جشنواره تورنتو را بشناسید/رویداد کوچکی که زود به جایگاه مهمی رسید

جشنواره جهانی فیلم تورنتو از مهم‌ترین جشنواره‌های سینمای آمریکای شمالی است که در دنیا هم جایگاه قابل قبولی دارد.

جشنواره جهانی فیلم تورنتو به انگلیسی Toronto International Film Festival و به اختصار (TIFF) رویدادی غیررقابتی عمومی و از مهم‌ترین جشنواره‌های سینمای آمریکای شمالی است که هر ساله از هفتم تا هفدهم سپتامبر در ایالت انتاریو کانادا، شهر تورنتو برگزار می‌شود و در هر دوره به طور میانگین بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ فیلم در سالن های سینما در مناطق مرکزی تورنتو به نمایش گذاشته می‌شود.

جشنواره فیلم تورنتو گرچه خیلی کوچک و جمع جور آغاز به کار کرد، اما رفته رفته توانست جایگاه خودش را میان سینمادوستان و کمپانی ها و فیلمسازان پیدا کند و در سال های اخیر بر تعداد تماشاگران این جشنواره افزوده شده و از پوشش خبری خوب رسانه ای هم برخوردار است تا جایی که سال ۲۰۱۶ حدود ۱۸۰۰ نفر از اهالی رسانه این جشنواره را پوشش خبری دادند و در جشنواره حضور بهم رساندند.

شکل‌گیری جشنواره

یلیام(بیل) مارشال کارگردان و تهیه‌کننده، هنک ون درکولک تهیه کننده و داستی کوهل تهیه کننده به عنوان سه تن از پیشگامان صنعت سینمای کانادا در سال ۱۹۶۷ جشنواره تورنتو را بنیانگذاری کردند.

نخستین دوره جشنواره تورنتو در سال ۱۹۷۶ با عنوان «جشنواره جشنواره‌ها» آغاز به‌کار کرد و نخستین اثری که در جشنواره به نمایش عمومی در آمد یک فیلم کمدی به نام «پسرخاله غذا» ساخته ژان شارل تاکلا بود که در سالن سینمایی Ontario place cinesphere به نمایش گذاشته شد.

جالب است بدانید در سال نخست مردم تورنتو می توانستند با پنجاه دلار تمام برنامه های جشنواره شامل فیلم های بلند داستانی و مستندها را ببینند و در برنامه های ویژه شرکت کنند و در سال نخست ۳۵ هزار تماشاگر در جشنواره حضور بهم رساندند که این آمار شامل مهمانانی از دیگر کشورهای جهان هم بود.

بی‌مهری استودیوهای هالیوودی

جشنواره در سال های اولیه برگزاری فیلم‌های ستایش شده دیگر جشنواره های سینمایی را به نمایش می‌گذاشت و معمولا فیلم‌های مستقل برای نمایش انتخاب می شدند، اما این سیاست مورد تصویب سه بنیانگذار جشنواره به ویژه بیل مارشال نبود. بیل مارشال که سه سال نیز مدیریت جشنواره را برعهده داشت یکبار اعلام کرد که می‌خواهد فیلم های پرفروش را نمایش بدهد تا تماشاگران بیشتری را جذب کند، اما تهیه کنندگان هالیوودی روی خوشی نشان ندادند و استودیوهای بزرگ هالیوود نسخه فیلم های مهم شان را در اختیار جشنواره نگذاشتند چون ارزشی برای این جشنواره ای که در شمال آمریکا برگزار می‌شد، قائل نبودند. به همین دلیل جشنواره به ناچار به تبادل فیلم با جشنواره های برلین و ادینبورو روی آورد و در سال های اولیه یک جشنواره «هنری» اطلاق می‌شد، اما در سال های ۱۹۸۰ ورق برگشت.

با سیاست های بنیانگذاران جشنواره و تلاش های آنها بالاخره جشنواره مورد توجه قرار گرفت و فیلمسازان تصمیم گرفتند رونمایی فیلم‌های جدید خود را در این جشنواره برگزار کنند و همین امر باعث شد چهره های سرشناسی نظیر ژان- لوک گدار و مارتین اسکورسیزی به بهانه برنامه مرور بر آثارشان به تورنتو سفر کردند. ستارگان سرشناسی مانند جولی کریستی، وارن بیتی و جک نیکلسن به جشنواره آمدند تا در نمایش فیلم های خود شرکت کنند و از روی فرش قرمز عبور کردند.

برنامه ریزان جشنواره رفته رفته کیفیت فیلم های نمایش داده شده در جشنواره را بالا بردند و چهره های سرشناس نیز توجه شان به این جشنواره جلب شد.

سال ۱۹۹۴ نقطه عطف جشنواره

سال ۱۹۹۴ سال نوزایی جشنواره نام گرفته است. مدیریت جشنواره در این سال به پیرس هندلینگ محول شد و او تغییراتی را به لحاظ اجرایی و هنری در جشنواره اعمال کرد، طوری که در سال های بعد جشنواره به یک موسسه فرهنگی کارآمد شهرت یافت.

سال ۱۹۹۴ نام «جشنواره جشنواره ها» به جشنواره جهانی فیلم تورنتو تغییر پیدا کرد که این تغییر نام به سود جشنواره تمام شد. از آن پس نام جشنواره جهانی فیلم تورنتو می توانست در کنار نام جشنواره ساندنس در آمریکا و جشنواره فیلم کن فرانسه به عنوان یکی از جشنواره های بااهمیت جهانی آورده شود.

چهار سال بعد در سال ۱۹۹۸ مجله ورایتی این جشنواره را از لحاظ کیفیت فیلم‌ها، حضور ستاره‌ها و عملکرد بازار فیلم دارای رتبه دوم پس از جشنواره فیلم کن برشمرد. به پاس زحماتی که پیرس هندلینگ برای جشنواره تورنتو کشید شهر تورنتو بالاترین نشان افتخار را به او در سال ۲۰۱۴ اهدا کرد. تا امروز پیرس هندلینگ مدیریت جشنواره بین المللی تورنتو را برعهده دارد، اما او به روزنامه ورایتی اعلام کرده که از سال ۲۰۱۸ از مدیریت جشنواره کناره گیری خواهد کرد.

یک آسمانخراش بلند

سال ۲۰۰۷ مدیران جشنواره در زمینی که ایوان ریتمن کارگردان سینما به آنها هدیه داده بود و در گوشه خیابان کینگ و جان در مرکز تورنتو قرار داشت اقدام به ساخت برجی که به نام TIFF Bell Lightbox شهرت دارد، کردند. این ساختمان به نام کمپانی تله کام به نام «بل کانادا» که حامی ساخت و ساز شد Bell Lightbox به خود گرفت. ساختمان با کمک دولت کانادا و مقامات ایالت اونتاریو ساخته و در سال ۲۰۱۰ از آن پرده برداری شد. این برج مرکز جشنواره تورنتو است که در پنج طبقه نخست این برج برنامه های مختلفی از جمله بزرگداشت ها برگزار می شود. برج دارای رستوران، گالری و دو سالن سینماست.

جوایز

جشنواره فیلم تورنتو در اصل یک جشنواره غیررقابتی است و بخش مسابقه رسمی و هیات داوران ندارد، اما در پایان بهترین فیلم با آرای تماشاگران انتخاب می‌شود و به آن فیلم، جایزهٔ انتخاب مردم تعلق می‌گیرد. روند انتخاب هم به این شکل است که آرای مردم به صندوق ریخته یا به صورت آنلاین جمع آوری می شوند.

یکی از نکات مهمی که باید بدان اشاره شود این است که معمولا برنده این جایزه در فصل جوایز از مدعی ها به شمار می‌رود و در مراسم اسکار نیز نامزد یا برنده اسکار بهترین فیلم می شود. فیلم‌هایی چون اتاق، سخنرانی پادشاه، ۱۲ سال بردگی، میلیونر زاغه نشین، کتابچه بارقه امید، لالالند که در جشنواره تورنتو از مردم جایزه گرفتند در مراسم اسکار موفق بودند.

جشنواره فیلم تورنتو در اصل یک جشنواره غیررقابتی است و بخش مسابقه رسمی و هیات داوران ندارد، اما در پایان بهترین فیلم با آرای تماشاگران انتخاب می‌شود و به آن فیلم، جایزهٔ انتخاب مردم تعلق می‌گیرد
بخش های فیلم مستند و جنون نیمه شب نیز جایزه انتخاب مردمی دریافت می‌کنند ولی در این ۲ بخش علاوه بر برنده جایزه اول، انتخاب های دوم و سوم نیز اعلام می شوند.

هر ساله جایزه بهترین فیلم کانادایی، بهترین فیلم کوتاه کانادایی و بهترین فیلم اول کانادایی با نظر هیات داوران برگزیده می شوند. جوایز بخش فیپرشی جشنواره هم با نظر داوران انتخاب می شود. از سال ۲۰۱۵ هم بخش جدیدی به جشنواره اضافه شده به نام platform (سکو) که این بخش رقابتی است و هر ساله هیات داورانی برای آن انتخاب می شود. در این بخش فیلم های مختلفی از سراسر جهان به نمایش درمی آیند.

برنامه های جشنواره

هر ساله جشنواره جهانی فیلم تورنتو صدها فیلم در بخش های مختلف برای مردم به نمایش می گذارد که مهم‌ترین بخش های جشنواره به شرح زیر است:

نمایش گالا: مخصوص فیلم‌های بلند دنیاست که ستارگان مشهور سینما در این فیلم‌ها نقش‌آفرینی کرده اند و برای این بخش فرش قرمز با شور و اشتیاق مردم روبه رو است.

سینمای معاصر جهان: در این بخش فیلم‌های بلند از فیلمسازان معاصر که تا حدی شناخته شده اند اما مشهور نیستند به نمایش در می آیند.

کشف: ویژه فیلمسازانی است که فیلم اول یا دوم خود را ساخته اند.

در گفتگو با…: در این بخش مصاحبه با فیلمسازان و چهره های مهم صنعت سینما همراه با نمایش بخش هایی از فیلم های آنها انجام می شود.

استادان: آثاری از بانفوذترین فیلمسازان هنری دنیا را به نمایش می گذارد.

جنون نیمه شب: مخصوص فیلم های ژانر ترسناک است. فیلم های این بخش دو بار نمایش دارند؛ یکبار ساعت ۱۱:۵۹ شب و نوبت دوم بعدازظهر روز بعد. این بخش سال ۱۹۸۸ به جشنواره افزوده شد. از سال پیش برنامه ریزی «جنون نیمه شب» را پیتر کوپولوسکی برعهده گرفته است.

پلتفورم: این بخش به نام فیلم سکو ساخته جیا ژانکه گذاشته شده است. این بخش ویژه فیلم هایی بلند یا مستندی است که در آمریکای شمالی پخش کننده ندارند. سال گذشته دوازده فیلم در این بخش به نمایش در آمد. این بخش رقابتی است و فرد برنده، جایزه نقدی ۲۵۰ هزار دلاری می گیرد. سال ۲۰۱۶ برایان دی پالما ریاست هیات داوران بخش سکو را برعهده داشت و جکی ساخته پابلو نرودا برنده شد.

نمایش های ویژه: شامل فیلم هایی معتبری است که نمایش جهانی نداشته اند. معمولا فیلم های کانادایی برای نخستین بار در این بخش رونمایی می شوند.

از دیگر بخش های جشنواره می توان به برش های کوتاه، مستند، سینماتک اشاره کرد.

۱۰ فیلم برتر کانادا

هر ساله برنامه ریزان جشنواره بین المللی فیلم تورنتو ۱۰ فیلم برتر سال کانادا را معرفی و انتخاب می کند. این فهرست ماه دسامبر هر سال اعلام می شود و در ماه ژانویه در یک جشنواره جمع و جور و در سالن های سینمایی برج لایت باکس این ۱۰ فیلم به نمایش در می آیند. از سال ۱۹۸۴ نیز هر ۱۰ سال یکبار ۱۰ فیلم برتر تاریخ سینمای کانادا با رای گیری گسترده تری انتخاب و توسط برنامه ریزان جشنواره معرفی می شود.

سال ۲۰۱۶، ۳۹۷ فیلم در بخش های مختلف جشنواره تورنتو به نمایش در آمد و بیش از ۴۸۰ هزار نفر در جشنواره شرکت کردند که ۵ هزار نفر از اهالی سینما بودند.

امسال و در چهل و دومین دوره (۲۱۰۷ میلادی) برنامه ریزان جشنواره اعلام کردند که بیست درصد از تعداد فیلم های جشنواره در مقایسه با سال گذشته کاهش پیدا کرده است.