دلایل عدم توافق ایران و آمریکا برای احیای برجام
رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس می‌گوید، سه اختلاف عمده باعث شده که ایران و آمریکا بر سر احیای برجام به توافق نرسند، در وهله اول عدم تضمین آمریکا برای انتفاع اقتصادی ایران تا پایان دولت بایدن، باعث شده دو ظرف در این زمینه به توافق دست پیدا نکنند، دموکرات‌ها حتی حاضر نیستند، تا پایان دولت خودشان یعنی در سال ۲۰۲۴ تضمین دهند که ایران بتواند از منافع اقتصادی برجام استفاده کند.
در وهله دوم نیز بسته شدن پرونده پادمانی ایران در آژانس، دیگر خواسته ایران در این زمینه است، که تاکنون محقق نشده، دست آخر نیز، خروج اسامی حقیقی و حقوقی ایرانی از لیست تحریم بر مبنای آنچه که دو طرف توافق کرده بودند، اما آمریکا زیر بار نمی‌رود و می‌گوید شاید با توسل به توجیحات دیگر، این افراد و نهاد و سازمان‌ها دوباره مشمول تحریم‌های آمریکا شوند.
حشمت‌الله فلاحت‌پیشه کارشناس مسائل بین‌الملل در گفتگو با فرارو با اشاره به اینکه واقعیت این است که یک چرخش راهبردی را در موضوع برجام شاهد هستیم، اظهار داشت: تا حدود ۴ ما گذشته طرفین به دنبال نقاط اشتراکی بودند، اما در این سه ماه گذشته پرانتز‌هایی که به نوعی نقاط اختلافی بین طرفین بوده، جای نقاط اشتراکی را گرفته و دو طرف بر روی این پرانتز‌ها تاکید می‌کنند.
وی افزود: در زمانیکه بر روی موارد اشتراکی دو طرف مذاکره کردند، به دو متن مشترک در زمینه برنامه هسته‌ای ایران و نقشه راه رفع تحریم‌ها نیز رسیدند، اما مسیر مذاکرات تغییر پیدا کرد بعد از آن بود که مذاکرات به نتیجه نرسید، از سویی طی این مدت نیز دو طرف بر سر پرانتز‌ها به صورت رسانه‌ای به گفتگو پرداختند و به نوعی درصدد توجیه اختلافات بر آمدند.
فلاحت‌پیشه گفت: در حال حاضر وضعیت احیای برجام عملا مبهم شده و ما اخبار مربوط به برجام را به جای اینکه از وین و دوحه بشنویم، باید از طریق عوامل آشوب‌ساز در این زمینه از جمله رژیم صهیونیستی، مرتجعین عرب، محافظه‌کاران آمریکایی بیان شود، در این بین منافع ملی کشورمان مورد بی توجهی مسئولان قرار گرفته و آن‌ها عبایی ندارند از اینکه در موضع‌گیری‌های خود به جای اینکه خود را نماینده منافع ملی ایران نشان دهند، خود را نماینده روسیه نشان دهند، این درحالیست که چنین رویکردی هیچ دستاوردی برای ایران به همراه ندارد.
این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه طی این مدت فرصت دیپلماتیک احیای برجام از دست رفته است، اضافه کرد: دولت با لاپوشانی‌هایی که تاکنون انجام داده، باعث شده فرصت‌های زیادی برای رفع تحریم‌ها از دست برود، حال در چنین شرایطی باید اعلام شود، دستاورد این موضع‌گیری‌هایی که طی این مدت انجام شده برای کشور و مردم چه بوده است، زیرا زمانیکه دو متن توافق شده به دست آمده بود، ایران می‌توانست از منافع زیادی برخوردار شود، اما با بر هم خوردن مذاکرات تمامی طرف‌ها از جمله روسیه منافع زیادی را به دست آوردند و تنها این ایران بود، که چیزی عایدش نشد.
وی اضافه کرد: در واقع بار اصلی مشکلات معیشتی حاضر به دوش مردم است و آن‌ها هستند که باید با شرایط دشوار گذران زندگی کنند، این درحالیست که آقایان مسئول با حق ماموریت‌هایی که دریافت می‌کنند، عملا چیزی از وضعیت وخیم اقتصادی که مردم آن را تحمل می‌کنند، را احساس نمی‌کنند، بنابراین دولت باید پاسخ دهد که در مقابل رویکردی که در قبال پرونده هسته‌ای اتخاذ کرده، چه چیزی را به دست آورده است.
حسن بهشتی‌پور کارشناس مسائل بین‌الملل در گفتگو با فرارو با اشاره به اینکه شرکت‌های خارجی را نمی‌توان ملزم کرد که بعد از احیای برجام در ایران سرمایه‌گذاری کنند، اظهارداشت: در مورد سه اختلافی که رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس پیرامون احیای به آن‌ها اشاره کرد، باید گفت که آمریکا نمی‌تواند تضمین دهد که شرکت‌های دیگر در ایران حضور پیدا کنند، زیرا با توجه به اینکه این شرکت‌ها دیدگاه حداقل میان مدت دارند، از ترس اینکه برجام دوباره نقض شود، حاضر به حضور در ایران نیستند.
وی افزود: به جای اینکه ما از آمریکا تضمین بخواهیم، باید در داخل سلسله اقداماتی را انجام دهیم تا اثر تحریم‌ها را بر روی اقتصاد خودمان کاهش دهیم، نه اینکه به دنبال تضمین باشیم، بنابراین این چیزی که ما می‌خواهیم عملا امکان پذیر نیست و آمریکا نیز در جایگاهی قرار ندارد که بخواهد به ایران تضمین بدهد. از سویی باید واقع بین باشیم، اثر تحریم بر روی اقتصاد ما بسیار زیاد است، در این رابطه باید کار‌هایی انجام داد تا این تاثیر را کاهش داد.
بهشتی پور گفت: در موضوع پرونده پادمان، نیز با توجه به رابطه ایران و آژانس، کشورمان موظف است در مورد مکان‌های اعلام نشده‌ای که اورانیوم در آنجا کشف شده توضیخ دهد، اما مشکل اینجا است که اولا مقدار اورانیوم محل ادعایی آژانس بسیار کم بوده، دوما درصد غنی شده بسیار پایین بوده و سوما این موضوع برای ۱۸ سال پیش است که دیگر مکان اعلامی به نوعی متروکه است، بنابراین این پرونده سیاسی است که باید از طریق سیاسی حل شود، زیرا چنین موضوعی وجود ندارد، اما آمریکا و کشور‌های اروپایی از این موضوع اهرم فشاری برای ایران درست کرده‌اند.
این کارشناس مسائل بین‌الملل اضافه کرد: در مورد لیست تحریم‌ها نیز باید به این نکته اشاره کرد که این موضوع تبدیل به یک ابزار قدرت و اعمال فشار علیه ایران تبدیل شده و آمریکا هیچ گاه این ابزار را در قبال ایران کنار نمی‌گذارد، بنابراین اینکه ما توقع داشته باشیم، آمریکا از این لحاظ به ایران ضربه نزند، خیال خامی است، در چنین شرایطی ما باید از این فرصت استفاده کرده و وضعیت اقتصادی خود رو سروسامان دهیم.
وی اضافه کرد: اگر توافق کنیم حتی برای دو یا یکسال می‌توانیم از لحاظ اقتصادی قدری نفسی به راحتی بکشیم و اگر دولت بعدی آمریکا دوباره زیر برجام زد، باز هم ما یک فرصت تنفس داشته ایم و شرایط خود را بهبود بخشیده‌ایم، بنابراین نباید خود را از چنین وضعیتی محروم کنیم.
