حباب دلار چه زمان می‌ترکد؟
استاد اقتصاد دانشگاه سنت ادواردز تگزاس تأکید دارد، در بازار طلا یک حباب بزرگ شکل گرفته و این حباب در بازار دلار نیز در حال شکل‌گیری است و قیمت‌های ثبت شده برای ارزها واقعی نیست، چون حجم مبادلات در مقابل رقم مشخص نیست و ممکن است معامله ده هزار دلار با قیمتی در بازار، تعیین کننده نرخ باشد و این در حالی است که این کسر کوچکی از بازار و آن هم در یکی از سه بازار کنونی در کنار بازار ارز دولتی و سامانه نیماست.
به گزارش تابناک؛ علی دادپی، استاد اقتصاد دانشگاه سنت ادواردز تگزاس ـ که با بی بی سی گفت و گو کرده ـ در پاسخ به این پرسش که «قیمت کنونی دلار تا چه حد واقعی است؟» با بیان اینکه از گزارش بی بی سی درباره قیمت دلار دلسرد شده، تأکید کرد: «گزارش اینقدر روی قیمت تاکید داشت که بر حجم معاملات تأکید نداشت؛ یعنی اگر شما امروز در تهران ده هزار دلارِ 14000 تومانی فروخته شده باشد، قیمت دلار 14 هزار تومان است و حجم مبادلات را در نظر نمی‌گیرد.»
او ادامه داد: «نکته بعدی اینکه شما در شرایطی از بازار صحبت می‌کنید که الان در ایران سه بازار است و در واقع درباره بازاری صحبت می‌کنیم که در آن دلار نقش حامل ارزش و پس انداز ارزش را بازی می‌کند، نه نقش ارزی؛ یعنی در واقع برگ سهام است. در این بازار سوم، دلار افزایش پیدا کرده و در شبکه نیما دلار هشت هزار تومان است. در مصوبات اختصاص دارو و کالاهای اساسی همان مصوبات بانک مرکزی هنوز موجود است و انجام می‌شود. من خواهشم این است که این جور القا نکنید که افزایش دلار پایانی ندارد یا دلار قرار است همین طور بالا برود.»
دادپی افزود: «نکته دیگر آنکه، اگر من در ماشینم بنزین معمولی مصرف می‌کنم، بنزین سوپر هرچقدر گران‌تر شود، نباید ناراحت شوم، چون = از بنزین معمولی استفاده می‌کنم. ما در ایران از ریال استفاده می‌کنیم، نه از دلار. درست است؛ یک عدم توازنی وجود دارد، یک افزایش نقدینگی وجود دارد ولیکن اتفاقی که الان در بازار می‌افتد، یک حباب در بازار طلاست. مثالی بگویم. شما اگر امروز طلای عیار 18 را بخرید و به طلای خلوص 90 تبدیل کنید، در بازار ایران باز هم سود می‌کنید؛ به خاطر اینکه در طلا یک حباب شکل گرفته و در ارز دارد یک حباب شکل می‌گیرد. این اشتباهات در خیلی از بازارها تکرار شده و این حباب‌ها خواهند ترکید.»
این اقتصاددان در مواجهه با این پرسش که «همین استدلال شما را آقای روحانی کرد و گفت: مردم سه چهار جا در کوچه و پس کوچه‌ای دلار اینقدر فروخته شده و شما نباید گول بخورید و فکر کنید دلار به اینجا می‌رسد و آن زمان دلار هفت هشت هزار تومان بود. الان حتی در همان بازار ثانویه بالاتر از آن است»، پاسخ داد: من ربطی به ایشان ندارم و ایشان از موضع دیگری صحبت می‌کند. من از دید شاخص‌های کلان، مثل یک آدم ساده‌ای که نگاه می‌کند، قیمت و حجم مبادلات چقدر است، می‌گویم.»
دادپی ادامه داد: «الان چون دقیقاً مردم عادی و مصرف کننده و شهروند متوسط از آن کوچه پس کوچه رد می‌شوم و آن آدمی که آنجا دلار می‌فروشد، می‌گوید دلار اینقدر شد و من به آن آدم دسترسی دارم. فکر می‌کنم دلار از دیروز بیشتر شده، شاید هم فردا بیشتر شود. دو حالت دارد؛ یا دارایی‌ام را به دلار تبدیل کنم و ارزش دارایی‌ام را حفظ کنم و با خرید دلار سود ببرم. این واقعیتی است که افراد به سیگنال قیمتی واکنش نشان می‌دهند، ولکن اگر این سیگنال قیمتی روندش تغییر کند، کما اینکه در همین چند ماهه شاهد ریزش از 12000 تومان به 10000 تومان بودیم و در آن فاصله خیلی‌ها احساس ضرر وحشتناک می‌کردند، چون در بازار 12500 خریده بودند اما در بازار 9500 تومان نیز خریدار پیدا نمی‌شد.»
او متذکر شد: «ما باید متوجه این نکته باشیم، دلار اقتصاد را تعریف نمی‌کند. این یکی از شاخصه‌های اقتصاد کلان کشور است و ما نمی‌توانیم فقط به این نگاه کنیم. دلار نه لنگر تورم است و نه شاخص اندازه‌گیری ثروت در ایران. دلار فقط یکی از ابزارهای ارزی جهان است، کما اینکه کسی در افغانستان ثروتش را به دلار اندازه نمی‌گیرد.»
این استاد اقتصاد در ادامه در مواجهه با این ابهام که «اما ایران صادرات نفت دارد و این صادرات نفتی به دلار فروخته می‌شود و الان شواهد حاکی از آن است که این درآمد قرار است کاهش یابد و حتی رئیس بانک مرکزی می‌گوید همین دلار ناموس مملکت به حساب می‌آید» گفت: «من هم اگر رئیس بانک مرکزی و امانتدار ذخایر ارزی و طلای ایران بودم، آنها را ناموس خودم حساب می‌کردم. شما جایگاه افراد را موقع این اظهارنظر در نظر بگیرید. او [همتی] فردی است که قرار است امانتدار اینها باشد، در حالی که من و شما به عنوان کارشناس بحث اقتصادی می‌کنیم.»
دادپی افزود: «این پیش فرض غلط است که نفت را فروختیم و اسکناس صد دلاری گرفته‌ایم و در بازار ارز آن اسکناس را عرضه کرده‌ایم. هیچ وقت این طور نبوده است. بخش عمده‌ای از صادرات نفت ما به شکل کالا در برابر کالا فروخته شده و از آلمان تا ژاپن ما چنین کاری کردیم و نرخ‌ها نیز توافقی بوده است. به همین خاطر می‌گویم این نرخ سوم در بازار ارز، حکم قیمت سهام دارد، نه بیشتر و نه کمتر و درست نیست تمام قیمت‌های مجموعه اقتصاد کلان ایران را به آن وصل کنیم. درست است رئیس بانک مرکزی به افق نگاه می‌کند و ممکن است درآمدهای نفتی کاهش پیدا کند، ولکن در هر کشوری چه در ترکیه، چه در تایوان، چه در ویتنام، چه در ایتالیا در دوره‌ای که ارزش پول کاهش یافته، دوره شکوفایی صادرات و افزایش گردشگری بوده و من متأسفم که کسی درباره این موضوع صحبت نمی‌کند.»
این استاد اقتصاد دانشگاه سنت ادواردز تگزاس خاطرنشان کرد: «ما در اقتصاد اتفاق مطلقاً بد و مطقاً خوب نداریم. همیشه هر فرصتی یک چالش است و هر چالشی یک فرصت. من در تاریخ اقتصاد خیلی دیده‌ام که کشورها دچار این بحران‌ها می‌شوند، ولی از این بحران‌ها به شکل فرصت نیز می‌توان استفاده کرد.»
دادپی در پاسخ به این که «آیا اوضاع [اقتصادی ایران] در کنترل است؟»، گفت: «حقیقتش را بخواهید، ما در بعضی از بازارها دچار اخلال هستیم و جو روانی طوری است که این اخلال‌ها را چیزی بیش از آنچه هستند، می‌بیند و من فکر نمی‌‍‌کنم اوضاع از کنترل خارج باشد و این تصویر را کاملاً غلط می‌دانم و فکر می‌کنم مردم نیز نباید چنین تصویری داشته باشند.»
