روش‌های مسکنی، درمان آلودگی هوای تهران نیست/ گره‌های آلودگی هوا در تهران مشخص است
یک استاد علوم زمین دانشگاه شهید بهشتی با اشاره به اینکه روش‌های مسکنی مانند تعطیلی مدارس و طرح زوج و فرد راهکار کاهش آلودگی هوای تهران نیست، گفت: گره‌های آلودگی هوا در شهر تهران مشخص هستند. لازم است برای باز کردن این گره‌ها تلاش کنیم.
دکتر محمد یزدی در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه آلودگی هوا در تهران از نظر علمی دو منشأ اصلی دارد، اظهار کرد: این دو منشاء به طبیعی و مصنوعی تقسیم‌بندی می‌شوند.
وی درباره منشاء طبیعی آلودگی هوا توضیح داد: چندین سال است که در تهران در این موقع از سال آلودگی هوا به علت وارونگی دما تشدید می‌شود. علت وارونگی دما این است که هوا چرخش خوبی در شهر ندارد. اگر توپوگرافی شهر تهران را در نظر بگیریم متوجه می‌شویم که هوا از قسمت غربی و جنوبی وارد شهر می‌شود و از بخش شمالی و شرقی باید خارج شود که بخش شمالی و شرقی شهر تهران توسط کوه محاصره شده است همچنین سردی هوا سبب می‌شود که هوا متراکم‌تر و سنگین‌تر شوند و گازهای شهری که معمولا سبک‌تر هستند، نمی‌توانند از شهر خارج شوند بنابراین سرمای هوا باعث تشدید آلودگی می‌شود اما در فصل گرم سال اینگونه مشکلات را نداریم.
این استاد علوم زمین دانشگاه شهید بهشتی ادامه داد: مطالعاتی که توسط مراکز تحقیقاتی انجام شده است نشان می‌دهد که عوامل مصنوعی آلودگی هوا دو منبع هستند. یکی از این دو منبع، منابع متحرکی مانند خودروهای سواری، کامیون‌ها، مینی‌بوس‌ها، اتوبوس‌ها و موتورسیکلت‌ها هستند و مطالعات نشان می‌دهد حدود ۸۰ تا ۸۵ درصد آلودگی هوای تهران توسط منابع متحرک تولید می‌شود.
یزدی با بیان اینکه منابع ثابتی مانند کارخانه‌ها، منازل و تاسیسات از جمله منابع ساکن مصنوعی آلودگی هوا هستند، تصریح کرد: حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد آلودگی هوای شهر تهران توسط این منابع تولید می‌شود.
وی درباره سهم موتورسیکلت‌ها در آلودگی هوا توضیح داد: حدود یک و نیم تا ۲ میلیون موتورسیکلت در شهر تهران وجود دارد و هر موتورسیکلت ۵ تا ۷ برابر یک خودروی یورو ۴ آلودگی تولید می‌کند. ابتدا لازم است که موتورسیکلت‌ها را از این شهر حذف کنیم، البته این به معنی آن نیست که موتورسیکلت‌ها از چرخه حمل و نقل حذف شوند. در حال حاضر در اکثر کشورهای دنیا موتورسیکلت‌های برقی وجود دارد ولی چون این موتورسیکلت‌ها در کشور ما تولید نمی‌شود باید موتورسیکلت‌های برقی را از خارج از کشور وارد کنیم.
این استاد علوم زمین دانشگاه شهید بهشتی در ادامه اظهار کرد: هنگامی که موتورسیکلت‌های برقی وارد کشور می‌شوند به دلیل قیمت زیاد طرفدار پیدا نمی‌کنند بنابراین باید به خریداران موتورسیکلت‌های برقی تسهیلاتی اختصاص داده شود.
یزدی با اشاره به آمار مصرف بنزین در کشور از ابتدای سال تاکنون گفت: از ابتدای سال تا کنون ۸۲ میلیون لیتر بنزین در کشور مصرف شده که به طور میانگین ۱۸ میلیون لیتر آن در شهر تهران بوده و این به آن معنی است که یک چهارم مصرف بنزین کشور در تهران است همچنین آمار نشان می‌دهد که مصرف بنزین در کشور نسبت به سال ۹۵ حدود ۹ درصد افزایش پیدا کرده است.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه طبق آمار راهنمایی و رانندگی ۱۰۰۰ خودرو در تهران روزانه وارد می‌شوند و خروجی آنها تقریبا صفر است، اظهار کرد: نتیجه تردد این تعداد خودرو در شهری مانند تهران چیزی جز انباشت آلایندگی نیست.
وی با اشاره به تاثیری که فرآورده‌های نفتی بر آلودگی هوا دارند، گفت: در کل کشور سالانه حدود ۵ تا ۶ میلیارد فرآورده‌های نفتی اعم از بنزین و گازوئیل مصرف می‌شود که ۸ تا ۱۰ درصد این میزان فقط در شهر تهران استفاده می‌شود. سالانه ۶۰ میلیون لیتر مازوت در کارخانه‌های اطراف تهران و نیروگاهی که در اطراف این شهر وجود دارد، مصرف می‌شود که این خود حجم آلودگی زیادی را به شهر تحمیل می‌کند.
این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه توزیع سوخت یورو۴ باید در شهرهای اطراف تهران نیز به طور کامل صورت پذیرد،اظهارکرد: به طور مثال گازوئیل استاندارد یورو۴، PPM ۵۰ گوگرد و گازوییل استاندارد یورو۵ تنها ۵ PPM گوگرد دارد، در حالی‌که در تهران برخی از پالایشگاه‌ها قبل از اینکه از استاندارد یورو۴ استفاده کنند از گازوئیلی استفاده می‌کردند که بین ۵ تا ۲۰ هزار PPM گوگرد داشتد.
این استاد علوم زمین دانشگاه شهید بهشتی با تاکید بر اصلاح سوخت مصرفی در شهر تهران گفت: خوشبختانه روند اصلاح سوخت مدتی است که شروع شده و سوختی که قبلا پتروشیمی‌ها تولید می‌کردند و بنزن زیادی داشت، متوقف شده است. ما اگر بتوانیم استاندارد یورو۴ را به استاندارد یورو۵ ارتقاء دهیم می‌توانیم گام بزرگی در رفع معضل آلودگی هوای شهر تهران برداریم.
وی با اشاره به استاندارد خودروهای داخلی و خارجی گفت: علاوه بر خودروهای تولید داخل متاسفانه برخی از خودروهای وارداتی نیز استاندارد مناسب یورو۴ و یورو۵ را ندارند. سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان استاندارد همواره به خودروسازان فشار آورده‌اند که این استاندارد را رعایت کنند ولی متاسفانه هنوز موفق نشده‌اند.
یزدی در ادامه تصریح کرد: بر اساس مصوبه سال ۹۰ در شهر تهران تاکسی‌ها بعد از ۱۰ سال کار کردن، مینی‌بوس‌ها بعد از ۱۲ سال، اتوبوس و کامیون‌ها بعد از ۱۵ سال و سواری‌های بالاتر از ۲۰ سال حق ورود به شهر تهران را ندارند. این مصوبه بسیار خوبی بود که متاسفانه این روزها عملا متوقف شده است. از آنجایی که خودروهای فرسوده و قدیمی تشدید کننده آلودگی هوا هستند لازم است که این مصوبه مجددا در دستور کار قرار گیرد. خوشبختانه طی چند سال اخیر سرب و بنزن از بنزین حذف شده است ولی آلودگی‌هایی مانند ترکیبات کربنی، گوگردی، نیتروژنی، ترکیبات آلی و ذرات معلق در هوا وجود دارند. برای رفع تمام این معضل‌ها باید عملکرد واحد و مشخصی داشته باشیم.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه وجود مراکز قدرت متعدد سبب شده است که همیشه در مورد مسائل آلودگی هوا بین شهرداری، شورای شهر، مجلس، دولت و نیروی انتظامی پاسکاری انجام شود، گفت: کار اشتباهی که در شهر تهران انجام شده است برج سازی‌های منطقه ۲۲ بود چرا که این برج‌ها از ورود هوا به تهران جلوگیری می‌کنند و سرعت باد را کاهش می‌دهند البته دریاچه چیتگر را برای حل این مشکل ساختند که نتوانست موثر باشد.
این استاد علوم زمین دانشگاه شهید بهشتی با اشاره به اینکه قرار بود اتوبوس‌های شهر تهران که بین ۸۰۰۰ تا ۹۰۰۰ دستگاه هستند مجهز به فیلترهای جذب کربن شود، گفت: متاسفانه چندی پیش یکی از اعضای شورای شهر اعلام کرد که به دلیل نبود بودجه کافی فقط ۵۰ دستگاه اتوبوس مجهز به این فیلتر شده‌اند. تردد بیش از حد کامیون‌ها نیز در شهر تهران معضلی بزرگ است که متاسفانه برای ساماندهی آنها همیشه بین نیروی انتظامی، شهرداری و دولت پاسکاری انجام شده است.
یزدی در پایان اظهار کرد: یکی از راه حل‌های اصلی که می‌تواند گره آلودگی هوا در شهر تهران را برطرف کند تشکیل یک حاکمیت واحد و یک سیستم هماهنگ بین شهرداری، شورای شهر، مجلس، نیروی انتظامی و دولت است. روش‌های مسکنی مانند طرح زوج و فرد و تعطیلی مدارس تنها تبعات اجتماعی، سیاسی و اقتصادی در پی دارد و نمی‌تواند کاری را از پیش ببرد.
