سرنوشت دلار و سکه در ایران، اگر بایدن پیروز شود/ آیا بازار تجربه برجام را تکرار می‌کند؟
به نظر می‌رسد تجربه بازار از توافق هسته‌ای بار دیگر تکرار خواهد شد. نباید فراموش کرد که ورود جو بایدن به کاخ سفید مساوی بازگشت سریع و بدون دردسر به برجام نیست.
فرض کنید انتخابات آمریکا برگزار شود و جو بایدن رئیس جمهور آمریکا گردد. آیا این اتفاق به معنی گشایش اقتصادی ایران و رفع تحریم‌هاست؟ بدون شک بازار فردای انتخابات آمریکا دچار تحولاتی می‌شود اما آیا این تحولات بلند مدت و اساسی است و می‌تواند حباب دلار 30 هزار تومانی را بترکاند؟
سکوت بازار نسبت به برجام؛ نمونه‌ای که می‌تواند تکرار شود
شواهد نشان می‌دهند که حتی در صورت پیروزی جو بایدن در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، باز بعید است بازار یک تکان اساسی بخورد. قبلا هم مشاهده کرده ایم که رفتار بازار در قبال تحولات اساسی و بین المللی چگونه است. یک نمونه بارز برجام است. برنامه ریزی برای توافق هسته‌ای از همان روزی که حسن روحانی به پاستور راه یافت شروع شد. پس از پیروزی روحانی در انتخابات 92، بازار نشان داد که نسبت به این اتفاق خوشبین است. قیمت ارز و طلا در آن زمان با کاهش نسبی روبه رو شد اما خبری از آن تحول عمیقی که همه انتظارش را می‌کشیدند، نبود. از زمان پیروزی روحانی تا انعقاد برجام، بازار استراتژی “صبر” را پیشه کرد. بنگاه‌ها دچار یک رکود طولانی شدند و همه چیز به طور عجیبی ثابت ماند؛ گویی یک نفر ساعت برنارد را به کار انداخته بود.
با انعقاد برجام بار دیگر بازار دچار یک شوک شد اما وسعت این شوک هم زیاد نبود. آرامش روانی حاصل از برجام به بازار ارز و طلا هم آرامش داد. با وجود این موضوع، این حال خوب تداوم نداشت. پس از امضای توافقنامه هسته‌ای، تحریم‌ها برداشته شد اما شرایط تجارت با دیگر کشورها مهیا نگردید و بی‌اعتمادی دو طرف به یکدیگر، عادی شدن شرایط را دائما به تعویق می‌انداخت. در این شرایط بازار دائما دوره رکود و سکوت خود را تمدید می‌کرد و همین امر سبب شد در پایان دولت اول حسن روحانی نوعی جمود در تولید و صنعت (علیرغم برداشته شدن موانع بین المللی) به وجود بیاید. همچنین نرخ ارز هرگز به بهای قبل از قطعنامه‌های بین المللی نرسید.
بایدن – برجام؛ معادله‌ای که آنقدرها هم آسان نیست
به نظر می‌رسد تجربه بازار از توافق هسته‌ای بار دیگر تکرار خواهد شد. نباید فراموش کرد که ورود جو بایدن به کاخ سفید مساوی بازگشت سریع و بدون دردسر به برجام نیست. وبگاه آکسیوس در مقاله اخیرش به این موضوع پرداخته است. نویسنده مقاله این نشریه، معتقد است جو بایدن برای بازگشت به برجام و عادی سازی روابط با ایران مشکلات عدیده ای دارد. برخی از مهم‌ترین مشکلات او از این قبیلند:
الف. از انتخابات ریاست جمهوری تا ورود بایدن به کاخ سفید حدود 3 ماه فرصت باقی است. در این مدت، ترامپ قدرت را در دست دارد و مشخص است که می‌تواند در این بازه زمانی هر کاری که می‌خواهد بکند. او می‌تواند شرایط برجامی را بدتر کند و با تحریک ایران توافق هسته‌ای را به کل به هم بزند.
ب. بین ایران و آمریکا نوعی بازی مرغ و تخم مرغ شکل گرفته است. ایران تاکید دارد که ابتدا باید آمریکا به همه تعهدات برجام بازگردد تا این کشور هم به تعهدات هسته‌ایش عمل کند. از آن طرف، مشاوران بایدن گفته‌اند تا ایران به شرایط قبل از خروج ترامپ از برجام بازنگردد، آمریکا حاضر به بازگشت به برجام نیست. این بازی می‌تواند بعد از ریاست جمهوری بایدن هم ادامه پیدا کند و شرایط را سخت کند.
ج. بایدن ممکن است از این فرصت استفاده کند تا تقاضاهای فرابرجامی از ایران داشته باشد. مسائل منطقه‌ای و محدودسازی قدرت تسلیحاتی مهم‌ترین این تقاضاها هستند. با این حال، ایران بارها نشان داده که حاضر به مذاکره بر سر این مسائل نیست. نباید فراموش کرد که تمام مساله ترامپ با ایران هم همین بود و اگر ایران حاضر به مذاکره بر سر این موضوعات بود شاید آمریکای ترامپ اصلا از برجام خارج نمی‌شد.
د. نباید از خاطر برد که دولت روحانی نیز به سال پایانی خود رسیده است. طبق پیش‌بینی‌ها کلید دولت آینده ایران احتمالا به دست مخالفان روحانی و محافظه کارانِ مخالف برجام خواهد رسید. مشخص است برای آمریکا، توافق با محافظه‌کاران سخت‌تر از دولت اعتدال‌گرای روحانی است.
تعلیق بازار در دوران برجام اول و دوم
این چهار دلیل نشان می‌دهد که برجام حتی در صورت انتخاب شدن بایدن، شرایط سختی را تجربه خواهد کرد. یعنی دقیقا شرایطی مشابه با ابتدای انعقاد برجام (شاید بدتر) خواهیم داشت. در این وضعیت، رفتار بازار چه خواهد بود؟ مشخص است: بازار بار دیگر سکوت می‌کند و فعالیت خود را تا عادی شدن شرایط به تعویق می‌اندازد. این یعنی ایران بار دیگر یک رکود اقتصادی را تجربه خواهد کرد؛ نرخ ارز و طلا در خوشبینانه‌ترین حالت ثابت باقی می‌ماند و بعید است رونق خاصی در تولید، صادرات و یا حتی فروش نفت صورت بگیرد.
منبع: خبر فوری
