روایت عشقی که زیر شکنجه جوانه زد

به گزارش خبرنگار مهر، در مقدمه کتاب آمده است: «موسسه معتبری در روسیه که به کار پژوهش در تاریخ گولاگ پرداخته، همچنان می‌کوشد اعتبار خود را به عنوان یک انجمن ممتاز مموریال حفظ کند. این موسسه، به رغم مزاحمت‌ها و مخالفت ‌وارثان کا. گ. ب در تشکیلات ولادیمیر پوتین به کار جمع‌آوری شواهد تاریخی ادامه داده تا حاصل کار خود را در دسترس عموم قرار دهد. از جمله مهم‌ترین کشفیات این موسسه مجموعه‌ پرشمار نامه‌هایی است که میان یکی از زندانیان سیاسی اردوگاه کار اجباری و دختری دانشجو و سپس فیزیکدان مبادله شده است. تقریباً تمام این نامه‌ها، به شکلی باورنکردنی از چشم‌ سانسورچیان نظامی خودکامه دور مانده است.

این نامه‌های فوق‌العاده که موضوع کتاب‌ «فقط برایم نامه بنویس» (عشاق گولاگ) است، به کوشش و پیگیری آیرینا آوستروفسکایا، یکی از پژوهشگران انجمن مموریالعشاق گولاگ مسکو، کشف شد. لف میشچنکو و اسوتلانا ایوانوآ از (۱۹۴۶-۱۹۵۴) تقریبا در اوج دوران استالینیسم به مدت هشت سال و نیم با هم مکاتبه می‌کردند و در مجموع ۱۲۴۶ نامه به یکدیگر نوشتند که از آن میان ۶۴۷ نامه از طرف لف به اسوتلانا و ۵۹۹ نامه از اسوتلانا به لف نوشته  شده است. آوستروفسکایا پس از آشنایی با لف در سال ۲۰۰۰ و کمک به او در تدوین خاطراتی که می‌نوشت از وجود چنین نامه‌هایی اطلاع یافت، هرچند که لف پنج سال بعد نامه‌ها را به او نشان داد.

آوستروفسکایا پس از دیدن نامه‌ها بی‌درنگ پی‌ برد که از بخت  خوش با مجموعه‌ای پرتعداد از نامه‌های خصوصی مرتبط با تاریخ گولاگ که تا کنون به دست آمده، روبه‌رو شده است. گنجی پنهان شامل سلسله‌ نامه‌هایی بی‌وقفه که هر یک با ذکر تاریخ و شماره مسلسل با دقت و وسواس تمام جمع‌آوری و نگاهداری شده بود. لف با همدلی بعضی از «زندانیان» و «کارگران آزاد» که مورد جستجوی بدنی قرار نمی‌گرفتند و اجازه‌ ورود و خروج داشتند، توانسته  بود تا برخلاف مقررات اردوگاه، به مکاتباتش با اسوتلانا ادامه دهد. ضمنا لف برای حفظ نامه‌ها چاره‌ای می‌اندیشد. او با حفر سوراخ در زیر کفپوش خوابگاه خود نامه‌ها را در آن پنهان می‌کند و در فرصت مناسب همه‌ آن‌ها را به اسوتلانا بازمی‌گرداند. آنان با این ترفند موفق می شوند پس از آزاد شدن لف، مجموعه‌ نامه‌ها را برای نسل آینده حفظ کنند.

اینک گزیده‌ای از این نامه‌ها به کوشش اورلاندو فیجز در دسترس علاقه‌مندان است. او در تصمیمی سنجیده صرفاً به نقل کامل مطالب نامه‌ها نپرداخته، بلکه با افزودن بندها و اظهارنظرها، روایت فصیحی به دست داده است؛ شیوه‌ای که در سال ۲۰۰۷ در تاریخ شفاهی زندگی یومیه در دوران استالین به نام شایعه‌سازان، زندگی خصوصی در روسیه تحت سلطه‌ استالین به کار بسته بود.

بر اساس همین گزارش، پشت جلد کتاب هم درباره این اثر، نقل قول‌های زیر آمده است:

انسان مسحور مهربانی‌ها و جان‌فشانی‌های مردمانی دربند می‌شود که در منجلاب گولاگ روزگار مصیب‌باری دارند… خواندن این کتاب بدون فرو غلتیدن اشک چشم میسر نیست. (سیمون سبک، مونته‌فیوری)

کتاب اورلاندو فیجز که از تابعیت کشورش به خاطر برکسیت چشم پوشید و شهروند آلمان شد، فوق‌العاده است. او توأمان راوی دو داستان است: نخست به شکل بی‌بدیلی به شرح و تفصیل گولاگ و زوایای آن دوزخ زمینی می‌پردازد که جسم و جان میلیون‌ها نفر را نابود کرد و آنگاه از دو انسانی سخن می‌گوید که طی عمری طولانی عاشقانه با هم زیستند. (نیل اشرسون، گاردین)

اثری که خواننده را به حیرت می‌اندازد. هرگز گولاگ استالین جایی برای عشق ورزیدن و روابط عاشقانه نبود. روایت پرشور و قدرت یک مورخ برجسته باعث شده است که این اثر ماندگار نه تنها در زمینه تاریخ، بلکه در عالم ادبیات نیز جایگاه ویژه‌ای کسب کند. (رابرت ماسی، مولف کاترین کبیر و نیکلای و الکساندر)

یادآوری می‌شود کتاب «فقط برایم نامه بنویس» (عشاق گولاگ) در ۳۳۶ صفحه، با شمارگان ۱۲۰۰ نسخه و قیمت ۲۰ هزار تومان توسط انتشارات مازیار راهی بازار شده است.