درمان و پیشگیری از پوکی استخوان با فناوری نانو

محققان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال در تحقیقات خود موفق به ساخت آزمایشگاهی نانوداروی هوشمندی برای درمان پوکی استخوان شدند.

به گزارش بازتاب به نقل از ستاد ویژه توسعه فناوری نانو، بیماری‌های عضلانی اسکلتی یکی از عمده‌ترین مشکلات سلامتی در دنیا است. در این گروه از بیماری‌ها، براساس شیوع و بار ناشی از آن، بیماری‌های پوکی استخوان، کمردرد و استئوآرتروز شیوع بیشتری دارد.

پوکی استخوان یا استئوپروز(Osteoprosis) شایع ترین بیماری متابولیکی استخوان است. در این بیماری تراکم استخوان کاهش یافته و تخریب استخوانی شدیدتر از حالت طبیعی رخ می‌دهد.

شمار پوکی استخوان در جهان به بیش از دو میلیارد نفر رسیده است. این درحالی است که ایران در شیوع شکایات روماتیسمی بالاترین رقم در منطقه آسیا را دارد و حدود ٧٠ درصد زنان و ٥٠ درصد مردان نیز به نوعی دچار پوکی استخوان یا استئوپروز هستند.

سحر بهزادی،کارشناس ارشد شیمی آلی از دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال با اشاره به اینکه قرص های ضد پوکی استخوانی عوارض بالایی دارند، هدف این طرح را درمان سریع تر و بهتر پوکی استخوان خواند و گفت: «تحقیقات ما بر پایه‌ی ایجاد نانو حامل‌های هوشمند قرار گرفت.

وی ادامه داد: بدین منظور از نانو ذراتی با پوسته ‌ی نشاسته/سلولز و هسته آلژینات به عنوان نانوحامل دارو استفاده شد. در گروهی از این نانوذرات داروی صنعتی کلسی تونین و در گروه دیگر عصاره‌ی گیاه تاج خروس و در گروه سوم ادغام دو داروی کلسی تونین و عصاره گیاه تاج خروس را کپسوله کردیم.

به گفته‌ی بهزاد، طبق نتایج حاصل شده، داروی گیاهی، حتی عملکرد بهتری نسبت به داروی صنعتی داشته است. البته همچنین ادغام دو داروی گیاهی و صنعتی نیز به مراتب عملکرد بالاتر و مؤثرتری از خود نشان داده است.

این محقق با بیان مقایسه‌ نانوداروی هوشمند طراحی شده با نمونه‌های سنتی گفت: با سیستم‌های دارورسانی سنتی عملاً هیچ کنترلی برروی زمان، سرعت و مکان آزادسازی دارو وجود ندارد. علاوه بر این، غلظت دارو مرتباً در خون دارای نوساناتی بصورت دره و پیک خواهد بود و ممکن است از دامنه ی درمانی فراتر برود و یا کارایی کمتر و عوارض جانبی بیشتر را موجب شود.

به گفته وی، اما با سیستم دارورسانی طراحی شده قادرخواهیم بود سه حوزه‌ زمان، مکان و سرعت آزادسازی دارو را تحت کنترل در آورده و تعیین کنیم.

وی با بیان اینکه نتایج این طرح می‌تواند برای درمان پوکی استخوان بدون عوارض دارویی، به عنوان روش درمان هوشمند وهدفمند شده، در صنعت پزشکی مورد استفاده قرار گیرد، گفت: در این طرح از آزمون‌های مختلفی نظیرتصاویر میکروسکوپی الکترونی روبشی از نانوذرات SEM، بررسی انتشار و رهایش داروها در مایع بدن شبیه سازی شده SBF،.بررسی آماری نتایج و بهینه سازی PH و غلظت و نهایتاً آزمون کشت سلولی (in vitro) بهره گرفته شده است.

وی تاکید داشت:به کمک این روش می‌توان سرعت، زمان و مکان آزادسازی دارو را تحت کنترل در آورده و اثرات جانبی داروهای شیمیایی؛ که مکرر توسط بیماران مصرف می‌شود، به حداقل رساند. در ساخت این نانودارو از مواد زیست سازگار استفاده شده و هیچ آلودگی محیطی توسط آن ایجاد نمی‌شود.

این تحقیقات حاصل همکاری دکتر اکبر اسماعیلی- عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال و سحر بهزادی- کارشناس ارشد شیمی آلی از این دانشگاه است. نتایج این کار در مجله‌ی Colloids and Surfaces B: Biointerfaces با ضریب تأثیر ۴/۱۵۲ (جلد ۱۵۸‌، سال ۲۰۱۷، صفحات ۵۵۶ تا ۵۶۱) منتشر شده است.