تفکیک کرج از تهران بلاساز شد

نخستین وزیر دولت دوازدهم، سرانجام بعد از 40 روز از شروع به کار شورای پنجم، وارد صحن علنی بهشت شد، تا جدی‌ترین مصائب تهران، پیش روی 21 ناظر شهر گشوده شود. عباس آخوندی در نخستین دیدار خود با شورایی‌ها، از 500 هزار خانه خالی در تهران نام برد که تنها 30 هزار خانه آن در منطقه یک تهران قرار دارد. او سخنان 45 دقیقه‌ای خود را در شورا با همین مقدمه آغاز کرد و گفت که شهرفروشی از این پس بازاری نخواهد داشت و این نقطه مثبت در تحولات آینده است.

آخوندی گفت: «آمارها نیز نشان می‌دهد که در فاصله سال‌های 93 تا 95، فروش تراکم در تهران بدون مشتری بوده است، بنابراین باید پرسید که اگر تخلفات در شهرفروشی‌ها ادامه داشت، آیا بازاری هم برای آن وجود داشت؟! آمار خانه‌های خالی نشان می‌دهد که اگرچه به ثبات جمعیتی رسیده‌ایم، اما بین عرضه و تقاضا تعادلی وجود ندارد.» به گفته وزیر راه، از سال 89 تا 92، برای 760 هزار واحد مسکونی، پروانه ساخت صادر شده است، یعنی به طور میانگین چیزی حدود ۲۰۰ هزار پروانه ساختمانی! اما آیا در واقعیت، جمعیت شهر تهران رشد داشت؟ باید گفت با وجود رشد پروانه، جمعیت تهران تنها از 8.3 به 8.7 میلیون رسیده و این یعنی جمعیتی جذب نشده است!

آخوندی ادامه داد: «شهر تهران هم اکنون بیش از 10 میلیون نفر ظرفیت جمعیت‌پذیری دارد و برآورد ما این است که برای سال 1415، این جمعیت به 19 میلیون نفر می‌رسد و این یعنی جمعیت تهران در 20 سال آینده به 20 میلیون نفر نخواهد رسید. بنابراین اگر تخلفی صورت نگیرد و عین طرح تفصیلی پروانه ساخت داده شود جمعیت شهر تهران 12.5 میلیون نفر است و اگر تخلف مانند گذشته صورت بگیرد آیا مسکن در آینده بازار خواهد داشت؟ خیر، بازار نخواهد داشت و هیچ تحولی رخ نمی‌دهد. ما در این منطقه (استان البرز و استان تهران)، به یک ثبات جمعی نسبی رسیده‌ایم و رشد جمعیت بسیار بسیار کم و حتی از میانگین ملی نیز کمتر خواهد بود.

آخوندی با انتقاد از تفکیک البرز از تهران آن را یک خطای استراتژیک خواند و گفت: با این اتفاق جمعیت بین این دو استان همچنان سیال است، به طوریکه روزانه یک میلیون و 250 هزار نفر از پیرامون به تهران می‌آیند و باز می‌گردند و بخش اعظمی از این افراد با خودروهای شخصی تردد می‌کنند که بر اساس برآوردهای صورت گرفته 530 هزار خودرو روزانه در تهران تردد دارند (در رفت و برگشتند). با این موضوع آیا می‌توانیم نسبت به حمل و نقل تهران بی‌توجه باشیم؟

آخوندی همچنین با بیان اینکه سرانه بیمارستانی در تهران 3.24 برای هر هزار نفر است و در پیرامون برای هر هزار نفر کمتر از یک تخت وجود دارد، گفت: تصور می‌کنیم می‌توانیم فقرپیرامون را بیرون نگه داریم؟ درحالی که بررسی‌ها نشان می‌دهد که یک سوداگری در پیرامون شکل گرفته است! وی با بیان اینکه پایتخت بودن تهران سودها و هزینه‌هایی برای این کلانشهر دارد، گفت:قانون ما را موظف کرده است که امکان جمعیت‌پذیری پایتخت را مورد بازنگری قرار دهیم و مطالعاتی نیز درباره منطقه شهری تهران انجام داده‌ایم که پیشنهاد می‌کنم اعضای شورای شهر تهران و کرج از یافته‌های این مطالعات استفاده کنند.

آخوندی سپس به این مطالعات اشاره کرد و گفت: در سال 1345 جمعیت شهر تهران چیزی حدود ۲ میلیون و ۹۸۰ هزار نفر بوده و در پیرامون شهر تهران یعنی کرج در مجموع ۴۰ هزار نفر سکونت داشتند.در طرح جامع شهر تهران مصوب همان سال نیز پیش‌بینی شده بود که جمعیت شهر تهران به پنج و نیم میلیون نفر در سال ۷۰ برسد که این جمعیت در عمل به ۶.۳ میلیون نفر رسید، اما موضوع مهم این بود که جمعیت پیرامون تهران به ۸ میلیون نفر افزایش پیدا کرد به این معنا که ظرف ۲۵ سال به جمعیت تهران ۲.۵ میلیون نفر و به پیرامون آن ۲.۶ میلیون نفر اضافه شد. هرچند که جمعیت‌پذیری شهر تهران تقریباً مطابق با طرح جامع بود، اما افزایش جمعیت پیرامون آن فارغ از هرگونه طرحی انجام شد و به ۱۶ میلیون نفر افزایش پیدا کرد. یعنی در بازه زمانی سال‌های ۴۵ تا ۹۵ در ظرف ۵۰ سال جمعیت شهر تهران ۳ برابر اما جمعیت پیرامون آن به ۵ برابر رسید. این یک آشفتگی بیش از حد در شهر تهران است و نمی‌توانیم نسبت به این آشفتگی بی‌تفاوت باشیم.

مدیران شهری ریسک تأمین مالی را نمی‌پذیرند

آخوندی ادامه داد: در حال حاضر فارغ از این ادبیات، پایتخت ۱۶ میلیون نفری را مدیریت می‌کنیم بدون اینکه بدانیم چگونه این داد و ستد باید در شهر صورت بگیرد.به همین دلیل بود که وقتی کرج را از تهران جدا کردند مقامات مسئول در تهران هیچ واکنشی نشان ندادند، چرا که دولت محلی وجود نداشت که بگوید این تفکیک چه بلایی بر سر تهران می‌آورد.ما در این مجموعه ۴۶ بخش داریم که تنها در ۴ بخش اشتغال در خود بخش است و اشتغال مابقی ۴۲ بخش در تهران است؛ از این رو تهران نمی‌تواند خودش را از پیرامون مصون نگه دارد و کاملاً تحت تأثیر پیرامون است. وی افزود: در حال حاضر ۱۲۰۰ آبادی در این منطقه وجود دارد به این معنا که ۱۲۰۰ مرجع صدور پروانه ساختمانی در حال فعالیت است و به همین دلیل در ۵۰ سال گذشته جمعیت این منطقه از ۳ میلیون به ۱۶ میلیون رسیده است چرا که اراضی این منطقه تحت کنترل هیچ شهرداری نبوده و معمولاً به صورت تصرفی خانه‌سازی می‌شده است. بنابراین اگر به این فهم مشترک نرسیم این تهدید وجود دارد که ۱۳ هزار هکتار از اراضی و منابع تهران از بین برود و در آن خانه‌سازی انجام شود.

آخوندی با بیان اینکه اگر همین روند پیش برود در آینده با بحران آب در تهران مواجه خواهیم شد، گفت: اگر در این ۱۳ هزار هکتار خانه‌سازی انجام شود میزان مصرف آب که در حال حاضر ۴.۸ میلیون مترمکعب در روز است به ۵.۹ میلیون مترمکعب می‌رسد و این یعنی رشد ۲۰ درصدی آب. درحالی که اساساً تهران امکان رشد ۲۰ درصدی مصرف آب را ندارد، بنابراین نباید هیچ منطقه‌ای از اراضی تهران از کنترل شهرداری‌ها خارج شود. وزیر راه با اشاره بر ضرورت تفکیک نظام مالیات محلی و ملی گفت: نظام شهری تهران در ۲۰ سال گذشته عادت کرده که تأمین مالی‌اش از صدور پروانه ساختمانی باشد. الان حتی اگر بخواهید این کار را بکنید دیگر مشتری ندارد و بساط تراکم سیار و… به تدریج جمع می‌شود. در آخر کار شما می‌مانید و بدهی‌های گذشته و هزینه‌های جاری شهر؛ بنابراین دیگر باید راجع به نظام مالیه جدید فکر کنیم.

وی با بیان اینکه تهران به جز حمل و نقل عمومی ریل پایه چاره دیگری ندارد، گفت: باید حمل و نقل حومه‌ای یکپارچه با شهر تهران تعریف کنیم که دو دهه زمان نیاز دارد. بر این اساس در برنامه ششم پیشنهاد کردیم شرکت حمل و نقل حومه‌ای شهر تهران تشکیل شود. ما می‌توانیم از شبکه راه‌آهن موجود حداکثر استفاده را بکنیم و برنامه مشترکی با شهرداری پیاده‌سازی کنیم. بر این اساس تقاضا برای مسکن در تهران کاهش پیدا کرده و تعادل بین تهران و حومه عوض می‌شود. آخوندی البته برای تمرکز زدایی پیشنهادی هم داشت. او گفت که تنها راه، گسترش حمل و نقل حومه‌ای است که می‌تواند جلوی سوداگری شهر فروشی را بگیرد. محسن هاشمی در این زمینه خطاب به وزیر راه گفت: با توجه به تأثیری که خودروها در آلودگی و ترافیک تهران دارند شورای شهر حمایت و آمادگی کامل خود را برای کمک به افزایش ظرفیت راه‌آهن و حومه تهران اعلام می‌کند.

وجود ۶ هزار هکتار بافت فرسوده در تهران

آخوندی همچنین از وجود۶ هزار هکتار بافت فرسوده هم خبر داد و گفت: هم اکنون چیزی حدود ۲۲۰۰ هکتار بافت تاریخی، ۲هزار بافت میانی فرسوده و ۱۷۰۰ هکتار بافت حاشیه‌ای پیرامونی با کیفیت پایین در شهر تهران وجود دارد.

وزیر راه با بیان اینکه وقتی شهرداری شهر را با اداره یک بنگاه جا به جا گرفته بود قاعدتا افراد به سمت سوداگری می‌رفتند، گفت: آمار معاملات در بنگاه‌ها نشان می‌دهد که ۶۵ درصد معاملات به خانه‌های زیر ۷۰ متر اختصاص دارد، اما شهرداری تهران در گذشته پروانه‌های ساختمانی با میانگین بالای ۱۰۰ متر را صادر می‌کرد، درحالی که بافت فرسوده، راهکار همه این مشکلات است. به گفته وی، سیاست کلی که به آن نیاز داریم برگشتن به «تشخص هویتی» در شهر تهران است. آیا مسأله بافت فرسوده را با تراکم اضافه می‌توان حل کرد یا با بازگرداندن هویت به این بافت تاریخی؟ آخوندی به موضوع افزایش قدرت خرید نیز اشاره کرد و گفت: می‌توان با توسل به دولت و درخواست یارانه قدرت خرید را افزایش داد اما در عمل در تخصیص منابع با مشکل روبه‌رو هستیم. مدلی که برای صندوق پس‌انداز یکم ایجاد کردیم نیز قدرت خرید را به ۱۴ برابر برای زوجین افزایش می‌دهد. هم اکنون تعداد کسانی که در این صندوق پس‌انداز یکم پس‌انداز کرده‌اند به ۲۶۰ هزار نفر می‌رسد.