خط‌ونشان قطر برای عربستان
چند روز پیش خبری در شبکه‌های مجازی دست به دست شد که نشان می‌داد ابرپروژه‌ای قرار است در جنوب ایران و در دریای خلیج فارس، عملیاتی شود.
خبر این بود: «اتصال بندر دیّر به قطر از طریق تونل زیردریایی/ تونل زیردریایی حد فاصل قطر تا بوشهر به طول 160 کیلومتر توسط دولت قطر به یک شرکت ترکیه‌ای سپرده و مدت قرارداد 16 ماه است». این خبر از سوی رسانه‌های کمترشناخته‌شده به نام «دیّرنیوز» منتشر شد.
به گزارش بازتاب به نقل از شرق، در جست‌‌وجوی صحت این رخداد، به موضوع و تحلیل‌هایی جالب در این خصوص برخوردیم. درحالی‌که به گفته رئیس اتاق مشترک ایران و قطر این گفت‌وگو بین قطر و ترکیه انجام شده و پروپوزال آن نیز تهیه شده، اما کارشناسان بر این باورند که این اقدام قطر، اقدامی تبلیغاتی و پروپاگاندا در مقابل اظهارنظرهای اخیر عربستان است. عربستان مدعی شده که قصد دارد دور تا دور قطر را با کانالی از خشکی جدا کرده و این کشور کوچک را از شبه‌جزیره به یک جزیره مجزا تبدیل کند. اقدامی که بی‌شک از سوی دولت قطر بی‌جواب نمی‌ماند. حالا قطر با پیگیری این طرح به دنبال پاسخی دندان‌شکن به عربستان است و قصد دارد از طریق خشکی خاک ایران به اروپا وصل شود. اقدامی که به گفته برخی کارشناسان طرحی رؤیایی و انجام‌نشدنی است. هنوز هم این طرح با طرف سوم که ایران باشد، مطرح نشده و این اتفاق، گمانه‌ها برای تبلیغاتی‌بودن این طرح را تقویت می‌کند. از سویی برخی کارشناسان تلاش آمریکا برای آشتی این کشور کوچک با پنج کشور عربی حوزه خلیج‌فارس را مطرح می‌کنند که می‌تواند این رؤیا را قبل از آنکه حتی به تصویر روی کاغذ کشیده شود، به کل از صفحه کاغذ حذف کند.
مذاکره قطر با ترکیه
عدنان موسی‌پور، رئیس اتاق مشترک ایران و قطر، هم در همین رابطه گفت‌وگویی داشته و می‌گوید: پروپوزال اولیه این طرح تهیه و بین دو کشور قطر و ترکیه مطرح شده است، البته از جزئیات آن خبری در دست نیست.
موسی‌پور با بیان اینکه مذاکره طرف قطری با طرف ایرانی هنوز انجام نشده، ادامه می‌دهد: تا جایی که اطلاع داریم مذاکره قطر با شرکت‌های پیمانکار قوی در ترکیه انجام شده و حتی یک‌سری طرح‌های اولیه نیز در فضای مجازی در این زمینه منتشر شده است. در این تصاویر تونل دوطبقه در نظر گرفته شده است، اما این‌طور که پیداست صرفا مراحل اولیه مذاکره را طی می‌کند.
رئیس اتاق مشترک ایران و قطر با تأکید بر اینکه اگر قرار است این طرح اجرائی شود، نظر ایران ضروری است، می‌گوید: هنوز خبری مبنی بر اینکه قطر برای مذاکره با ایران وارد عمل شود، وجود ندارد. همین هفته گذشته، جلسه‌ای با هیئت بلندپایه‌ای از مدیران بنادر کشور قطر داشتیم که در این جلسه حتی این موضوع طرح هم نشد. البته این احتمال وجود دارد که در کمیسیون مشترک ایران و قطر که قرار است آخر این ماه در دوحه برگزار شود، این موضوع طرح شود.
ابرپروژه‌ای در جنوب ایران
موسی‌پور با استقبال از این طرح می‌افزاید: این پروژه بسیار بزرگ است و می‌توان از آن به‌عنوان ابرپروژه یاد کرد که سرمایه‌گذاری بسیار سنگینی را می‌طلبد. به عقیده من ایران باید ضمن همکاری با طرف قطری و ترک، به این اقدام در قالب پروژه‌ای بلندمدت نگاه کند، زیرا این اتفاق می‌تواند اثری شگرف روی اقتصاد منطقه و جنوب کشور داشته باشد.
او با تأکید بر اینکه باید نگاهی ویژه به این پروژه داشته باشیم، تصریح می‌کند: روال کار عمدتا به این شکل است که اول طرح را بررسی اولیه کرده و برآورد هزینه می‌کنند و سپس آن را برای طرف ثالث مطرح می‌کنند تا بتوانند نظر طرف سوم را جلب کنند.
موسی‌پور می‌افزاید: امکان دارد قطر بخواهد این پروژه را به‌صورت سرمایه‌گذاری مشترک بین سه کشور مطرح کند و شاید بخواهند سرمایه‌گذاری از سوی قطر باشد، اما ایران یک‌سری تسهیلات را برای قطری‌ها فراهم کند. تاکنون جزئیات آن مشخص نشده است، اما به احتمال زیاد خبرهای بیشتری را بتوان از ماحصل کمیسیون ویژه در دوحه تا آخر ماه به دست آورد.
به گفته او، باید از هر پروژه‌ای که منافع اقتصادی دارد و می‌تواند ایران را از اقتصاد نفتی نجات دهد، استقبال کرد.
از او درباره تحریم قطر می‌پرسم؛ موسی‌پور در واکنش به این پرسش می‌گوید: قطر تنها از سوی پنج کشور عربی منطقه تحریم است و مراوداتش با تمامی کشورهای جهان برقرار است. به همین سبب به عقیده من قطر پیروز این تحریم بوده است، زیرا اکنون وضعیت اقتصادی در قطر کاملا با استفاده از شبکه حمل‌ونقل هوایی بسیار قدرتمند قطر خوب است و این کشور توانسته از مشکلاتی که در روزهای اول برای این کشور ایجاد شده بود، رهایی یابد.
ترکیه در دیپلماسی اقتصادی از ایران چابک‌تر است
از این فعال اقتصادی درباره سپردن کار قطری‌ها به ترک‌ها و نادیده‌گرفتن ایران می‌پرسم. به گفته او: «باید اعتراف کنیم که ترک‌ها در دیپلماسی اقتصادی بسیار قوی‌تر و چابک‌تر از ایران هستند. یادمان نرود در چنین پروژه‌هایی که در قالب خدمات فنی و مهندسی است، نقش مسائل بانکی بسیار پررنگ است و ایران از نظر فعالیت‌های مالی و بانکی در تحریم به سر می‌برد. به‌همین‌دلیل قطری‌ها بهتر می‌توانند با ترک‌ها ارتباط بگیرند. از سویی این پروژه به شرکتی سپرده شده که تجربه کار مشابه را دارد.
موسی‌پور می‌افزاید: بدون شک ترک‌ها در قالب دولت با قطری‌ها مذاکره می‌کنند تا راه را برای بخش خصوصی خود هموار کنند. به گفته او ممکن است مذاکراتی با دولت ایران هم شده باشد؛ اما مسئولان قصد نداشته باشند که فعلا آن را علنی کنند.
قطر تکذیب می‌کرد
نوراله اسعدی، سرپرست اداره کل بنادر و دریانوردی استان بوشهر با تکذیب این خبر می‌گوید: در گفت‌وگویی که با مدیرکل بنادر قطر داشتیم، چنین موضوعی به کل تکذیب شد. به گفته او، در زمان 16ماهه‌ای که از سوی قطر عنوان شده، حتی مطالعات این طرح امکان‌پذیر نیست.
رؤیای دور از دسترس قطر
مسعود دانشمند، رئیس کانون سراسری انجمن‌های حمل‌ونقل بین‌المللی با رؤیایی‌خواندن این طرح گفت: ساخت تونل زیردریایی مانش با طول 52 کیلومتر که با همکاری فرانسه و انگلستان ساخته شد، حدود 20 سال طول کشید. حالا در نظر بگیرید که فاصله بندر دیر با قطر چیزی حدود 160 کیلومتر است. چقدر قرار است زمان ببرد؟ زمان آقای هاشمی‌رفسنجانی هم حرفی رؤیایی زده شد که خلیج فارس را به دریای خزر وصل کنیم و برای آن کتابی هم نوشته شد. این حرف هم مانند همان حرف رؤیایی و نشدنی است.
دانشمند با قصه‌خواندن چنین پروژه‌ای، ادامه می‌دهد: شرکت‌های ترک تجربه این کار را ندارند و با ساختن چند پل تصور کرده‌اند که از عهده چنین کاری برخواهند آمد. این چینی‌ها هستند که تخصص چنین اقداماتی را به واسطه تبحر در ساخت تونل و پل دارند.
اقدام قطر تبلیغاتی است
رئیس کانون سراسری انجمن‌های حمل‌ونقل بین‌المللی با اشاره به اینکه قطر به دنبال آن است که از طریق ایران خود را به اروپا متصل کند، ادامه می‌دهد: از آن طرف آمریکایی‌ها به دنبال ایجاد صلح بین قطر و پنج کشور عربی حوزه خلیج فارس هستند و به نظر می‌رسد این کشورها در شرف آشتی‌کردن باشند. همین‌که این کشورها با هم آشتی کنند، این رؤیاها را فراموش می‌کنند.
دانشمند با اشاره به پشت پرده این طرح قطر می‌گوید: عربستان گفته قصد دارد در داخل خاک خود به فاصله دو کیلومتر با قطر، کانالی به طول 600 کیلومتر، عرض 200 متر و به عمق 20 متر بزند و دو طرف خلیج فارس را به هم وصل کند تا قطر از شبه‌جزیره به یک جزیره بدل شود. حالا قطر این حرف را در مقابل آن حرف عربستان به میان آورده است.
او همچنین به طرح مشابهی اشاره می‌کند که در زمان دوره اول احمدی‌نژاد مطرح شده بود: اول دوره احمدی‌نژاد به دولت پیشنهاد دادم که دور بندرعباس یک کانال به همین شکل بزنیم و یک تنگه هرمز مصنوعی برای خودمان ایجاد کنیم که طبق برآوردها حدود 500 کیلومتر خواهد بود. این اقدام از نظر اکوسیستم، وضعیت بندرعباس را بهتر می‌کرد؛ زیرا از دو طرف به آب وصل می‌شد و همین‌طور داخل بندرعباس به واسطه آنکه هم خاک داریم و هم آب شیرین داریم، می‌توانیم منطقه‌ای گردشگری ایجاد کنیم و هزینه‌ای را که برای این اقدام کردیم، از طریق فروش زمین برای ساخت هتل و… جبران کنیم.
دانشمند با تأکید بر اینکه این اقدام حرفی کاملا تبلیغاتی در مقابل حرف عربستان است، به شوخی می‌گوید: ما نمی‌گوییم نمی‌شود؛ اما می‌گوییم اگر بشود، چقدر خوب می‌شود!
