعیت و ابعاد هر چه بیشتری از واقعیت های جامعه مد نظر قرار گیرد.

محقق و پژوهشگر اقتصادی گفت:به اعتقاد بنده در شرایط فعلی،اولویت و هدف اصلی باید به بهبود معیشت اقشار آسیب پذیر استوار شود که با این اوصاف،رشد قیمت ارز،این ضرورت را تحت الشعاع قرار می دهد.

نجاتی عنوان کرد:اگرچه افزایش نرخ ارز به صادرات کمک می کند و توسعه صادرات در ایجاد فرصت های شغلی،کاهش نرخ بیکاری و به دنبال آن در ارتقای سطح معیشتی اقشار متعدد جامعه اثرگذار خواهد بود، اما حصول چنین توفیقاتی در کوتاه مدت میسر نمی شود و با عنایت به طولانی بودن و زمان بر شدن دستیابی به موفقت های مذکور،فشار بسیاری به اقشار ضعیف جامعه تحمیل می شود.

وی در خاتمه یادآور شد:به اعتقاد بنده در صورت افزایش نرخ ارز ،باید تدابیر لازم و بسته های حمایتی موثر در حمایت و پشتیبانی از دهک های پایین جامعه نیز مد نظر قرار گیرد در غیر اینصورت تمرکز مطلق به افزایش صادرات آن هم با اتکای به رشد قیمت ارز با پیامدهای منفی روبرو خواهد شد که در شرایطِ فعلیِ اقتصادیِ کشور،به مصلحت نیست.