زمان دفاع از دستاوردها که رسید، مسئولان وزارت بهداشت فراری شدند!
شیوع ویروس کرونا در کشور به طرز وحشتناکی ادامه دارد و نسبت به سه ماهه گذشته قدرت نفوذ و گستردگی آن دو نیم برابر شده است؛ اتفاقی که اگرچه روزانه جان تعداد زیادی از هموطنانمان را می گیرد ولی هنوز اتفاق امیدوار کننده ای برای مقابله موثر با آن رخ نداده است. مثل شرایط آشفته ای که در بخش تحقیقات و پژوهش وزارت بهداشت وجود دارد و مشخص نیست متولیانش در این چند ماه چه کرده اند و برنامه هایشان برای آینده چیست؟
به گزارش «بازتاب»، با اینکه شیوع سریع و نگران کننده ویروس کرونا در کشور جدا از سیاست های مدیریتی نظیر محدودیت ها مستلزم روند شتابانی در حوزه پژوهش و تحقیق برای یافتن دارو و واکسن مورد نیاز است، اما از قرار معلوم در کشور ما بخش پژوهش و تحقیق برای یافتن راه حل موثر مقابله با کرونا به دستارود مشخص و رضایت بخشی نرسیده است.
این را می توان از حواشی اخیری برداشت کرد که در وزارت بهداشت رخ داد و پس از انتقاد صریح و البته بجایی که وزیر بهداشت- سعید نمکی به کم کاری ها در حوزه پژوهش و تحقیق داشت، معاون تحقیقات و فن آوری وی ناراحت شد و با نگارش نامه ای گزنده از سمت خود استعفاء داد. آن هم بدون اینکه به دستاوردهای ملموسی که در چند ماهه اخیر خود و یا همکارانش داشته اند، اشاره کند.
ماجرای حواشی اخیری که به آن اشاره شد، از آنجایی شروع شد که چند روز قبل سعید نمکی وزیر بهداشت در نشستی با روسای مراکز درمانی استان اصفهان، پس از تشریح اقدامات مهم وزارت بهداشت طی چند ماه گذشته و توضیح درباره محدودیت‌های جدید کرونا به نقش تحقیقات در این حوزه پرداخت و با انتقاد از این موضوع که طی سال‌های اخیر در حوزه تحقیقات وزارت بهداشت اقدامات عملی چندانی صورت نگرفته و تحقیقات تنها منجر به انتشار مقالات شده است از این روند گلایه کرد.
وی در ادامه با بیان اینکه به عنوان وزیر عمل‌گرا روی حرف مفت غش نمی‌کنم، گفت: اگر مقاله‌ای امروز مفید نبود کنار گذاشته می‌شود، اما باید بدانم فردا و فرداها می‌تواند مفید باشد. پولی که کشورهای دیگر برای تحقیقات می‌گذارند خیلی بیشتر از ما است، ولی یک بخش خصوصی هم در کنار آنها است تا تحقیقات کاربردی باشد، بنابراین از جامعه تحقیقاتی کشور انتظار دارم تحول بنیادین در نگاه به پژوهش داشته باشند که اگر این اتفاق نیفتاد این مقالات بی‌نتیجه است.
در این نشست سعید نمکی با اشاره به اینکه هنوز تحقیقات در کشور مساله‌محور و جامعه‌محور نیست، تاکید کرد که “نظام تحقیقاتی دانشگاهی کشور چه کرده است؟ در مورد کرونا یک مدل به من بدهید که پیش‌بینی‌ها درست بوده باشد. تحقیقات کاربردی در حوزه سلامت نداریم و تا زمانی که تحقیقات کشور مقاله‌محور باشد، راهگشای مشکلات نخواهند بود و هیچ وزیر بهداشتی نمی‌تواند برای آینده کشور از این تحقیقات بهره ببرد.”
پس از رسانه ای شدن این انتقادات، رضا ملک زاده- معاون تحقیقات و فن آوری وزارتخانه طی نامه ای که با ادبیاتی گزنده تنظیم شده بود، از مقام خود استعفاء کرد.
در بخشی از متن استعفاء که ملک زاده در اختیار ایسنا قرار داد، آمد: «اظهارات اخیر جناب عالی درباره تحقیقات علوم پزشکی ایران با ادعاهایی همچون: «98 درصد تحقیقات علوم پزشکی صرف انتشار مقالات در فلان مجله می شود» و طرح سوالاتی «مانند تحقیقات علوم پزشکی چه قدر پا به عرصه پرمشکل نظام سلامت گذاشته است؟» ، چنان بی پایه و اساس است که حتی بیگانگان ایران ستیز در فراسوی مرزهای کشور، که در قالب پروژه های کلان و صرف میلیاردها بودجه، درصدد اثبات ناکارآمدی تحقیقات علوم پزشکی در ایران بوده اند، چنین نتیجه عجیب و کاملا مردودی نگرفته اند؛ چرا که همان گروه های متخاصم هم، پس از تحقیقات پرشمار و تعطیل ناپذیر خود، علی رغم اشاره به برخی اشکالات موجود در سیاستهای تحقیقاتی ایران که به اعتقاد ما ریشه در سیاست گذاری های خارج از حیطه وزارت بهداشت و در مرجعی فراتر دارد، نهایتا به پیشرفت های کیفی تحقیقات علوم پزشکی ایران و افزایش چشمگیر استناد به مقالات محققان ایرانی در کنار رشد کمی اذعان کرده اند و اسناد آنها موجود و منتشر شده است.
مدتی کوتاه پس از استعفای ملک زاده، نامه خداحافظی علی نوبخت حقیقی، (برادر محمدباقر نوبخت، معاون رییس‌جمهور و رییس سازمان برنامه و بودجه) که چهار روز پیش توسط وزیر بهداشت به عنوان «نایب‌رئیس و دبیر شورای مشورتی بیماری کرونا» منصوب شده بود خطاب به سعید نمکی، منتشر شد.
در نامه علی نوبخت خطاب به وزیر بهداشت آمده است: بعد از سخنان آنجناب در اصفهان در کوبیدن علم و دانشمندان پزشکی جان بر کف ایران و پاسخ معاونت پژوهشی متاسفانه راهی برای همکاری بنده با جنابعالی و آن وزارتخانه باقی نگذاشته است.
نامه استعفای علی نوبخت نیز در حالی منتشر می شود که وی در مجلس دهم رئیس کمیسیون بهداشت و درمان بوده است و او نیز در طول همه سال های گذشته در دستاوردها و یا خسارت های نظام سلامت به نوعی سهیم است.
به هر صورت آنچه در این روزها رخ داد، تصویری آشفته از نظام مدیریت بهداشت و درمان کشور را برای افکار عمومی داخل و خارج از کشور به نمایش گذاشت تا به خوبی مشخص شود، چرا در ایران مقابله با کرونا دشوار و پیچیده تر از بسیاری از کشورهای جهان است.
معاون تحقیقات و فن آوری وزیر پس از شنیدن سخنان انتقادی مقام بالادستی اش در حالی استعفاء داد و ترک صندلی معاونت را بر ماندن ترجیح داد که می دانیم وی و همکارانش اگر در همه این ماه ها دستاورد شگرف و قابل ذکری داشتند، باید پس از شنیدن نقد وزیر می ایستادند و از عملکرد خود دفاع می کردند.
البته هنوز هم دیر نیست و این خواست عمومی مردم است که وی حداقل اکنون که استعفای خود را تنظیم کرده است، در یک نشست خبری و رسانه ای عملکرد 6 ماهه گذشته خود را تشریح کند و به مردم دقیقاً بگوید که حوزه تحت امر او برای پیشبرد امور مرتبط با ویروس کرونا چقدر موفق بوده است؟
اگر وزیر بهداشت سخن نادرستی زده است و معاونت تحقیقات در این مدت دستاوردی داشته است، قطعاً باید وزیر نسبت به دلجویی از معاون و مشاورش اقدام کند ولی اگر چنین نباشد، استعفاء دیگر معنایی جز فرار از مسئولیت ندارد؛ رویه ای که می دانیم در کشور ما مسبوق به سابقه است و اصلاً یکی از آسان ترین راه ها برای شانه خالی کردن از زیر بار مسئولیت است.
سابق بر این هم خاطرمان هست که سید حسن قاضی زاده هاشمی – وزیر سابق بهداشت و درمان پس از 6 سال وزارت به یک باره و در اعتراض به کاهش بودجه نظام سلامت از سمت خود استعفاء داده بود و استعفاء را بر ماندن و دفاع از عملکرد و جنگیدن برای بهبود شرایط بهداشتی و درمانی مردم ترجیح داد.
بدون شک متضرر اصلی این آشفتگی ها که در وزارت بهداشت دیده می شود، مردمی هستند که علی رغم تحمل ماه ها محدودیت و سختی چشم انتظار ابتکار و نو آوری از سوی مدیران و مسئولانی هستند که از قرار معلوم بر سر مقام و منصب و منافع بیشتر دعوا می کنند و تنها چیزی که برایشان مهم نیست، مردم است.
