راز تونل ۵ کیلومتری زیر بازار بزرگ تهران؛ چگونه حفاری در سکوت انجام شد؟
در قلب بازار بزرگ تهران، زیر پای هزاران نفر و نزدیک به ۱۰۰۰ مغازه، یک تونل ۵ کیلومتری به صورت مخفیانه حفر شده است. این اتفاق نگرانیهای جدی درباره ایمنی جان مردم، پایداری سازهها و امنیت ساختمانهای اطراف ایجاد کرده است. روزانه حدود ۱۰ هزار نفر در سه سرای اصلی بازار رفتوآمد دارند و بسیاری از کارکنان و بازدیدکنندگان هیچ اطلاعی از وجود این تونل نداشتند.
به گزارش فرارو، شیوه مخفیانه حفر چنین تونلی یادآور صحنهای از فیلم «رستگاری در شاوشنگ» است که شخصیت اصلی آن خاک حاصل از تونل را به صورت پنهانی جابهجا میکرد. حالا پرسش اصلی این است که چگونه انتقال حجم عظیم خاک در قلب یک بازار شلوغ و پرتردد بدون دیده شدن ممکن بوده است و چه تجهیزاتی برای این عملیات استفاده شدهاند.
فریبرز ناطقیالهی، متخصص مهندسی سازه و بنیانگذار مقاومسازی و مدیریت بحران زلزله، در گفتگو با فرارو توضیح داد: «خاک پاییندست خیابان انقلاب آبرفتی و سطح آبهای زیرزمینی بالاست. هرگونه تغییر و دخلوتصرف در این زمین میتواند پایداری ساختمانها و مناطق اطراف را در شعاع ۵۰۰ تا ۶۰۰ متر تحت تأثیر قرار دهد. بنابراین، این موضوع به سادگی قابل چشمپوشی نیست.»
او افزود: «اگر تونل واقعاً حفر شده باشد، بدون مشاهده برداشت و انتقال خاک توسط افراد یا پروژههای سطحی، چنین اقدامی غیرعادی است و به احتمال زیاد هماهنگی و برنامهریزی دقیقی پشت آن بوده است. حتی شریانهای حیاتی مانند لولههای برق، آب و گاز نیز باید متوجه اختلالها میشدند، بنابراین پنهان ماندن این عملیات تعجبآور است.»
ناطقیالهی همچنین تاکید کرد که بسیاری از دیوارهای فرسوده بازار بهطور ذاتی ضعیف هستند و گاهی برای افزایش مساحت مغازه تراشیده میشوند. تونلهای موجود میتوانند دلایل اقتصادی، نظامی یا کاربردهای خاص دیگری داشته باشند که نیازمند بررسی دقیق است. او اشاره کرد که نمونههایی از تونلهای بزرگ پیشین نیز در ایران وجود داشتهاند، مانند تونلهای زیر بیمارستان امام خمینی، که در زمان متفقین حفر شدهاند.
با توجه به شرایط فرسوده و آبرفتی بازار، هرگونه نشست ناهمگون زمین میتواند باعث ترکخوردگی دیوارها و آسیب سازهای جدی شود. این موضوع در حالی است که روزانه حدود ۱۰ هزار نفر در این محدوده حضور دارند و وقوع هر حادثهای، حتی بدون حفاری، میتواند خطرناک باشد.
ناطقیالهی در پایان تاکید کرد: «حفر تونل زیر بازار بزرگ تبعات اقتصادی فوری ندارد، اما اگر بخشی از ساختمانها فرو بریزد، مشکلات جدی و گستردهای ایجاد خواهد شد. این وضعیت هشدار جدی برای ایمنی مردم، مغازهداران و سازههای تاریخی بازار است و نیازمند بررسی فوری و اقدامات اصلاحی است.»
