توافق ترامپ و پوتین؛ چه سناریوهایی برای آینده اوکراین در پیش است؟
نشریه اکونومیست در تازه‌ترین سرمقاله خود پیش‌بینی می‌کند که جنگ دو ساله روسیه و اوکراین ممکن است به زودی با توافق آتش‌بس به پایان برسد، و نقش دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آینده آمریکا، در این تحولات کلیدی است.
بازتاب– این نشریه در ادامه مقاله خود نوشته است:
دو سال از جنگ خونین اوکراین می‌گذرد؛ جنگی که هر متر از خاک، با خون سربازان ویران شده است. اما اکنون نشانه‌هایی از تغییرات چشمگیر در راه است. روسیه که در این مدت به سختی پیشروی کرده، ضعف‌های جدی در نیروها و روحیه خود نشان داده است. با این حال، موضوعی فوری‌تر توجه‌ها را به خود جلب کرده: بازگشت دونالد ترامپ به ریاست جمهوری آمریکا و تمایل او برای پایان فوری درگیری‌ها.
نگرانی از توافقی تحمیلی
سناریوی نگران‌کننده این است که ترامپ ممکن است توافقی مخرب بر اوکراین تحمیل کند. ولادیمیر پوتین از تمایل خود برای توقف خطوط مقدم صحبت کرده، در حالی که ۷۰ تا ۸۰ درصد از چهار استان اوکراین را که به روسیه الحاق کرده، تحت کنترل دارد. اما خواسته‌های او فراتر از این است: لغو تحریم‌ها، کنار گذاشتن عضویت اوکراین در ناتو، بی‌طرفی نظامی، تغییر رهبران اوکراین و تضمین حقوق روس‌زبانان.
چنانچه ترامپ این شرایط را بپذیرد، پوتین به بسیاری از اهداف جنگی خود خواهد رسید و اوکراین دچار شکستی فاجعه‌بار می‌شود. با این وجود، نگرانی‌ها فراتر از این است. پوتین حتی در صورت توافق، ممکن است به مفاد آن پایبند نباشد و به بهانه‌های جدید، تهاجم دیگری را آغاز کند.
چرا ترامپ محتاط خواهد بود؟
تحمیل چنین توافقی برای آمریکا نیز پرهزینه خواهد بود. شکست در برابر پوتین، اعتبار آمریکا را خدشه‌دار می‌کند و ممکن است دشمنان این کشور را در آسیا جسورتر کند، در حالی که متحدانش ممکن است به چین نزدیک‌تر شوند. ترامپ که به حفظ اعتبار خود حساس است، احتمالا به دنبال توافقی خواهد بود که اوکراین را حداقل در دوران ریاست جمهوری‌اش امن نگه دارد.
ترامپ اهرم‌های فشار مهمی بر روسیه دارد. او می‌تواند تهدید به ارسال تسلیحات مرگبارتر به اوکراین کند، که پوتین را مجبور به بازنگری در مواضع خود خواهد کرد. اقتصاد روسیه نیز در وضعیت شکننده‌ای قرار دارد؛ روبل در حال سقوط است و جامعه روسیه از جنگ خسته شده. هرچند پوتین ممکن است بتواند جنگ را برای مدتی دیگر ادامه دهد، اما توقف موقت می‌تواند برای او نیز سودمند باشد.
چه توافقی می‌تواند اوکراین را نجات دهد؟
بازگشت به مرزهای ۱۹۹۱ شاید از نظر قانونی و اخلاقی هدفی مشروع باشد، اما در عمل اوکراین ابزار کافی برای تحقق آن ندارد. هدف اصلی باید ایجاد شرایطی باشد که اوکراین در قلمروی فعلی خود رشد کند.
برای تحقق این هدف، ثبات و بازسازی حیاتی است. اوکراین نیازمند چارچوبی قابل اعتماد و پایدار برای تضمین امنیت خود است. عضویت در ناتو، اگرچه چالش‌برانگیز است، می‌تواند بهترین راه‌حل باشد. این عضویت نه‌تنها از بی‌ثباتی و آسیب‌پذیری اوکراین جلوگیری می‌کند، بلکه ارتش قدرتمند این کشور را به ناتو اضافه خواهد کرد، موضوعی که حتی ترامپ ممکن است از آن استقبال کند.
چالش‌های عضویت اوکراین در ناتو
پیوستن اوکراین به ناتو مستلزم حمایت همه ۳۲ عضو این ائتلاف است، از جمله ترکیه و مجارستان که پیش‌تر عضویت سوئد و فنلاند را به تعویق انداختند. برخی کشورها ممکن است به جای عضویت کامل، به توافقات دوجانبه برای استقرار نیروهای خود در اوکراین به‌عنوان نیروی بازدارنده رضایت دهند. اما این طرح نیز بدون حمایت رسمی آمریکا نمی‌تواند موثر باشد، چرا که اروپا همچنان به آمریکا برای دفاع در برابر روسیه وابسته است.
نقش اروپا در آینده اوکراین
اروپا باید حمایت قاطع خود از اوکراین را نشان دهد؛ از جمله ارائه کمک‌های مالی برای بازسازی، ارسال تسلیحات پیشرفته و پیشرفت در مذاکرات الحاق اوکراین به اتحادیه اروپا. همچنین، افزایش بودجه دفاعی و احیای صنایع نظامی برای مقابله با تهدیدات روسیه ضروری است. ترامپ که همواره خواستار افزایش سهم دفاعی اروپا بوده، احتمالا از این اقدامات استقبال خواهد کرد.
دو چشم‌انداز متضاد برای اوکراین
آتش‌بس می‌تواند دو دیدگاه متفاوت را برای آینده اوکراین رقم بزند. در یکی، اوکراین دچار فروپاشی داخلی می‌شود و روسیه با قدرت بیشتری به تجاوز ادامه می‌دهد. اما در دیدگاه دیگر، اوکراین با حمایت غرب از این فرصت برای بازسازی اقتصاد، اصلاحات سیاسی و تقویت بازدارندگی استفاده می‌کند. وظیفه کشورهای غربی این است که مطمئن شوند این سناریوی دوم، به واقعیت تبدیل شود.
