جمعیت ۹ درصدی سالمندی در ایران ، نیازمند سیاستگذاری و توجه
اگرچه ایران در بازه زمانی موسوم به «پنجره جمعیتی» قرار دارد اما پیش‌بینی برخی جمعیت‌شناسان نشان می دهد که سالمندان تا سال ۱۴۳۰، سهم ۲۴ درصدی از کل جمعیت کشورمان را به خود اختصاص خواهند داد. جمعیتی که اگر به نیازهای آن توجه نشود، برای کشور بحران زا خواهد بود.
براساس آخرین آمارهای سازمان ملل در سال گذشته میلادی، ۹۶۰ میلیون نفر معادل ۱۳ درصد از ساکنان کره زمین از ۶۰ سالگی عبور کرده‌اند، جمعیتی که سالانه ۳ درصد به تعداد آنها افزوده می‌شود؛ این رقم که در ایران حدود پنج درصد از جمعیت است و روز به روز به تعداد آن افزوده می‌شود، به خدمات و شرایط متفاوت و البته ویژه اجتماعی، اقتصادی و بهداشتی نیاز دارد تا سالهای فراغت از اشتغال رسمی را با آرامش و البته با کیفیت سپری کند.
ایران در حوزه رشد و افزایش شیب سالمندی جزو کشورهای اول دنیا به شمار می‌آید
محسن سلمان نژاد، رئیس دبیرخانه شورای ملی سالمندان با اشاره به تصویب قانون سالمندان در سال ۱۳۸۳، گفت: دبیرخانه شورای ملی سالمندان از زمان تصویب این قانون ذیل برنامه سوم توسعه کشور در سازمان بهزیستی راه اندازی شد.
وی با اشاره به این که رئیس سازمان بهزیستی دبیری شورای ملی سالمندان را بر عهده دارد، اظهار داشت: شورای ملی سالمندان در گردهمایی مجموعه‌ای از وزارت خانه‌ها و سازمان‌های مرتبط با موضوع سالمندی که اغلب وزارت خانه‌ها را شامل می‌شود فعالیت می‌کند. این شورا در پنج سال گذشته مورد توجه بیشتری واقع شده است و دبیرخانه شورای ملی سالمندان در سالهای اخیر به فکر تدوین یک منشور با عنوان سالمندی است.
سلمان نژاد با اشاره به وضعیت ایران در حوزه سالمندی، توضیح داد: در حال حاضر ایران در حوزه رشد و افزایش شیب سالمندی جزو کشورهای اول دنیا به شمار می‌آید. در کشور فرانسه نرخ رشد ۷ درصدی سالمندان در مدت زمان حدودی ۱۵۰ سال به ضریب رشد ۲۲ درصدی رسیده است، در حالی که این میزان از رشد سالمندی در این در مدت زمان سی ساله در حال وقوع است.
وی در ادامه اضافه کرد: اگر پدیده سالمندی مورد بررسی و سیاست گذاری قرار نگیرد، بدون شک کشور در سالهای آینده از ذیل این موضوع به بحران‌های اقتصادی و اجتماعی متعددی آغشته می‌شود.
حوزه اجتماعی کشور عقب تر از نیازهای سالمندان
سیدحسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران نیز با اشاره به این که پدیده سالمندی بحران امروز کشور نیست، گفت: اگر پدیده سالمندی مورد برنامه ریزی و سیاست گذاری قرار نگیرد در آینده به بحران مبدل خواهد شد. افزایش امید به زندگی و کاهش رشد باروری کشور ایران را با شرایط مواجه می‌کند که جزو جمعیت بالای سالمندی شود.
رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران با اشاره به این که سیاست گذاری‌های مختلف کشور باید متناسب با تغییرات جمعیتی به روز بشوند، عنوان کرد: متأسفانه حوزه اجتماعی کشور بسیار عقب تر از نیازهایی است که حتی سالمندان امروزی دارند.
وی با اشاره به این که سالمندان امروزی از خدمات اجتماعی خوبی برخوردار نیستند، تصریح کرد: عموم سیاست گذاری‌های حوزه سالمندی توجه بسیار کمی را بر ابعاد اجتماعی این پدیده دارند.
سیدحسن موسوی با اشاره به این که سالمندان یکی از گروه‌های هدف مددکاران اجتماعی هستند، عنوان کرد: در حال حاضر در دانشگاه جامع علمی و کاربردی دانشجویان می‌توانند در حوزه مددکاری اجتماعی با گرایش سالمندی به تحصیل مشغول شوند. پذیرش اجتماعی سالمندان و تسهیل دسترسی سالمندان به منابع اجتماعی نقش بسیار کلیدی را در حوزه سالمندی دارد.
رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران با بیان این که سیاست‌های مختلف موجود در حوزه سالمندی ایران بیشتر به حوزه درمان و مراقبت معطوف شده است، تصریح کرد: عدم توجه کافی به حمایت‌های روانی و اجتماعی سالمندان برای این حوزه یک غفلت دیرینه ای است که تا به امروز ادامه دار بوده است.
وی با اشاره به این که حوزه اجتماعی ایران نتوانسته اهمیت موضوع سالمندی در بخش اجتماعی را نشان بدهد، اذعان داشت: بخش عمده‌ای از سندهای موجود در حوزه سالمندی کشور وجه قالب غیر اجتماعی دارد.
۲۸ درصد از کل بازنشستگان تأمین اجتماعی را بازنشسته‌های پیش از موعد تشکیل می‌دهند
به گزارش ایسنا، مریم فروزان، معاون امور بازنشستگی سازمان تأمین اجتماعی نیز با بیان اینکه در حال حاضر ۴۲ میلیون نفر در ایران تحت پوشش سازمان تأمین اجتماعی هستند، گفت: حدود ۲۸ درصد از کل بازنشستگان تأمین اجتماعی را بازنشسته‌های پیش از موعد تشکیل می‌دهند.
وی با اشاره به فعالیت‌های سازمان بیمه تأمین اجتماعی، گفت: در حال حاضر ۴۲ میلیون نفر در ایران تحت پوشش سازمان تأمین اجتماعی هستند، به عبارت دیگر ۵۲ درصد از جمعیت کشور تحت پوشش این سازمان مورد حمایت بیمه‌ای قرار می‌گیرند.
وی با اشاره به تدابیر سازمان تأمین اجتماعی در حوزه رفاه مستمری بگیران، اظهار کرد: در حال حاضر حدود ۴۵ درصد از مستمری بگیران سازمان تأمین اجتماعی سنی بالای ۶۵ سال دارند، چرا که بازنشستگان با سن جوان در این سازمان مشغول دریافت خدمات بیمه‌ای هستند.
معاون امور بازنشستگی سازمان تأمین اجتماعی با اشاره به بازنشستگی‌های زودهنگام در سازمان تأمین اجتماعی، عنوان کرد: حدود ۲۸ درصد از کل بازنشستگان تأمین اجتماعی را بازنشسته‌های پیش از موعد تشکیل می‌دهند.
وی افزود: بازنشستگی‌های پیش از موعد باعث شده تا سازمان تأمین اجتماعی خیلی زودتر از حد معمول به برخی از مراحل برسد. در زمان راه اندازی سازمان تأمین اجتماعی در قانون آن زمان عنوانی یا محتوای بازنشستگی پیش از موعد وجود نداشت، در حالی که این محتوا در شرایط خاص و به صورت مقطعی در برخی از شهرستان‌ها یا مشاغل سخت اجرایی می‌شد. در دهه گذشته قوانینی مورد تصویب قرار گرفت که علاوه بر افزایش تعداد مستمری بگیران، باعث شد تا بندهای مربوط به مشاغل سخت در مرحله اجرا باقی بماند.
معاون امور بازنشستگی سازمان تأمین اجتماعی که در یک برنامه رادیویی صحبت می‌کرد، با اشاره به آمار بازنشستگان سازمان تأمین اجتماعی در دهه‌های گذشته، توضیح داد: در بازه زمانی سال ۶۰ تا ۸۵ سازمان تأمین اجتماعی حدود یک میلیون و ۵۰۰ هزار نفر بازنشسته از این سازمان خدمات دریافت می‌کردند. در حالی که از سال ۸۵ تا ۹۵ همین تعداد به جمع مستمری بگیران سازمان اضافه شده‌اند.
وی با اشاره به کارکردهای سازمان تأمین اجتماعی در کشور، عنوان کرد: سازمان تأمین اجتماعی یک سازمان بیمه گر است و بر همین اساس نقش حمایتی در کشور ندارد.
مریم فروزان با اشاره به فعالیت‌های سازمان تأمین اجتماعی در راستای ارتقای رفاه بازنشستگان، اضافه کرد: پرداخت مستمری و مزایای جنبی، تعهدات بلند مدت و ارائه خدمات رفاهی و غیر حضوری سه قالب کلی از خدماتی هستند که سازمان تأمین اجتماعی در دستور کار قرار داده است.
وی با اشاره به اینکه بر اساس ماده ۹۶ سازمان تأمین اجتماعی مستمری‌های این سازمان سالیانه افزایش پیدا می‌کنند، تصریح کرد: حق عائله مندی، حق اولاد، حق سنوات، کمک هزینه همسر متکفل فرزند و هزینه عیدی از جمله خدماتی است که از سمت سازمان تأمین اجتماعی به مستمری بگیران ارائه می‌شود.
به گزارش ایسنا، داریوش پناهی زاده معاون اداره کل درمان مستقیم و مسئول برنامه سالمندی معاونت درمان سازمان تأمین اجتماعی نیز با اشاره به رشته رزیدنتی سالمندی در ایران، گفت: رشته طب سالمندی مانند سایر رشته‌ها وقتی در دانشگاه‌ها مورد پذیرش دانشجو قرار می‌گیرد، باید طب فرآیند قانونی مورد پذیرش دانشگاه‌ها قرار بگیرد.
وی با اشاره به این که طب سالمندی رشته جدیدی است، اظهار کرد: فرآیند طب سالمندی همانند سایر رشته‌های دانشگاهی باید از شورای عالی بیمه سپری شده و مورد تصویب قرار بگیرد، بر همین اساس در صورت تصویب این رشته دانشگاهی در شورای عالی بیمه طب سالمندی می‌تواند ذیل خدمات بیمه قرار بگیرد.
معاون اداره کل درمان مستقیم و مسئول برنامه سالمندی معاونت درمان سازمان تأمین اجتماعی افزود: ارائه خدمات در حوزه طب سالمندی هزینه‌های سازمان‌های بیمه گر را افزایش نمی‌دهد، در حالی که باید مورد تصویب دقیق شورای عالی بیمه قرار بگیرد.
سازمان‌های بیمه گر هزینه درمان‌ها و نگهداری‌های طولانی مدت سالمندان پرداخت نمی‌کنند
رضا فدایی وطن، رئیس برد سالمندی وزارت بهداشت نیز با بیان اینکه به دلیل نیازی که یک سالمند به مرکز توانبخشی دارد سازمان بیمه گر باید حمایت‌های متعددی را به عمل بیاورد، گفت: بیشترین تعهدات سازمان‌های بیمه گر در موضوع سالمندی به پدیده‌های حاد مربوط می‌شود. سازمان‌های بیمه گر از بدو تولد یک فرد هزینه‌های بیمه‌ای افراد را شروع کرده و تا میانسالی ادامه می‌دهند، در حالی که این سازمان‌ها پاسخگوی نیازهای مختلف دوران سالمندی افراد نیستند.
رئیس برد سالمندی وزارت بهداشت با اشاره به اینکه سازمان‌های بیمه گر هزینه درمان‌ها و نگهداری‌های طولانی مدت سالمندان پرداخت نمی‌کنند، اظهار داشت: در سراسر دنیا سازمان‌های بیمه گر تعدادی از درمان‌ها را برای پرداخت هزینه مقبول نمی‌دانند که از جمله آنها می‌توان به عمل‌های زیبایی اشاره کرد اما بدون شک حضور یک سالمند در مرکز توانبخشی یا نگهداری به دلیل افزایش زیبایی یا اعمالی مانند این نیست، بر همین اساس به دلیل نیازی که یک سالمند به مرکز توانبخشی دارد سازمان بیمه گر باید حمایت‌های متعددی را به عمل بیاورد.
وی با بیان این که بیمه‌ها هزینه‌های درمان در خانه را پرداخت نمی‌کنند، عنوان کرد: در بسیاری از مواقع یک سالمند درمان‌های مورد نظر در بیمارستان را باید در محل خانه خود دریافت کند و تفاوت چندانی با نوع بیمارستانی درمان ندارد. عدم حمایت سازمان‌های بیمه گر از درمان‌های خانگی باعث می‌شود تا میزان تخت‌های بیمارستانی در کشور با کاهش رو به رو شود.
احمد همتی، عضو کمیسیون بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مجلس شورای اسلامی با اشاره به محدودیت‌های موجود در منابع حوزه بهداشت و درمان کشور، گفت: جمعیت سالمندی ایران در حال حاضر روز به روز رو به افزایش است، بنابر این کشور باید با این وضعیت خود را تطبیق دهد.
وی با اشاره به این که بسیاری از سالمندان ایران حقوق یا مستمری بگیر هستند، عنوان کرد: مجلس شورای اسلامی سعی داشته حقوق سالمندان را با وضعیت آنها متناسب سازی کند. درآمد خانواده از مهم‌ترین ارکان مؤثر در میزان سلامت خانواده است ودر حال حاضر دولت مکلف شده تا حقوق‌ها را به تناسب با زندگی افراد همسان کند.
سالمندی همیشه به سیاستگذاری نیاز دارد
دکتر نسیبه زنجری عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات سازمان توانبخشی و بهزیستی با اشاره به اینکه کشور ایران در حال حاضر با بحران سالمندی روبرو نیست، گفت: جمعیت ۹ درصدی سالمندی در ایران باعث شده تا هرم جمعیتی کشور در حال حاضر قشر جوان را بیشتر نمود دهد.
وی با اشاره به اینکه سالمندی یک مساله اجتماعی است، اظهار داشت: یک مساله اجتماعی زمانی شکل می‌گیرد که افراد احساس می‌کنند نیازهای آنها برطرف نشده است. وقتی افراد از میانسالی گذار به سمت سالمندی می‌کنند با مشکلات متعددی روبرو می‌شود، یعنی علاوه بر مشکلات بازنشستگی با موضوع بیوه شدن یا آشیانه خالی نیز مواجه می‌شوند.
وی با اشاره به اینکه سالمندی همیشه به سیاستگذاری نیاز دارد، تصریح کرد: سالمندی چالشی است که با برنامه ریزی و سیاست گذاری‌های مطلوب به فرصت تبدیل می‌شود.
