خطر داعش بیخ گوش ترامپ و اردوغان
به لطف بی‌مبالاتی دونالد ترامپ و رجب طیب اردوغان روسای جمهور امریکا و ترکیه، خطر بازگشت گروهک تروریستی داعش در کمین است.
حسن حسن نویسنده کتاب «داعش: از درون ارتش ترور» و عضو اندیشکده «گلوبال پالیسی» واشنگتن در نشریه «گاردین» می‌نویسد: تصمیم ناگهانی ترامپ مبنی بر خروج نظامیان امریکایی از سوریه می‌تواند عواقب وحشتناکی از جمله شروع دوباره جنگ داخلی در این کشور داشته باشد.
به گزارش اعتماد، اردوغان با تجاوز به شمال سوریه دومین باری است که جان تازه‌ای به نیروهای داعشی می‌بخشد. اولین‌بار زمانی بود که ترکیه مرزهای خود را برای ورود نیروهای داعشی به سوریه باز کرد و در نهایت موجب شد داعش بتواند سرزمینی به وسعت بریتانیا برای خود بسازد.
هر دو عامل زمان و روش در این مداخله می‌توانند موجب افزایش خطر فروپاشی سوریه در آن سوی منطقه حائلی شوند که ترکیه قصد دارد در شمال شرق این کشور تاسیس کند. این موضوع فشار را از روی نیروهای افراط‌گرا برداشته و آرامش نسبی سوریه را که طی دو سال گذشته در این کشور برقرار بود، مختل می‌کند.
این حرکت در زمان بحرانی جنگ علیه داعش، تنها 7 ماه پس از نابودی این گروه تروریستی و درست در شرایطی انجام می‌شود که سوریه آماده بازگشت به ثبات و بازسازی خود می‌شد. در ماه‌های اخیر ایالات متحده برای ارتقای توانمندی نیروهای داخلی سوریه با هدف شناسایی و پاکسازی حلقه‌های مخفی داعش تلاش زیادی کرده است و ایجاد چنین شرایطی از سوی ترکیه کار را برای این نیروها سخت‌تر می‌کند.
تصمیم ترامپ مبنی بر اعطای مجوز به آنکارا برای حمله به مناطقی که پیش‌تر تحت حفاظت امریکا و تحت کنترل ائتلاف کردها (نیروهای دموکراتیک سوریه) قرار داشت، تقریبا هر کسی را که در جنگ سوریه نقش داشت، متحیر کرد. بر اساس گزارش «وال‌استریت ژورنال» یکی از فرماندهان نیروهای کرد که رهبری مقابله با داعش را برعهده داشت پس از شنیدن این تصمیم از جلسه‌ای که با امریکایی‌ها داشت با عصبانیت خارج شد و گفت: «شما ما را فروختید»!
در سال‌های پس از اشغال عراق به دست امریکا، تروریست‌های داعش و اسلاف‌شان توانسته‌اند در انجام حملات زیرزمینی و مخفیانه به درجه استادی برسند و نیروهای محلی کرد هنوز برای مقابله با چنین حملاتی نیاز به آموزش دارند. نیروهای کرد اکنون دریافته‌اند که مقابله با حملات زیرزمینی داعش به‌مراتب سخت‌تر از مبارزه خیابانی با آنها در 5 سال گذشته است. مداخله نظامی در شمال سوریه این روند را بر هم زده و شبه‌نظامیان کرد را درگیر برقراری امنیت در مناطقی (تقریبا یک‌سوم از خاک سوریه) کرده که پیش‌تر در تصرف داعش بود. نیروهای محلی کرد با وجود کمبودهایی که داشتند تمامی شهرها و روستاهای سوریه را از وجود نیروهای داعشی پاک کردند. این عملیات شامل تلاش‌های پیچیده برای جمع‌آوری اطلاعات بود. این نیروها یاد گرفتند که داعش به چه صورت عمل می‌کند و اقدامات متقابل و مکانیسم‌های ارتباطی خود برای دسترسی به قبایل محلی را بر اساس آن تنظیم کردند. واگذاری قدرت به ترکیه در شمال سوریه باعث ایجاد شکاف‌هایی می‌شود که داعش می‌تواند از آن سوءاستفاده کند. مشابه این اتفاق دو سال پیش در عراق نیز رخ داد، زمانی که نیروهای دولتی این کشور همراه با شبه‌نظامیان تحت حمایت ایران، کرکوک را از دست کردهای پیشمرگه گرفتند. اتفاقات پس از آن واضح بود: داعش موقعیت پیدا کرد تا شورش طولانی‌مدتی را در این منطقه و مناطق مجاور آغاز کند. حمله به کرکوک یکی از چندین عاملی بود که باعث شد داعش در عراق نسبتا سریع‌تر خود را بازسازی کند تا در سوریه. صرف‌نظر از اینکه نیروهای تحت حمایت ترکیه تا چه اندازه قدرتمند عمل کنند، در شمال شرق سوریه نیز چنین اتفاقی در شرف وقوع است. همین که در ساختار امنیتی منطقه اخلال ایجاد شود، گروه‌های تندرو از آن به عنوان فرصتی برای بازسازی خود و حمله استفاده خواهند کرد. پس از منظم شدن این حملات، گروه‌های تندرو به سراغ مناطق دیگر می‌روند. چراغ سبز ترامپ به پیشروی ترکیه در خاک سوریه – در تصمیمی که بدون مشورت و هماهنگی با تیم خود و متحدانش گرفت – احتمال وقوع این سناریو را افزایش می‌دهد. به نظر نمی‌رسد که آنکارا قصد اتمام این بازی را داشته باشد. از نگاه ترکیه، نابودی این دولت کوچک و نوپای کرد در شمال سوریه همواره یکی از اولویت‌های اصلی امنیت ملی آنکارا بوده است، چرا که این دولت به دست یکی از زیرمجموعه‌های «پ‌ک‌ک» و شورشیان جدایی‌طلبی تاسیس شده است که در 4دهه گذشته همواره در جنگ با دولت ترکیه بوده‌اند. این حمله بدون در نظر گرفتن هزینه‌ها و به عنوان یک اولویت ملی انجام شده است، اما در پس این محاسبات، ترکیه هیچ استراتژی خاصی برای خروج از جنگ ندارد. در واقع اینکه امریکا و ترکیه برای پایان این جنگ برنامه مشخصی ندارند، خطر بروز خلأ امنیتی، بازگشت دوباره گروه‌های تندرو و هرج و مرج مجدد را افزایش می‌دهد.
مورد قابل توجه دیگر این است که ترکیه قبل از شروع این مداخله برای انجام کار خود از روسیه نیز مجوز گرفته بود. روسیه این مجوز را به عنوان بخشی از توافق میان آنکارا، مسکو و تهران در خصوص جنگ سوریه صادر کرده است. به گفته یک منبع آگاه سوری، مداخله در مناطق تحت کنترل کردها بخشی از توافق روسیه و ترکیه درباره سرنوشت ادلب بوده که آخرین سنگر شورشیان در مقابله با بشار اسد است.
شهر ادلب هنوز تحت کنترل گروه جبهه النصره است و طرف‌های درگیر در سوریه تلاش کرده‌اند در مورد حل مساله حضور گروه‌های جهادی در یکی از بخش‌های مهم این کشور به توافق برسند. این منبع ادعا می‌کند ترکیه به امریکایی‌ها اطمینان داده است که پس از مداخله در شمال سوریه، آنکارا برای حمله به منطقه ادلب به روسیه چراغ سبز نشان می‌دهد تا به وضعیت این منطقه نیز رسیدگی شود. آنها همچنین به امریکایی‌ها اطمینان داده‌اند پناهندگان ادلب به منطقه حائل در شمال سوریه فرستاده می‌شوند نه خود ترکیه.
تاکنون، ترکیه و امریکا دو منطقه مجزا در شرق و شمال سوریه را تحت کنترل خود داشته‌اند. در هر دوی این مناطق اگر شرایط از کنترل خارج شود گروه‌های تندرو تبدیل به یکی از مشکلات اصلی و بلند‌مدت خواهند شد. مداخله نظامی ترکیه می‌تواند به صورت همزمان باعث ایجاد این مشکل در هر دو منطقه شود. اگر ایالات متحده و قدرت‌های غربی برای جلوگیری از وقوع این سناریوی مخرب و غیرقابل پیش‌بینی حرکتی نکنند، اقدامات ترکیه به احتمال زیاد باعث وقوع جنگ داخلی سوریه و ظهور دوباره گروه‌های تندرو می‌شود.
