حضور نام ایران در «لیست سیاه» این سازمان یعنی چه؟

درباره عضویت ایران در FATF شاهد اظهانظرهای بسیاری در میان شخصیت های سیاسی هستیم اما کمتر کسی درباره اهمیت تصویب آن و اینکه حضور نام ایران در «لیست سیاه» این سازمان یعنی چه، سخن می گوید.

به گزارش برنا، تصویب FATF موضوعی است که در روزهای اخیر به سوژه مخالفان برای انتقاد از دولت تبدیل شده است. برخی روزنامه‌ها و خبرگزاری‌های منتقد و مخالفان با تندترین کلمات به انتقاد از این مسأله پرداخته‌اند اما کمتر کسی درباره لزوم و تصویب آن برای مردم سخن می گوید.

لزوم تصویب FATF به زبان ساده به شرح زیر است:

FATF چیست؟

تروریست‌ها با استفاده از تبادلات بین‌المللی بانک‌ها سال‌هاست که تأمین مالی می شوند و ایران خود سال‌هاست در این بازی تلخ قربانی حملات تروریستی بوده است، حملات منافقین، تحرکات مرزی گروه‌های تجزیه‌طلب و مورد اخیر آن ربایش مرزبانان ایرانی از جمله حملات تروریستی است.

از حدود 30 سال پیش هفت کشور صنعتی جهان (معروف به گروه G7) که بیشتر تبادلات پولی جهان با ارزهای آنها انجام می‌شد برای جلوگیری از رشد حملات تروریستی، باندهای مافیایی، قاچاقچیان اسلحه و مواد مخدر اقدام به تشکیل «گروه ویژه اقدام مالی» کردند.

این گروه برای موسسات مالی و بانک‌ها روش‌های استانداری را تعریف می‌کند که امکان تأمین مالی فعالیت‌های غیرقانونی را کاهش داده یا سخت می‌کند و عمل به این استانداردها به نظام بانکی کمک که نقل و انتقال غیر قانونی پول را درگیری و منشاء هدف آن را مشخص می‌کند.

به عبارت ساده‌تر با اجرای دستورالعمل‌های این گروه بانک‌ها می‌توانند جلوی پولشویی را بگیرند، دقیقا همان هدفی که در قانون مقابله با پولشویی مصوب 1386 مجلس شورای اسلامی دنبال می‌شد و مفاد استانداردهای «گروه ویژه اقدام مالی» یا همان FATF مطابق همان دستورالعملی است که مجلس در سال 88 برای قانون مبارزه با پولشویی تصویب کرده است. در واقع می‌توان گفت حدود 9 سال است که این قانون البته تا حدی در نظام بانکی کشور در حال اجرا است و آنچه که در نهایت با پیوستن ایران به FATF باید به اجرا بگذارد تطبیق بخش‌نامه‌های اجرایی قانون پولشویی کشور با گردش کاری است که در 205 کشور جهان در حال اجراست.

چرا خود تروریست پنداری یا خود تروریست نمایی؟

همان طور که اشاره شد دستورالعمل‌های FATF ناظر بر پولشویی برای انواع فعالیت‌های غیرقانونی و غیر انسانی است که یکی از این فعالیت‌ها تروریست است.

در حال حاضر تنها از سوی نهادهای بین‌المللی مانند سازمان ملل متحد، دو گروه تروریستی در جهان فعالیت دارند که عبارتند از القاعده و داعش که این دو گروه هر دو دشمنان نظام جمهوری اسلامی ایران محسوب می‌شوند و به‌طور حتم ایران خود در صف اول مبارزه با این دو گروه قرار دارد.

اما گروه‌هایی مانند حماس، حزب‌اله لبنان و این گروه‌های مبارز اسلامی هیچ‌یک در فهرست گروه‌های تروریستی قرار ندارند و ایران هم برای حمایت مالی از این گروه‌ها از سوی نهادهای بین‌المللی محدودیتی ندارد و تنها کشورهایی مانند آمریکا این گروه‌ها را تروریستی قلمداد می‌کنند و این طرز تلقی تنها در ارتباط با قوانین داخلی آنها قابل اعمال است.

در عمل ما با تن ندادن به استانداردهاسازی فعالیت‌های بانکی خود تروریست پنداری کرده و برای جهان خود تروریست نمایی می‌کنیم.

آیا FATF به آمریکا برای افزایش فشار تحریم‌ها کمک می‌کند؟

افزایش فشار تحریم‌ها از سوی آمریکا تنها از طریق در اختیار داشتن سوئیفت SWIFT (جامعه جهانی ارتباطات مالی بین بانکی) که ناظر بر تبادلات دلاری در جهان است، ممکن می‌شود. در حال حاضر این اتفاق افتاده است و امکان تبادلات دلاری از ایران سلب شده است و FATF هیچ چیز تازه‌ای به این موقعیت اضافه نمی‌کند.

ایران برای آنکه بتواند از تله دلاری تحریم‌های آمریکا عبور کند در این سال‌ها تلاش کرده است تا تبادلات تجاری خود را با ارزهای محلی و غیر دلار انجام دهد ولی به دلیل آنکه بانک‌‌های ایرانی از استانداردهای FATF را رعایت نمی‌کنند، بانک‌های کشورهای عضو این گروه نمی‌توانند با آنها تبادل داشته باشند بنابراین فرصت ایران برای تبادلات غیر دلاری و دور زدن تحریم‌های آمریکا از بین می‌رود. کمااینکه دولت‌های اروپایی برای تبادل یورویی با طرف ایرانی ابراز تمایل کرده‌اند ولی حتی بانک‌های کوچک اروپایی که با آمریکا تبادل پولی ندارند به دلیل همین استاندارد نبودن بانک‌های ایرانی امکان تبادل مالی با ایران را ندارند.

پیوستن به FATF به معنی اعتماد به اروپا و آمریکاست؟

بحث برجام و FATF از هم جداست، برجام توافقی بین ایران و 5+1 است که خروج آمریکا توسط همه کشورهای دنیا مورد انتقاد قرار گرفت، اما FATF در واقع شبکه‌ای متشکل از 204 صلاحیت قضایی مستقل از جمله برخی سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی استانداردهایی را بین خود وضع نموده‌اند و از کشورهای دیگر درخواست می‌کنند که در صورت علاقه‌مندی به برقراری روابط عادی بانکی و مالی با اعضای این شبکه باید استانداردهای مورد توافق این گروه را بپذیرند.

آیا پس از پیوستن ایران به FATF عربستان می‌تواند مانع خروج ایران از لیست سیاه این توافق شود؟

شورای تصمیم‌گیری این نهاد متشکل از 35 دولت عضو و دو سازمان منطقه‌ای است. عربستان عضو نظر این نهاد است و در پروسه تصمیم‌گیری دخالتی ندارد. البته این به معنی عدم تلاش عربستان برای ایجاد مانع برای ایران نیست ولی تلاش عربستان هم نباید مانع تلاش ایران برای رفع محدودیت‌ها باشد.

آیا تعریف تروریست در FATF برای ایران مشکل‌ساز باشد؟

تعریف تروریسم کمابیش در همه کشورها و اسناد بین‌المللی ماهیت مشابهی دارد. تنها گروه کشورهای اسلامی یک استثنا دارند و آنکه فعالیت‌‌های ملل تحت استعمار و اشغال خارجی است که نباید در زمره اعمال تروریستی محسوب شود. غیر از این استثنا مشکل جامعه بین‌‌المللی امروز بیشتر در تعیین مصادیق تروریسم هست که هر کشور سلیقه خود را اعمال می‌کند و به هیمن دلیل کشورها فهرست‌های ملی افراد و سازمان‌های تروریستی مختص به خود را دارند. آمریکایی‌ها با استفاده از نفوذ و قدرت رسانه‌ای خود در صدد القا فهرست تروریستی خود به دیگر کشورها هستند. این امر صرفا برای تأمین منافع آمریکاست و نباید طوری وانمود شود که تصمیمات یک جانبه آمریکا جنبه الزام‌آوری برای همه دارد. هر کشوری محق است که شروط خود را برای تعیین مصادیق تروریسم داشته باشد. کنوانسیون کشورهای اسلامی در موضوع مقابله با تروریسیم این شرط را به روشنی در متن خود لحاظ نموده است. در سایر کنوانسیون‌ها هم ایران مانند سایر کشورها حق شرط‌های خود را محفوظ نموده است.

آیا دولت با پذیرش FATF قانون اساسی را زیر پا گذاشته است؟ 

برنامه اقدام کشورمان مانند همه کشورهایی که برنامه اقدام ذیل این نهاد داشته و دارند مجموعه‌ای از تدابیر اجرایی برای رفع کاستی‌های فنی از جمله آموزش پرسنل و تقویت مرکز اطلاعات مالی است. دولت جمهوری اسلامی ایران خود را ذیل قانون اساسی کشور به این برنامه متعهد نموده است. بخش مهم این برنامه اقدام، اصلاح دو قانون مبارزه با پولشویی و مبارزه با تأمین مالی تروریسم است که کاملا در حیطه اختیارات قوه مقننه است و دولت در این خصوص به جز تهیه و ارائه لایحه پیشنهادی به مجلس شورای اسلامی منطبق با نیازهای کشور، مسئولیت دیگری نداشته است. این رویه ارائه تعهد برای اجرای برنامه اقدام در مورد همه دولت‌ها صادق است. مضافا اینکه در مورد کشورمان هماهنگی‌های لازم بین قوای کشور از طریق نها های عالی نظارتی مستمرا در جریان بوده است.

آیا ایران برای پیوستن به FATF مجبور به پذیرش شرایط محرمانه 4 صفحه‌ای شد که به ایران دیکته کرده‌اند؟

گروه ویژه اقدام مالی، معیارهای ارزیابی یکسانی برای همه کشور‌ها دارد و این معیارها را در مورد دولت‌هایی که قصد همکاری برای اجرای استانداردهای آن را دارند، اعمال می‌نماید. در ارزیابی از وضعیت کشورها مجموعه نقاط ضعف قانونی و اجرایی و کاستی‌‌های موجود در قالب برنامه اقدام به کشور مربوطه اعلام می‌شود. به دلیل اینکه وضعیت هر کشوری متفاوت است، برنامه‌‌های اقدام، جرم‌انگاری پولشویی و تأمین مالی تروریسم و اطمینان از وجود بسترهای قانونی در هر کشور برای مقابله با این جرائم می‌باشد.

با وجود تحریم‌های ثانویه خروج ایران از لیست سیاه FATF بی فایده است؟

تحریم‌های یک جانبه آمریکا بخش مهمی از محدودیت‌‌‌ها علیه نظام بانکی و مالی را تشکیل می‌دهد لیکن عدم تعامل کشورمان با گروه ویژه اقدام مالی به معنای بستن همه منافذ تعامل با دولت‌هایی است که تحریم‌های آمریکا را رعایت نمی‌کنند. تحریم‌های آمریکا ممکن است دچار شدت و افول شوند لیکن محدودیت‌های ناشی از FATF به صورت اصولی و فراگیر تا زمان عادی شدن روابط کشورمان با این نهاد، پابرجا خواهد بود. مضافا اینکه با توجه به تلاش‌های بسیار سنگین آمریکا، رژیم صهیونیستی و عربستان برای جلوگیری از عادی شدن وضعیت کشورمان با این نهاد، کاملا محرز است که آنها وضعیت جاری را بهترین ابزار مقابله با کشورمان می‌دانند و این موضوع مکمل تحریم‌های یک‌جانبه آمریکاست. هر گونه تأخیر در اجرای کامل برنامه اقدام به منزله مساعدت به دشمنان برای ایجاد محدودیت‌‌های بیشتر می‌باشد.

آیا پذیرش FATF ایران ملزم به همکاری قضایی با آمریکا و مسترد شدن محکومین (از اتباع ایرانی) خواهد بود؟

بحث استرداد مجرمین یک موضوع حقوقی بسیار حساس برای همه کشورها می‌باشد. جمهوری اسلامی ایران مطابق هیچ قانون داخلی و سند بین‌المللی ملزم به مسترد نمودن اتباع خویش به کشورهای دیگر نیست. در این زمینه حتی کوچک‌ترین ابهامی برای دستگاه‌های تصمیم‌گیر در این خصوص به ویژه قوه قضائیه وجود ندارد. هر اظهار نظری در این خصوص حاکی از دانش بسیار اندک از مبانی اولسه حقوقی و قانونی کشور است.

با پذیرش FATF بانک‌های غربی با ایران همکاری خواهند کرد؟

بیشترین تأکید بر لزوم عادی‌سازی وضعیت کشورمان با این نهاد از سوی کشورهای غیرغربی و همسایگان و طرف‌های عمده تجاری کشورمان بوده است که بارها به صراحت نام برده شده‌اند از جمله دو شریک عمده تجاری چین و روسیه در دیدارها در سطوح مختلف بر ضرورت این امر تأکید کرده‌اند. رفع نواقص فنی مطابق با استانداردهای FATF بهانه‌های فنی را از طرف‌های تجاری کشورمان می‌گیرد و البته بهانه از بانک‌های غبری هم گرفته می‌شود ولی در صورت انجام تبادلات با کشورهای همسایه و غیرغربی همکاری بانک‌های اروپایی دیگر از درجه اهمیت بالایی برخوردار نخواهد بود.

پذیرش FATF مانع دور زدن تحریم‌ها توسط ایران می‌شود؟

دور زدن تحریم‌ها، فروش نفت، تحصیل منابع درآمدی نفت، تسهیل تجارت کشورمان با سایر کشورها و تأمین بودجه سالانه دولت برعهده دولت است و مطمئنا دولت چنین اراده‌ای ندارد که روش‌های رسیدن به این اهداف را مختل نماید. هیچ‌یک از اقدامات مندرج در برنامه اقدام کشورمان به اهدف دولت در این زمین خدشه‌ای وارد نمی‌کند. ضمن اینکه برخی روش‌های پیشنهادی بین‌ا‌لمللی با همکاری دولت‌های دیگر، تنها با عادی شدن وضعیت ایران نزد FATF قابل اجرا شدن است. در سال‌های اخیر دولت‌های تحت تحریمی همچون روسیه، کوبا، ونزوئلا و سوریه برنامه اقدام خود را اجرا نموده‌اند و وضعیت آنها نزد این نهاد عادی شده است.

برای عضویت FATF اطلاعات صرافی‌‌ها باید گزارش شود؟

این موضوع همچنانکه در اطلاعیه وزارت اقتصاد آمده است، کذب محض است. اطلاعات هیچ صرافی به هیچ طرفی داده نشده و اصولا این موضوع در برنامه اقدام FATF جایی ندارد. تکرار این اتهام قابل پیگرد قانونی می‌باشد