حداد عادل: زبان فارسی قلمروی فرهنگی ایران را تعیین می‌کند
رئیس بنیاد سعدی گفت: اسطوره آرش کمانگیر کاملاً قابل انطباق با زبان فارسی است و معتقدم هر جایی که زبان فارسی رفته است، آنجا قلمرو فرهنگی ایران زمین است.
به گزارش بازتاب به نقل از روابط عمومی بنیاد سعدی، غلامعلی حداد عادل رئیس بنیاد سعدی در در مراسم رونمایی از سند راهبردی زبان فارسی در جهان، با اشاره به مناقشات موجود درخصوص اینکه شاعران و اندیشمندان فارسی متعلق به کدام سرزمین هستند، گفت: به یک معنا این بزرگان متعلق به آن کشور هستند چون در آن کشور زندگی کرده‌اند. اما ما یک قلمروی ایران سیاسی امروز و یک قلمروی فرهنگی ایران داریم و وقتی می‌گوییم چه کسی ایرانی است، ملاک ما این قلمروی فرهنگی است. این قلمروی فرهنگی را زبان فارسی تعیین می‌کند.
رئیس بنیاد سعدی در خصوص اهمیت شناخت فرهنگ‌ها در آموزش زبان فارسی گفت: مسئله مهم در آموزش، شناخت مخاطب است. خداوند در قرآن می‌فرماید که ما هیچ پیغمبری را نفرستادیم مگر آنکه به زبان مردمش صحبت می‌کرد. این آیه را می‌توانیم بسط بدهیم.« رسول» می‌تواند یا پیامبری باشد یا فرستاده‌ای که از یک موسسه‌ای یا حکومتی به جایی دیگر می‌رود که باید فرهنگ جماعتی را که به سوی آنها فرستاده شده است، بداند.
حداد عادل با بیان آنکه طی چهل سال پس از انقلاب اسلامی، در حوزه آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان پیشرفت خوبی داشته‌ایم، گفت: یکی از اتفاق‌های مبارکی که افتاده است، تاسیس رشته آموزش زبان فارسی به خارجیان (آزفا) بوده است که پیش از این چنین تخصصی نداشتیم و این رشته در دنیا هم جدید است و امسال نیز برای مقطع دکترا این رشته در دانشگاه علامه طباطبایی پذیرش داشته است. بیشتر همکاران ما در بنیاد سعدی نیز فارغ التحصیل این رشته هستند.
رئیس بنیاد سعدی با بیان آنکه تاکنون 40 دوره آموزش مهارت تدریس زبان فارسی به خارجیها در بنیاد سعدی برگزار شده است، گفت: برگزاری این دوره‌ها یکی از مهم ترین اقدامات صورت گرفته بود چرا که زبان آموزی و ادبیات مقوله‌ای جدا از هم هستند و تفاوت دارند و برای تدریس زبان فارسی به خصوص به مبتدیان، نمی‌توان از اساتید ادبیات فارسی استفاده کرد.
حداد عادل همچنین ضمن تاکید بر آنکه افق روشنی به برکت امام خمینی (ره) و شهدا به وجود آمده، به ارتباط ایران با موسسه «جامعه المصطفی» اشاره کرد و گفت: فعالیتهای این موسسه به اندازه همه کارهای دانشگاهی ما در گسترش زبان فارسی موثر بوده است و همه اینها به برکت انقلاب اسلامی است. بدون انقلاب اسلامی چنین ارتباط و رفت و آمدهای گستردهای به وجود نمی‌آمد.
وی در ادامه افزود: چند ده هزار نفر تا کنون برای یادگیری زبان و ادبیات فارسی به ایران آمده‌اند که حدقل 6 الی 7 سال در ایران اقامت می‌کنند و نه فقط خودشان به زبان فارسی مسلط می‌شوند و مهم تر از آن فرزندانشان نیز فارسی یاد می‌گیرند، بلکه پس از بازگشت به کشورشان هر کدام بالقوه معلم زبان فارسی هستند.
هدف از تدوین «سند راهبردی زبان فارسی»، مشارکت فعال در فرهنگ جهانی است
در بخش دیگری از این مراسم، سیدمحمدرضا دربندی، معاون امور بین الملل بنیاد سعدی نیز در خصوص ضرورتهای تدوین سند راهبردی گفت: تدوین این سند بر اساس یک نیاز واقعی بوده است. چرا که با تشکیل بنیاد سعدی انتظار میرفت که کارهای پراکنده و انفعالی که در گذشته انجام می‌شد یک شکل تدوین شده و براساس نقشه به خود بگیرد.
وی در ادامه افزود: یکی دیگر از ضرورتهای تدوین کتاب «سند راهبردی زبان فارسی در جهان» برنامه‌ریزی بر نیازهای مناطق مختلف زبانی- فرهنگی و اتفاقات جدیدی که در جهان می‌افتد، بود.
دربندی در همین خصوص توضیح داد: به عنوان مثال در کشوری مانند هندوستان که زبان فارسی 800 سال سابقه زبانی دارد باید به یک طریق عمل کرد و در کشورهای منطقه اروپای شرقی که سابقه گرایش به صوفی گری و مشاهیر ادب فارسی از بعد عرفانی دارند، باید به گونه دیگری عمل کرد.
معاون امور بین الملل بنیاد سعدی، برنامه ریزی بر اساس شناخت انگیزه داوطلبان را از دیگر ضرورتهای تدوین سند راهبردی زبان فارسی در جهان عنوان کرد و گفت: دلایل علاقه به زبان فارسی در جهان مختلف و علت‌هایی همچون علاقه به ادبیات فارسی، سینمای ایران، دلایل شغلی و اقتصادی و سیاسی را در برمی‌گیرد و برنامه‌ریزی برای هر منطقه بر اساس انگیزه‌ها متفاوت خواهد بود.
وی با اشاره به آنکه زبان فارسی فرصتی مهم جهت گسترش دیپلماسی عمومی است، به ضرورتهای دیگر تدوین این سند اشاره کرد و گفت: جلوگیری از تعطیلی دپارتمان‌های زبان فارسی و جایگزینی استادهای بازنشسته از دیگر دلایل تدوین این سند بود چرا که در 20 سال گذشته 100 گروه و دپارتمان زبان فارسی را از دست دادیم. همچنین فراهم کردن مقدمات تبدیل زبان فارسی به زبان علم در ۳۰ سال آینده، ضرورت دیگری است که مقام معظم رهبری بر آن تاکید داشتند.
دربندی با بیان اینکه هدف از تدوین «سند راهبردی زبان فارسی در جهان» حضور و مشارکت فعال در فرهنگ جهانی و فرآیند جهانی شدن در چارچوب گسترش زبان فارسی است، گفت: کتاب تدوین «سند راهبردی زبان فارسی در جهان» به وسیله 1200 ساعت- نفر کار کارشناسی و در ۶۰۰ صفحه چاپ شده است که در آن تهدیدها، فرصت‌ها و نقاط قوت و ضعف حوزه زبان فارسی تبیین شده است.
دربندی ضمن اعلام آنکه 10 منطقه زبان فارسی در این کتاب کشورهای عرب زبان، شرق آسیا، شبه قاره، آمریکای لاتین، کشورهای فارسی زبان، آسیای مرکزی، اروپای شرقی، آفریقای زیر صحرا، (آمریکا، کانادا، استرالیا) و اروپای غربی هستند، گفت: این 10 منطقه برخی با تقسیمات وزارت امور خارجه تطبیق دارد و برخی نیز به لحاظ ویژگی‌های کار ما تطبیق ندارد.
وی با بیان آنکه راهبرد بنیاد سعدی، گسترش قلمروی زبان فارسی در جهان بر اساس نگرش‌های مشترک در هر منطقه است، گفت: در مناطق فارسی زبان راهبرد ما، توسعه خط و ادبیات فارسی با تاکید بر میراث مکتوب و مشترک است. در شبه قاره، توجه به موضوعات دینی مشترک و در کشورهای عرب زبان جنبه تمدنی را مد نظر داشتیم. در کشورهای اروپایی از گرایش فرامادی‌گرایی ایجاد شده، در کشورهای اروپای شرقی از فرصت پساکمونیست، در آفریقا از توجه و استقبال به موضوع‌های فنی، پزشکی و صنعت نفت و در آمریکای لاتین هم از روحیه عدالت خواهی و آزادی خواهی استفاده کردیم.
معاون امور بین الملل بنیاد سعدی همچنین گفت: قرار است این کتاب برای ۶۰ رایزنی و ۲۰ سفارتخانه عرضه شود تا برنامه‌های آنان تا ۵ سال آینده متأثر از پیشنهادهای این کتاب باشد.
وی در پایان گفت: در همین زمان ما یک مجموعه دیگری را به نام «شناخت نامه زبان فارسی» منتشر کردیم که حدود 500 صفحه است و اطلاعات 26 کشور اعم از تعداد دانشگاه‌هایی که زبان فارسی تدریس می‌شود، دانشجویان، وبگاه‌هایی که در این حوزه هستند و کتابهایی که در این زمینه انتشار یافته، در آن جمع آوری شده است و امروز از آن هم رونمایی می‌شود.
همچنین در این مراسم، برخی از اعضای شورای راهبردی بنیاد سعدی نیز به بیان تجربیات و نظرات خود در خصوص «سند راهبردی زبان فارسی در جهان»، آموزش و گسترش زبان فارسی و مشکلات آن پرداختند.
گسترش زبان فارسی با کارهای انفرادی به مقصد نمی‌رسد
صفار مقدم استاد اعزامی به کشور بوسنی و مولف کتاب «آموزش زبان فارسی» هم در این مراسم با بیان آنکه باید شناخت دقیقی از وضعیت زبان فارسی در خارج از کشور داشته باشیم گفت: در 50 سال گذشته، فعالیت‌ها پراکنده بوده است و جای شکر است که بنیاد سعدی تاسیس شده است. زیرا حوزه وسیع گسترش زبان فارسی در جهان با کارهای انفرادی و محدود به مقصد نمی‌رسد.
وی افزود: وضع موجود آموزش زبان فارسی در خارج از کشور نسبت به شرایط مطلوب، رضایت بخش نیست و باید این حوزه تقویت شود.
صفار مقدم با تاکید بر اینکه یکی از طرح‌های کلان بنیاد سعدی، تدوین« سند راهبردی زبان فارسی در جهان» است، گفت: این سند به تنهایی مشکلات ما را در خارج از کشور حل نمی‌کند ولی گام اول مناسبی است که امیدوارم به دنبال آن گام‌های بعدی برداشته شود.
این استاد زبان فارسی در پایان ضمن تقدیر از فعالیتهای بزرگ بنیاد سعدی طی سالهای گذشته گفت: یقین دارم همکارانی که در این بنیاد فعالیت می‌کنند، دارای قشنگ‌ترین و جذاب‌ترین مشاغل هستند و فعالیت در این حوزه به معنای کار جهادی فرهنگی است که در حال حاضر کشور ما در سطح دنیا بیشتر از همه به آن نیاز دارد.
مستند سازی تجربیات، ضرورت آموزش زبان فارسی در جهان
بهادر باقری استاد اعزامی به کلمبیا نیز در این مراسم پس از خوانش شعری از هوشنگ ابتهاج طی سخنانی گفت: مولوی می‌فرماید که «آفتی نبود بدتر از ناشناخت / تو بر یار و ندانی عشق باخت»، بنابراین اگر ندانی مخاطب کیست و انگیزه‌هایش چیست و چگونه و در چه شرایطی باید با او سخن گفت، کارها بی‌فایده است.
وی در ادامه سخنانش با اشاره به خاطره‌ای از دوره دانش افزایی سالهای پیشین، در خصوص اهمیت توجه به تنوع فرهنگ‌ها، فرصت‌ها و چالش‌ها در آموزش زبان فارسی، گفت: در فرودگاه به استقبال گروهی رفتیم که از روسیه آمده بودند و سطح زبان فارسی آنها نیز بسیار خوب بود. در معرفی، خودم را خدمتگزار دوره دانش افزایی عنوان کردم که آنها این تعارف را متوجه نشدند.
باقری با تشبیه ماموریت‌های استادان اعزامی به «سفر در مه» ، افزود: متاسفانه در فرهنگ ما مستند سازی ضعیف است، امیدوارم ارتباط بنیاد سعدی با استادان به همین سند منتهی نشود و از این به بعد هم از دانش آنها استفاده شود و بسیار خوب است اگر از تجربیات زیستی استادان در کشورهای مختلف، مجموعهای تدوین و مستند سازی شود.
امیر احمدیان استاد گروه مطالعات آسیای مرکزی در دانشکده مطالعات جهان نیز از دیگر اعضای شورای راهبردی بود که طی سخنانی به گستردگی ادبیات و زبان فارسی در جهان اشاره کرد و گفت: در دهه 1950 در جمهوری آذربایجان «حاجی بیگ اف»، موسیقی دان برجسته آذربایجان شوروی، اپرایی به نام کوراوغلی نوشته است که طی آن مجلس بزمی را به تصویر می‌کشد و این مجلس با شعری از حافظ شروع می‌شود. در سن پطرزبورگ هم پوشکین به قهوه خانه‌ای می‌رفته که نام آن حافظ بوده است یا در کلکته به دنبال مسجدی برای نماز خواندن بودم که به مسجدی برخوردم که نام آن را با خط نستعلیق فارسی نوشته بود «ناخدا».
احمدیان با بیان اینکه «سند راهبردی زبان فارسی» به مانند آمایش زبان فارسی است، گفت: این سند باید به عنوان منبع اصلی و بالا دستی در نظر گرفته شود و هر کس می‌خواهد برای گسترش زبان فارسی تلاش کند از طریق آن، برنامه ریزی کند.
وی همچنین تاکید کرد: هر چند رایزنان فرهنگی ما بسیار زحمت می‌کشند اما خود رایزنی‌های فرهنگی نیز به استراتژی خاصی نیاز دارند و باید برای گسترش زبان فارسی تلاش‌های بیشتری توسط رایزنی‌ها صورت گیرد تا دیپلماسی عمومی ما منجر به پیاده سازی دیپلماسی فرهنگی شود.
این استاد گروه مطالعات آسیای مرکزی با بیان آنکه زبان فارسی به فرموده رهبر معظم انقلاب، زبانی فاخر و زبان دین، حکمت، فلسفه و عشق است، گفت: باید از ظرفیت‌های ارزشمند زبان فارسی استفاده کرد. در زبان فارسی همه چیز مستتر است و اگر کسی این زبان را یاد بگیرد و ادبیات کلاسیک ما را بخواند، قطعا به اسلام گرایش پیدا خواهد کرد. چرا که هر کدام از بزرگان ادبیات ما سخنان خود را با مدح خداوند و پیامبر و ائمه اطهار آغاز کرده اند.
بر اساس این گزارش، آئین رونمایی از « سند راهبردی زبان فارسی در جهان» با حضور حداد عادل، رئیس، معاونان و اعضای شورای راهبردی بنیاد سعدی که از سفرا، رایزنان فرهنگی، معاونان و مدیران سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و وزارت امور خارجه و استادان روابط بین الملل هستند، برگزار شد.
