تناقض در واشنگتن، گام اقتصادی انسداد تحریم ها در اروپا

هرچه از زمان خروج واشنگتن از برجام بیشتر می گذرد تناقض گویی مقام های این کشور درباره ایران و این توافق جهانی نیز افزایش می یابد اما در مقابل، سران اتحادیه اروپا در اقدامی هماهنگ روز به روز به هم نزدیکتر شدند تا اینکه تصمیم های اقتصادی برای مقابله با تحریم های آمریکا گرفتند.

به گزارش ایرنا، دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا 18اردیبهشت ماه جاری با طرح اتهام هایی علیه ایران اعلام کرد که از برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) خارج می شود و تحریم ها را – پس از دوره زمانی 60 روزه- باز می گرداند.
به دنبال این اعلام و از آنجا که هرچه بیشتر گذشت نه تنها اروپایی ها با آمریکا همراهی نکردند بلکه با یکپارچگی بیشتر بر حفظ برجام تاکید کردند تناقض گویی های مقام های آمریکایی هم در این زمینه افزایش یافت.
طی چندروز گذشته از یکسو واشنگتن بر تحریم های ایران افزوده و برخی مقام های ایران را در فهرست تحریم قرار داده و باز اعلام کرده که تحریم های بیشتری در راه است اما از سوی دیگر مقام های این کشور ازجمله وزیر امور خارجه تازه کار آمریکا اعلام کرده اند دنبال راهکارهای دیپلماتیک و گفت وگو با ایران بر سر توافق هایی در موضوع های دیگر هستند.
این مقام ها با ادعای فعالیت های منطقه ای و نیز موشک های بالستیک ایران می گویند خواهان گفت وگو بر سر توافقی دیگر هستند درحالی که همزمان در تناقضی آشکار، هرروز بر تحریم ها می افزایند و از طرفی دیگر چندروز بیشتر از خروج شان از برجام به عنوان معاهده ای بین المللی که همه طرف ها و دیگر کشورهای جهان خواهان حفظ آن هستند نمی گذرد.

**تصمیم گیری سران اروپا
اما در اروپا وضعیت متفاوت است، کشورهای اروپایی از ابتدا بر حفظ برجام منهای آمریکا تاکید کردند و قرار شد برای ارایه تضمین های اقتصادی در این زمینه نشست برگزار کنند و تصمیم بگیرند.
پس از نشست های مقدماتی وزیران خارجه انگلیس، فرانسه، آلمان و نیز مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در بروکسل با وزیر امور خارجه کشورمان، نشست 28 کشور اتحادیه اروپا اواخر هفته گذشته در صوفیه پایتخت بلغارستان در چند سطح برگزار و به گفت وگوی سران این کشورها رسید.
پیش از نشست بروکسل محمد جواد ظریف ابتدا به پکن و سپس به مسکو رفت و درباره مواضع روسیه و چین صحبت ها و رایزنی ها را انجام داد.
چین، روسیه، آلمان، فرانسه، انگلیس و آمریکا طرف های امضاکننده توافق هسته ای هستند که سال 1394ذیل شورای امنیت سازمان ملل به ثبت رسیده است؛ با خروج آمریکا حالا دیگر طرف های امضاکننده برجام همصدا با سایر کشورهای جهان بر حفظ برجام تاکید دارند.
تنها کشورهایی که تاکنون در همراهی با آمریکا از لغو برجام دفاع کرده اند، عربستان، امارات، بحرین و نیز رژیم صهیونیستی هستند.
نشست سران 28 کشور اروپایی اما درحالی در صوفیه برگزار شد که نتایج حاصله قابل تامل و نشانه اقدام عملی اروپا برای حفاظت از برجام تعبیر شده است.

** چهار مصوبه اقتصادی
کمیسیون اروپا طی بیانیه ای که روز جمعه انتشار یافت اعلام کرد که روند تجدید قانون انسداد را آغاز کرده تا شرکت های اروپایی فعال در ایران از تحریم های آمریکا محافظت شوند.
قرار است این تمهیدات کمیسیون اروپا را پیش از 15 مرداد و پیش از آغاز دور نخست اعمال مجدد تحریم های آمریکا اجرایی شود.
در بیانیه کمیسیون اروپا به حمایت قاطع سران اتحادیه اروپا از پیشنهادهای ژان کلود یونکر رئیس این کمیسیون و فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا اشاره شده و تصمیم ها در چهار بند ذکر شده است:
کمیسیون در بند نخست، آغاز روند رسمی فعال سازی قانون انسداد را اعلام کرد و نوشت: قانون انسداد پیروی شرکت های اتحادیه اروپا را از تحریم های فرامرزی آمریکا ممنوع ساخته و شرکت ها را مجاز می شمارد زیان های ناشی از این تحریم ها را از عامل آن دریافت کنند. بر اساس این قانون، آراء ناشی از داوری های خارج از اتحادیه اروپا که بر اساس تحریم های آمریکا صادر شده باشند، ملغی می شوند.
کمیسیون اروپا در بند دوم بیانیه مطبوعاتی خود آغاز روند رسمی برداشتن موانع تامین مالی فعالیت های داخل ایران از سوی بانک سرمایه گذاری اروپا را اعلام کرد. در این بیانیه آمده است: این امر به بانک سرمایه گذاری اروپا اجازه می دهد از سرمایه گذاری اتحادیه اروپا در ایران حمایت کند. این امر بخصوص می تواند برای شرکت های کوچک و متوسط مفید باشد. شورا و پارلمان اروپا دو ماه فرصت خواهند داشت مخالفت خود را با این تمهیدات اعلام و در صورتی که این دو نهاد عدم مخالفت خود را زودتر اعلام کنند، این فرجه کوتاهتر خواهد شد.
بند سوم بیانیه کمیسیون اروپا اعلام کرد که به منظور اعتمادسازی، به همکاری های بخشی جاری با ایران از جمله بخش انرژی و شرکت های کوچک و متوسط ادامه می دهند و آنها را تحکیم می بخشد. در اولین گام، میگوئل آریاس کانیته مسئول اقدام اقلیمی و انرژی اتحادیه اروپا به تهران سفر می کند. حمایت های مالی از طریق ‘همکاری های توسعه ای’ یا ‘ابزارهای مشارکتی’ نیز بسیج خواهند شد.
کمیسیون اروپا در بند چهارم کشورهای عضو را تشویق کرد تا امکان پرداخت های یکباره بانکی به بانک مرکزی ایران را بررسی کنند. این رویکرد می تواند به مسئولان ایرانی کمک کند تا درآمدهای مربوط به نفت بخصوص در حوزه تحریم های آمریکا که می تواند موسسات اروپایی فعال در مبادلات نفتی با ایران را هدف قرار دهد، دریافت کنند.

**قوانین مسدود کننده اتحادیه اروپا
قوانین مسدود کننده (blocking regulations) برای نخستین بار سال 1996 باهدف حفاظت از تجارت شرکت‌های اروپایی با لیبی و کوبا در مقابل تحریم‌های آمریکا ایجاد شد.
بر اساس این مقررات که 22 نوامبر 1996 از سوی شورای اروپا تصویب شد، کمپانی‌های اروپایی که بر اثر قوانین فرامرزی کشور ثالث در معاملات و قراردادهای خود دچار زیان یا آسیب شده‌اند می‌توانند اطلاعات چنین آسیب‌هایی را در اختیار این شورا قرار دهند و هزینه ضرر و زیان این اشخاص حقیقی و حقوقی از سوی اتحادیه اروپا جبران می‌شود.
استفاده از این تاکتیک تجاری در آن زمان موثر واقع شد و واشنگتن از موضع خود برای تحریم این شرکت‌ها عقب‌نشینی کرد.

**سرنوشت تحریم ها
با اجرای این تصمیم ها ، مهمترین بخش تحریم های آمریکا که قصد دارد آنها را بازگرداند برداشته و امکان همکاری های اقتصادی با اروپا مهیا خواهد بود.
موضوع تحریم ها در دو بخش قابل دسته بندی است؛ ابتدا نفس تحریم هایی که علیه فعالیت های ایران اعمال می شود و دوم شرکت ها و طرف هایی که امکان فعالیت و نیز سرمایه گذاری در ایران را پیدا نمی کند.
دربخش دوم اگر اروپا بتواند هزینه های مرتبط با این تحریم ها را جبران و شرکت ها را به همکاری و سرمایه گذاری در ایران ترغیب کند بخش عمده مشکل سرمایه گذاری اروپایی ها و مراودات آنها با ایران حل می شود زیرا در این صورت اگر شرکتی با ایران فعالیت کند و در نتیجه با مجازات تنبیهی آمریکا مواجه شود اتحادیه اروپا هزینه های آن شرکت را جبران خواهد کرد.
نکته مهمتر اما تحریم هایی است که فعالیت های اقتصادی ایران بویژه در بخش نفت، و نقل و انتقال مالی و مسائل بانکی را شامل می شود که با تصمیم دیروز کمیسیون اروپا اثرات تحریم های آمریکا بسیار کاهش می یابد.
تهران اعلام کرده بود اگر اروپا تضمین دهد و منافعش تامین شود، بر روی ماندن در برجام تصمیم گیری خواهد کرد و باید منتظر ماند و دید در ادامه نشست اتحادیه اروپا مسئولان عالی ایران چه تصمیم هایی در این زمینه خواهند گرفت.