خوراکی‌ها چقدر گران شده‌اند؟
تا پیش از این بهای روغن مایع متوسط حدود ۸۷۰۰ تا ۹۰۰۰ تومان بوده که اخیرا بهای این کالا به ۹۷۵۰ تا ۱۰۰۰۰ تومان رسیده است. قیمت هر واحد نوشابه ۱.۵ لیتری هم با افزایش چشمگیر از حدود ۳ هزار تومان به بیش از ۴۳۰۰ تومان رسیده است. سویا در بسته‌های ۴۵۰ گرمی هم که تا پیش از این بهایی ۲ هزار تومانی داشت، اخیرا با رشدی ۲۵ درصدی، به بهای ۲۵۰۰ تومان به دست مصرف کننده می‌رسد. شامپو ویتامینه هم با رشدی ۱۰ تا ۱۵ درصدی در قیمت، هم‌اینک به قیمت ۴۷۰۰ تومان فروخته می‌شود در حالی که پیشتر بهای این کالای بهداشتی حدود ۴۰۰۰ تومان بود.
پیش‌بینی کارشناسان اقتصادی از بروز یک تورم ۳۰ تا ۴۰ درصدی در اقتصاد ایران در سال ۹۷ خبر می‌دهد، موضوعی که مستقیما تاثیر خود را روی مصرف خریداران گذاشته و باعث آب رفتن قدرت خرید طبقات متوسط و پایین جامعه می‌شود. این اتفاق که از حدود ۸ هفته قبل با افزایش چشمگیر شاخص بهای تولیدکننده به حدود ۱۲ درصد، ابعادی رسمی به خود گرفت، با یک وقفه سه ماهه مستقیما اثر خود را روی سبدی از کالا‌های مصرفی و عمومی خواهد گذاشت و کالا‌های بی دوام نظیر خوراکی‌ها و مایحتاج زندگی را با افزایش چشمگیر قیمت روبرو خواهد کرد.
این اتفاق در حالی رقم خورده که طبق برآورد‌های اولیه از ابتدای امسال قیمت کالا‌های سرمایه‌ای مثل مسکن، و یا کالا‌های با دوام مصرفی مثل خودرو به ترتیب با رشد ۶۱ و ۵۵ درصدی روبرو شده‌اند تا به نوعی تعادل همیشگی و معمول حاکم بر بخش‌ها و بازار‌های مختلف را بر هم بزند.
به تبع بروز این شرایط بسیاری از کالا‌های مصرفی ساده نظیر گروه میوه و سبزیجات، گروه اغذیه و خوراکی‌ها، لباس و پوشاک، مواد آرایشی و بهداشتی و البته خدمات حمل و نقل علیرغم تاثیرپذیری اندک از تحریم‌ها و مشکلات ارزی، به دلیل آنچه افزایش هزینه زندگی عنوان می‌شود با رشد چشمگیر قیمت مواجه شده‌اند و برآورد‌ها از نارضایتی خریداران هنگام خرید مایحتاج اولیه زندگی خبر می‌دهد.
فرارو سعی کرده در یک گزارش آماری به بررسی وضعیت قیمت‌ها در بازار‌های مختلف بپردازد و ضمن تجریه و تحلیل وضعیت تورم در هر بخش، میزانی افزایش هزینه‌های هر بخش را بررسی کند.
ما در این گزارش به بررسی میزان افزایش قیمت میوه و سبزیجات، اغذیه و مواد خوراکی، مواد شوینده، لباس و پوشاک، مواد آرایشی و نیز هزینه حمل و نقل پرداخته تا فاصله قیمتی طی شده در هر یک این رده‌ها از ابتدای سال تا روز‌های پایانی مردادماه را به شکلی شفاف به دست آوریم.
میوه و سبزیجات در حالت کما
به دلیل اینکه جز معدودی از مواد شیمیایی (نظیر کود و سم و …) مورد استفاده در سیستم باغداری و کشاورزی ایران، عمده هزینه‌های این بخش تحت تاثیر مورد خاصی نظیر افزایش قیمت دلار قرار نگرفته، شاهد رشد چشمگیری در قیمت میوه و سبزیجات نیستیم گرچه همچنان این بخش به واسطه افزایش سطح قیمت باقی بخش‌ها رشد قیمت را تجربه کرده است.
در یک مقایسه موردی سه میوه خربزه، انگور عسگری و سیب سبز سال گذشته به ترتیب در هر کیلو به بهای ۳، ۷ و ۱۰ هزار تومان به فروش می‌رفتند. امسال، اما بهای این سه قلم میوه به ۴۰۰۰، ۸۰۰۰ و ۱۲۰۰۰ تومان رسیده است که حکایت از رشد حدودا ۱۰ تا ۲۵ درصدی قیمت میوه در این بخش دارد.
میوه‌هایی نظیر موز، نارگیل و گیلاس که از اقسام وارداتی هستند، تحت تاثیر افزایش شدید قیمت ارز بهایی بالاتر از همیشه داشته و به ترتیب در هر کیلو بیش از ۸، ۱۶ و ۱۹ هزار تومان قیمت دارند. همچنین در مغازه‌های سطح شهر هم قیمت میوه‌های تابستانی پرطرفدار به شدت بالا رفته است و هر کیلو هلو، زردآلو و شلیل در انواع درجه ۱ به ترتیب به بهای ۸، ۱۳ و ۱۰ هزار تومان به فروش می‌روند.
سیب زمینی، پیاز و گوجه هم با توجه به اینکه فصل برداشت‌شان فرا رسیده فعلا به شکل گسترده‌ای در بازار وجود داشته و در محدود ۱۲۰۰ تا ۱۸۵۰ تومان در نوسان هستند. البته اقسام دیگر گوجه فرنگی مثل نمونه‌های گلخانه‌ای درجه قیمت بالاتری داشته و تا ۳۵۰۰ تومان هم معامله می‌شوند. برای هر کیلو سبزی هم در میادین میوه و تره‌بار بایستی حدود ۲۵۰۰ تومان تا ۳۰۰۰ تومان پرداخت کرد.
گروه خوراکی‌ها، بازهم گرانی
برنج یکی از مهمترین موادی است که در سبد کالای خریداران در ایران جایگاه ویژه‌ای دارد. قیمت انواع هندی برنج که در کیسه‌های ۱۰ کیلوئی به فروش می‌روند در روز‌های اخیر بسته به نوع و برند بین ۶۸ تا ۷۸ هزار تومان در نوسان بوده است. برنج ایران، اما در انواع شیرودی و طارم تغییر قیمت چندانی نداشته و به ترتیب بهایی ۹۵۰۰ و ۱۱۲۵۰ تومان داشته است.
عدس، لوبیا، نخود و سویا هم جزو مواردی هستند که نوسانان اقتصادی روی آن‌ها تاثیر گذاشته و تغییر قیمت داشته‌اند. در واقع این چهار قلم کالا با افزایش ۱۰ تا ۱۲ درصدی روبه‌رو شده‌اند و به ترتیب برای هر کیلو در انواع درجه یک، بهایی معادل ۷۵۰۰، ۱۰۰۰۰، ۱۰۴۰۰ و ۴۴۰۰ تومان پیدا کرده است.
در تهران اوضاع از چه قرار است؟
در عین حال فروشنده‌های خرد کالا در سطح شهر تهران گفته‌اند که روغن مایع هم رشد قیمت بالایی را تجربه کرده و در انواع متوسط ۱۳۰۰ گرمی بین ۵ تا ۱۰ درصدی افزایش را تجربه کرده است. بر این مبنا تا پیش از این بهای روغن مایع متوسط حدود ۸۷۰۰ تا ۹۰۰۰ تومان بوده که اخیرا بهای این کالا به ۹۷۵۰ تا ۱۰۰۰۰ تومان رسیده است. قیمت هر واحد نوشابه ۱.۵ لیتری هم با افزایش چشمگیر از حدود ۳ هزار تومان به بیش از ۴۳۰۰ تومان رسیده است. سویا در بسته‌های ۴۵۰ گرمی هم که تا پیش از این بهایی ۲ هزار تومانی داشت، اخیرا با رشدی ۲۵ درصدی، به بهای ۲۵۰۰ تومان به دست مصرف کننده می‌رسد. شامپو ویتامینه هم با رشدی ۱۰ تا ۱۵ درصدی در قیمت، هم‌اینک به قیمت ۴۷۰۰ تومان فروخته می‌شود در حالی که پیشتر بهای این کالای بهداشتی حدود ۴۰۰۰ تومان بود.
انواعی از پودر‌های دستی و ماشینی شست‌وشوی لباس هم با رشدی ۱۰ درصدی بیش از ۴۹۰۰ تومان قیمت دارند در حالی که پیشتر تنها ۴۴۰۰ تومان فروخته می‌شدند. هر پاکت شیر استریلیزه هم حدود ۵۰۰ تومان گران شده و ۳۷۰۰ تومان فروخته می‌شود. هر بطری نوشیدنی دلستر بزرگ هم به عنوان کالایی پرمصرف با افزایش شدید قیمت، بهایش از ۲۸۰۰ تومان به حدود ۴۰۰۰ تومان رسیده است. این مورد برای نوشابه هم صدق می‌کند. به طوری که بازار اینروز‌ها به غیر از اینکه با کمبود انواع باکیفیت نوشابه مواجه است، برای هر بسته حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد رشد قیمت را تجربه می‌کند.
تن ماهی هم که به عنوان کالایی پرمصرف، خریداران بسیاری دارد در انواع متوسط و پرطرفدار با رشد قیمت ۱۲ تا ۱۳ درصدی روبرو شده و قیمت هر عدد از آن از ۶۷۰۰ تومان به حدود ۷۲۵۰ تومان رسیده است.
جالب است که فروشندگان خرد و مغازه‌های سطح شهر از رویکرد جدید شرکت‌های تولیدکننده می‌گویند که ضمن کاهش تنوع کالا‌ها و عدم عرضه انواع محصولات، برخی از اقلام خود را بنا به دلایلی بازار نمی‌فرستند. فروشندگان همچنین می‌گویند در هنگام تحویل سفارشات جدید متوجه افزایش قیمت بسیاری از کالا‌های تحویلی علیرغم ثابت ماندن قیمت مصرف کننده کالا شده‌اند. بسیاری از مغازه‌داران عقیده دارند این رویه می‌تواند هزینه آن‌ها را افزایش داده و سودشان را هم کاهش دهد. گویا شرکت‌های تولیدکننده به واسطه کمبود مواد اولیه مجبور شده‌اند برای دومین بار روی محصولات خود افزایش قیمت لحاظ کنند.
این شرکت‌ها بار قبلی در خردادماه ۹۷ روی محصولات خود افزایش قیمت را لحاظ کرده بودند، اما قیمت مصرف کننده هم افزایش یافته بود. این بار، اما فروشندگان در دور جدید افزایش قیمت مجبور شده‌اند بخشی از افزایش قیمت را از محل کاهش سود خرده‌فروش تامین کنند که این مورد قطعا باز هم به افزایش قیمت کالا‌های مصرفی منجر خواهد شد.
چه خبر از تورم در شهرستان‌ها؟
اما در شهرستان‌های دورافتاده و نقاط مرزی اوضاع بعضا بدتر است و بعد مسافت در کنار هزینه زیاد ارسال کالا موجب افزایش بیش از پیش قیمت کالا‌ها شده است. این یعنی افزایش قیمت‌ها در شهرستان‌ها و نواحی مرزی کشور رشد بیشتری داشته و مواد خوراکی، بهداشتی و .. بنا به هر دلیلی اعم از فاصله زیاد یا موارد دیگر، نسبت به مرکز کشور با قیمت بیشتری به دست مصرف‌کنندگان می‌رسد. بر این مبنا در شهر‌های جنوب غربی ایران و نواحی زاگرس‌نشین، قیمت یک روغن مایع ۶۲۵ گرمی از حدود ۳۹۰۰ تومان به بیش از ۵۳۰۰ تومان رسیده است. مایع سفیدکننده سطوح هم به عنوان محصولی پرمصرف رشد قیمت زیادی داشته و با افزایش ۲ هزار تومانی، هم‌اینک به قیمت ۷۹۰۰ تومان فروخته می‌شود.
دوغ‌های گازدار هم در انواع مختلف گران شده و برای مثال، یک نمونه از آنهاکه قبلا بهایی ۳۵۰۰ تومانی داشت، هم‌اینک ۵۵۰۰ تومان فروخته می‌شود. قیمت کره ۱۰۰ گرمی، اما از همه عجیب‌تر است چرا که ۴ هزار تومان رشد کرده و ازحدود ۳۵۰۰ تومان به مرز ۷۴۰۰ تومان رسیده است.
کنسرو بادمجان هم با افزایش ۱۲۰۰ تومانی در قیمت روبرو شده و اخیرا بهایش به بیش از ۵۵۰ تومان رسیده است. شیر یک لیتری ساده هم که قبلا قیمتی نزدیک به ۳۰۰۰ تومان داشت، تا ۳۷۰۰ تومان رشد قیمت داشته است.
یکی از فروشندگان خرد که در شهر ایلام فعالیت می‌کند با گلایه از افزایش قیمت مواد غذایی، بهداشتی و خشکبار به فرارو گفت: «فروش‌مان به شدت کم شده و در برخی اقلام ابدا خرید نمی‌کنیم، چون خریدارای ندارند. فکرش را که می‌کنم می‌بینم ابدا نمی‌صرفد جنس بخریم. قیمت یک کیلو کشمش که قبلا ۹ هزار تومان بود تا بیش از ۱۴ هزار تومان افزایش یافته است. قیمت یک کیلو پسته از ۴۸ هزار تومان به بیش از ۱۲۰ هزار تومان رسیده و تخمه آفتابگردان هم با افزایش۱۰۰ درصدی الان به ۱۸ هزار تومان رسیده است.»
او می‌گوید: «واقعا کسی توان ندارد خرید کند و مردم در این شرایط بیکاری و بی پولی از پس انداز خرج می‌کنند. الان دیگر هیچ بستی ۵۰۰ تومانی در بازار نداریم و انواع قبلی قیمت‌شان تا ۱۰۰۰ تومان رشد کرده است. رب‌های ۱ کیلوگرمی قبلا ۴۵۰۰ تومان قیمت داشتند، ولی الان باید حداقل ۷ هزار تومان برای چنین کالایی کنار گذاشت. نمی‌دانم آخر و عاقبت کار ما به کجا می‌رسد.»
