حریفان قدر پترودلار

پترودلار که در اوایل دهه ۱۹۷۰ برقرار شد، نفوذ آمریکا بر تجارت نفت را به مدت بیش از ۴۰ سال تضمین کرد اما اخیرا روشن شده که سلطه‌اش به تدریج رو به زوال است.

به گزارش بازتاب به نقل از ایسنا، ریچارد نیکسون، رئیس‌جمهور آمریکا به دلیل ریزش ارزش دلار، بدهی مربوط به جنگ ویتنام و هزینه داخلی بیش از حد از توافق برتون وودز که دلار را بر حسب قیمت طلا و ارزش ارزهای دیگر را بر حسب دلار تعیین می‌کرد، خارج شد.

این اقدامات که شوک نیسکون نام گرفت، آمریکا را با بدهی بالا و نقدینگی اندک مواجه کرد و بسیاری از متحدان کلیدی این کشور مانند انگلیس، فرانسه و آلمان این پرسش را مطرح کردند که آیا آمریکا در موقعیتش به عنوان رهبر اقتصاد جهانی مشروعیت دارد.

در حالی که اقتصاد آمریکا دچار اُفت شدیدی شد، یک رویداد ژئوپلیتیکی دیگری به وقوع پیوست که روند سقوط آزاد اقتصاد این کشور را تشدید کرد.

در سال ۱۹۷۳ جنگ کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی قیمت‌های نفت را تحت فشار قرار داد و زمانی که آمریکا به کمک مالی و تسهیلاتی از این رژیم پرداخت، کشورهای عربی واکنش نشان دادند. سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) در سال ۱۹۶۰ شکل گرفت و در قلب این سازمان کویت، ایران، لیبی، قطر، عربستان سعودی، عراق و امارات متحده عربی – کشورهایی که با دخالت آمریکا در جنگ ۲۰ روزه به شدت مخالف بودند – قرار داشتند. به دنبال کمک‌های آمریکا به رژیم صهیونیستی، اوپک همه کسانی که تصور می‌ رفت به رژیم صهیونیستی کمک کرده‌اند شامل آمریکا، انگلیس، کانادا، ژاپن، هلند و بعدها آفریقای جنوبی و پرتغال را هدف تحریم نفتی قرار داد. قیمت نفت تا سال ۱۹۷۴، چهار برابر شد.

با موفقیت این تحریم و نقش جدید اوپک به عنوان یک نهاد تاثیرگذار بر قیمت نفت، عربستان سعودی به رهبر اوپک تبدیل شد.

ریچارد نیکسون، رئیس جمهور آمریکا در سال ۱۹۷۴ به شدت در تلاش بود تا ارزش دلار آمریکا را احیا کند و به همراه کیسینجر وزیر خارجه وقت این کشور با خاندان سلطنتی عربستان وارد مذاکره شد. تحت این توافق مقرر شد آمریکا برای عربستان سعودی تجهیزات و کمک برای حفاظت از میادین نفتی فراهم کند و در قبال آن عربستان سعودی قرار شد قیمت فروش نفت را به دلار آمریکا تعیین کند و مازاد درآمد نفتی را در اوراق بهادار آمریکا سرمایه‌گذاری کند. همه کشورهای تولیدکننده نفت اوپک تا سال ۱۹۷۵ اقدام مشابه عربستان را دنبال کردند و به این ترتیب حاکمیت پترودلار آغاز شد.

پترودلار از آن زمان جایگاه آمریکا را از نظر اقتصادی و سیاسی در سطح جهانی بالا برد اما پس از سال‌ها جنگ‌های غیرمنتظره و خصومت ژئوپلیتیکی، نفوذ آمریکا رو به ضعف گذاشته است. طی سال‌های اخیر اقداماتی برای فاصله گرفتن از سیستم پترودلار به خصوص در داخل اوپک که بسیاری از اعضای آن رابطه دوستانه‌ای با آمریکا ندارند، انجام شده است. یک مدافع سرسخت دیگر تغییر، روسیه است که به چین و ژاپن پیشنهاد کرده است نفت را به ین یا یوان خریداری کنند.

با این‌همه یک شرکت مالی کویتی این بحث را یک گام جلوتر برد و در سال ۲۰۱۴ پیشنهاد کرد که کشورهای شورای همکاری خلیج فارس می‌توانند از تجارت نفت در برابر بیت‌کوین سود ببرند. این پیشنهاد بر مبنای این ایده بود که اعضای شورای همکاری خلیج فارس با مبادلات سریع‌تر، ارزان‌تر و موثرتر می‌توانند در وقت و پول صرفه‌جویی کند.

این ایده مدتی مورد بحث و بررسی قرار گرفت و حتی برخی اظهار کردند که مسئله ناشناسی ممکن است دوران جدیدی از صلح جهانی را به همراه داشته باشد. ایده مذکور این بود که با استفاده از “پترو بیت‌کوین”، کشورها در برابر دستکاری ارزی از سوی دولت‌ها که تبعات جهانی واضحی دارد، مصون خواهند بود. یک پلتفرم نرم افزاری بی‌طرف می‌تواند به عنوان یک واسطه عالی برای انجام تجارت در سطح جهانی عمل کند.

اگرچه این مسئله خوب به نظر می‌رسد اما هیچ یک از کشورهای آمریکا یا چین، از تلاش برای بالا بردن قدرت‌شان کوتاه نمی‌آیند.

چین در واقع در مبارزه علیه پترودلار پیشتاز بوده است. در سال ۲۰۱۲ ایران و اوایل امسال نیز ونزوئلا در واکنش به تحریم‌های آمریکا، معامله نفت به یوان را آغاز کردند. ونزوئلا که عضو اوپک است، قیمت گذاری نفت خود به یوان چین را آغاز کرده است. با این‌همه بزرگترین اقدام چین، تلاش برای واداشتن عربستان برای انجام اقدام مشابه بوده است. یکی از قابل توجه‌ترین اقدامات چین برای مقابله با پترودلار، راه اندازی قیمت پایه نفت خام قیمت‌گذاری شده به یوان بوده که اخیرا رونمایی شده است.

اگرچه چین تلاش می‌کند پترو یوان را اشاعه دهد، روسیه نیز اقداماتی انجام داده که ممکن است تبعات جدی برای دلار آمریکا داشته باشد.

کرملین علاوه بر شرکت راشن ماینر کوین، اعلام کرده که یک پول الکترونیکی جدید مورد قبول دولت که تحت پشتوانه طلا خواهد بود، ایجاد می‌کند. هدف این سیستم، فراهم کردن امکان مبادله آزاد میان پول الکترونیکی و روبل و کاهش اتکا به ارز خارجی و همزمان تحرک بخشیدن به اقتصاد آنلاین داخلی است.

اگرچه جزئیات اندکی درباره این پول الکترونیکی رمزنگاری شده در دست است، به نظر می‌رسد این فناوری بر مبنای یک پلتفرم نرم افزاری خواهد بود زیرا پوتین با مشاوران شرکتهای Ethereum و WAVES برای ساخت این پلتفرم دیدار کرده است.

بر اساس گزارش اویل پرایس، در حالی که این اقدامات مهم از سوی چین و روسیه در جریان هستند، تردیدی وجود ندارد که دلار در آینده نزدیک با فشار نزولی روبرو خواهد شد و همچنان که اقتصادهای بزرگ جهان برای قدرت ژئوپلیتیکی رقابت می‌کند، دنبال کردن نقش رو به رشد بیت‌کوین و ارزهای دیجیتالی در این داستان جالب خواهد بود.