رازهای سلامتی که در اجابت مزاج کشف می‌شوند! بررسی علمی تعداد و شکل دفع
بازتاب– اجابت مزاج، چیزی که اغلب افراد ترجیح می‌دهند درباره‌اش صحبت نکنند، اما حقیقت این است که این ماده زائد می‌تواند اطلاعات زیادی درباره وضعیت سلامت بدن ما ارائه دهد. تعداد دفعات اجابت مزاج و شکل مدفوع نه‌تنها نشانگر عملکرد دستگاه گوارش است، بلکه می‌تواند سرنخ‌هایی از کمبودهای تغذیه‌ای، عفونت‌ها و حتی بیماری‌های مزمن باشد.
در این مقاله، به بررسی تعداد دفع مدفوع، انواع شکل مدفوع و معنای آن‌ها از نظر پزشکی می‌پردازیم.
چند بار در روز باید اجابت مزاج داشته باشیم؟
تعداد دفعات دفع در افراد مختلف متفاوت است، اما به‌طور کلی الگوی سالم این است:
✔ یک تا دو بار در روز: بهترین حالت ممکن که نشان‌دهنده سلامت دستگاه گوارش است.
✔ سه تا شش بار در هفته: هنوز در محدوده طبیعی قرار دارد اما ممکن است نیاز به بهبود رژیم غذایی باشد.
✔ یک تا دو بار در هفته (یبوست): می‌تواند نشانه کمبود فیبر، کم‌آبی بدن، استرس یا مشکلات روده باشد.
✔ بیش از سه بار در روز (اسهال): اغلب به دلیل عفونت، حساسیت غذایی یا مشکلات التهابی روده رخ می‌دهد.
مطالعات نشان داده‌اند که تأخیر در دفع می‌تواند باعث تولید سمومی در بدن شود که به کلیه‌ها فشار وارد می‌کند، درحالی‌که دفع بیش از حد نیز ممکن است منجر به کم‌آبی بدن و از دست دادن مواد مغذی شود.
شکل اجابت مزاج چه چیزی را نشان می‌دهد؟ (مقیاس بریستول)
دانشمندان با استفاده از مقیاس بریستول مدفوع را به هفت دسته تقسیم کرده‌اند که هرکدام نشانگر وضعیت گوارشی خاصی است:
✅ نوع ۱: مدفوع سفت و تکه‌تکه (مانند سنگریزه)
🔸 علت احتمالی: یبوست شدید، کمبود فیبر، کم‌آبی بدن
🔸 راه‌حل: افزایش مصرف آب، فیبر و فعالیت بدنی
✅ نوع ۲: مدفوع سوسیسی شکل اما توده‌توده
🔸 علت احتمالی: یبوست ملایم، حرکات آهسته روده
🔸 راه‌حل: افزایش فیبر محلول و مصرف پروبیوتیک‌ها
✅ نوع ۳: مدفوع سوسیسی شکل با سطح ترک‌خورده
🔸 علت احتمالی: نزدیک به حالت طبیعی اما نشان‌دهنده کمبود مایعات
🔸 راه‌حل: نوشیدن آب کافی
✅ نوع ۴: مدفوع نرم و صاف (بهترین نوع)
🔸 علت احتمالی: گوارش سالم، رژیم غذایی متعادل
🔸 راه‌حل: ادامه عادات سالم غذایی و سبک زندگی
✅ نوع ۵: مدفوع نرم و چندتکه
🔸 علت احتمالی: عبور سریع غذا از روده، استرس، تغییر رژیم غذایی
🔸 راه‌حل: بررسی رژیم غذایی و کاهش مصرف محرک‌های روده‌ای
✅ نوع ۶: مدفوع شل و خمیری
🔸 علت احتمالی: اسهال خفیف، عفونت یا عدم تحمل غذایی
🔸 راه‌حل: هیدراته ماندن، پرهیز از غذاهای تحریک‌کننده
✅ نوع ۷: مدفوع مایع بدون تکه‌های جامد
🔸 علت احتمالی: اسهال شدید، عفونت، بیماری التهابی روده
🔸 راه‌حل: مراجعه به پزشک، تأمین الکترولیت‌ها
چه عواملی روی تعداد و شکل اجابت مزاج تأثیر می‌گذارند؟
✅ رژیم غذایی: فیبر موجود در میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل به تنظیم حرکات روده کمک می‌کند.
✅ مصرف آب: کم‌آبی یکی از دلایل اصلی یبوست است.
✅ فعالیت بدنی: ورزش کردن باعث بهبود حرکات روده و کاهش یبوست می‌شود.
✅ استرس: اضطراب و استرس می‌توانند باعث اسهال یا یبوست شوند.
✅ بیماری‌ها: مشکلاتی مانند سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)، عدم تحمل لاکتوز و بیماری‌های التهابی روده (IBD) می‌توانند باعث تغییر در تعداد و شکل مدفوع شوند.
مدفوع مخاطی: وقتی مدفوع با لایه‌ای از مخاط پوشیده شده است
برخلاف انواع دیگر، مدفوع مخاطی می‌تواند در هر یک از ۷ نوع بالا مشاهده شود و نشان‌دهنده یک مشکل زمینه‌ای در دستگاه گوارش باشد.
علت احتمالی:
✅ عفونت‌های گوارشی (مانند E. coli، سالمونلا، یا انگل‌ها)
✅ سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) – به‌ویژه نوع همراه با اسهال
✅ بیماری‌های التهابی روده (IBD) – مانند کولیت اولسراتیو یا بیماری کرون
✅ حساسیت‌های غذایی (مانند عدم تحمل لاکتوز یا گلوتن)
✅ بواسیر یا شقاق مقعدی
✅ استرس و اضطراب مزمن
چه زمانی نگران شویم؟
وجود خون همراه با مخاط. تغییر ناگهانی در الگوی دفع (اسهال یا یبوست مزمن). درد شکمی یا کاهش وزن غیرمنتظره. مدفوع بسیار بدبو و کف‌آلود
🔹 راهکارها:
✔ نوشیدن آب کافی برای کاهش التهاب
✔ مصرف فیبرهای محلول (مانند جو دوسر و سبزیجات)
✔ پرهیز از غذاهای تحریک‌کننده (غذاهای ادویه‌دار، چرب و لبنیات در صورت حساسیت)
✔ مدیریت استرس و افزایش فعالیت بدنی
✔ در موارد شدید، آزمایش مدفوع و مشاوره پزشکی
منبع sciencealert
