خوابی که وزیر امور خارجه عربستان برای ایران دیده است/ آیا برجام بهانه ای برای نزدیکی سعودی ها به بایدن می شود؟

فیصل بن فرحان، وزیر خارجه عربستان در گفتگو با خبرگزاری فرانسه خواستار رایزنی بایدن با کشورهای شورای همکاری خلیج فارس، قبل از بازگشت به برجام شد و گفت این را تنها راه رسیدن به توافقی پایدار دانست.

بازتاب– آرش صفار؛ فرحان در این گفتگو که در حاشیه کنفرانس امنیتی منامه انجام شد، گفت که عدم مشورت و رایزنی با کشورهای منطقه در جریان مذاکرات برجام، سبب انباشت بی‌اعتمادی و عدم توجه به موضوعاتی شد که بر امنیت منطقه تأثیرات جدی دارد.

وزیر خارجه سعودی ضمن تأکید بر اینکه ریاض هنوز با تیم بایدن تماسی نداشته است و این امر به بعد از آغاز به کار دولت جدید آمریکا موکول شده است، گفت که مطمئن است که بایدن و کشورهای اروپایی، ضرورت مشارکت کشورهای منطقه در مذاکرات با ایران را در نظر خواهند گرفت.

شاهزاده سعودی همچنین با بیان اینکه معلوم نیست احیای برجام فکر خوبی باشد، امکان تفاهم بر سر نسخه جدیدی از برجام که موضوعات گسترده‌تری را در بر می‌گیرد، را دور از ذهن ندانسته است.

از سوی دیگر، عبداللطیف الزیانی، وزیر خارجه بحرین در سخنرانی خود در کنفرانس امنیتی منامه، در موضع‌گیری مشابه خواستار تجدید نظر در برجام، با مشورت کشورهای منطقه شد.

الزیانی مدعی آمادگی کشورهای عرب خلیج فارس برای مذاکره با ایران در مورد توافق هسته‌ای شد؛ به گفته او برنامه موشکی تهران و آنچه او دخالت در امور کشورهای منطقه و حمایت مادی و تسلیحاتی از شبه نظامیان خوانده است، موضوعاتی هستند که در کنار برنامه هسته‌ای ایران، سبب نگرانی جامعه بین‌المللی است.

مواضع اخیر عربستان و بحرین، نشان‌دهنده نگرانی این کشورها از تکرار فرایندی مشابه مذاکرات برجام است، فرایندی که به باور این کشورها دغدغه‌های دولت‌های منطقه را در نظر نگرفت و دست ایران را در تداوم سیاست منطقه‌ای خود باز گذاشت.

اگرچه در روزهای پایانی مذاکرات منتهی به انعقاد قرارداد هسته‌ای میان ایران و 1+5، سعود الفیصل، وزیر خارجه فقید سعودی دیدارهایی غیررسمی با جان کری داشت و در جریان نتایج مذاکرات قرار گرفت، ولیکن دولت اوباما از گسترش دستور کار مذاکرات به موضوعات مورد نظر کشورهای منطقه و اسرائیل خودداری کرد.

پس از توافق برجام نیز، اوباما در پاسخ به نارضایتی‌های کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس، بر ضرورت پذیرش نقش ایران در منطقه از سوی این کشورها تأکید کرد.

همین نارضایتی‌های مشترک میان کشورهای عرب خلیج فارس و اسرائیل، سبب نزدیکی دو طرف و تلاش آن‌ها برای ایجاد یک کارزار موثر جهت فشار بر ایران شد؛ همین کاراز در نهایت یکی از عوامل موثر در خروج ترامپ از برجام بود.

به نظر می‌رسد همچون اسرائیل، کشورهای عرب خلیج فارس –به شیوه‌ای متفاوت- تمام توان خود را برای تکرار نشدن فرایند سال 2015 به کار خواهند بست.

اینکه در مقطع برجام، آیا ایران امکان مدیریت و بر طرف کردن حداقل بخشی از اختلافات و نگرانی‌های کشورهای همسایه را داشت یا خیر، همچنان محل اختلاف کارشناسان است؛ اما یک موضوع روشن است: عدم گفتگو و مذاکره مستقیم با همسایگان، یک بار آزموده و نتایج نامطلوب آن مشخص شده است؛ به نظر می‌رسد این بار باید مسیر جدیدی را در پیش گرفت؛ در مذاکرات همواره می‌توان میز را ترک کرد و توافق نرسید.