تدوین برنامه‌های جدید برای رونق صادرات
گرد و غبار رکود تا پیش از تحول در وضعیت بین‌المللی ایران بر کارخانه‌ها و مجموعه‌های صنعتی نشسته بود و فعالان اقتصادی، چشم انتظار روزهایی بودند که چرخ تولیدشان به دور از تحریم‌ها، دوباره به راه افتد.
حالا دو سال است که سایه تحریم از سر اقتصاد دور شده اما روزهای خوش صادرکنندگان غیرنفتی هنوز نرسیده است. از وضعیت نظام بانکی و ارزی گرفته تا مالیات‌ها، آنها موانع زیادی را پیش روی خودشان می‌بینند و برای سرعت دادن به کارهایشان، در پیچ و خم بوروکراسی گرفتار می‌شوند. در مقابل دولتی‌ها نیز تلاش زیادی برای بهبود وضعیت صادرات، در ساختار معیوب اقتصادی می‌کنند، به طوری که از سال 1394 نشانه‌های مثبت شدن تراز بازرگانی یعنی سبقت صادرات از واردات دیده شد و سرانجام پس از 36 سال تراز تجاری مثبت شد که تا پایان سال گذشته نیز ادامه داشت. اما در 4 ماهه نخست امسال تمایل کشورها برای افزایش صادرات به ایران کفه واردات را سنگین‌تر کرد.
به گزارش بازتاب به نقل از ایران ، آمار تجارت خارجی ایران به تازگی از سوی گمرک اعلام شده و بر اساس آن، مجموع تجارت خارجی ایران در 4 ماهه اول سال ۲۷ میلیارد و ۶۳۵ میلیون دلار بود همچنین در چهارماهه اول سال‌جاری ۱۵میلیارد و ۸۱۳ میلیون دلار انواع کالا وارد کشور شد که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل به میزان۲۳.۹۷درصد افزایش نشان می‌دهد. مجموع صادرات غیر نفتی ایران نیز در چهارماهه اول سال‌جاری به ۱۳ میلیارد و ۴۵۹ میلیون دلار رسید که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل به میزان 54/9 درصد کاهش داشته است .
ساختار معیوب و صادرکنندگان ایده آل
بر اساس صحبت‌های مجبتی خسروتاج، قائم مقام وزیر صنعت، معدن و تجارت، افزایش پوشش بیمه‌های صادراتی، کاهش نرخ تسهیلات، اصلاح هزینه‌های حمل‌ونقل و هدفمند‌سازی مشوق‌های صادراتی، تخصیص اعتبارات بسته حمایت از توسعه صادرات غیرنفتی از اصلی‌‌ترین برنامه‌هایی است که دولت برای بهبود وضعیت صادرات دنبال می‌کند. با این حال، صادرکنندگان و فعالان بخش خصوصی از سیاست‌های صادراتی گله مندند. محمد لاهوتی، رئیس کنفدراسیون صادرات ایران می‌گوید: «در جلسات کارشناسی شورای عالی صادرات، مسأله رقابتی شدن و حمایت از صادرات همیشه مطرح است. نکته این است که ما هر ماه و هر سال این بحث‌ها را انجام می‌دهیم. تأثیر مثبت بوده ولی به اهداف نرسیده‌ایم.»
اما مجتبی خسروتاج، معاون وزیر صنعت معتقد است که کارها آهسته و پیوسته در حال انجام است. او توضیح می‌دهد: «بخشی از درخواست‌ها و مطالبات صادرکنندگان نیازمند به طی زمان است. اما آنها می‌خواهند سود بانکی سریع کاهش یابد، مالیات ارزش افزوده سریع مسترد شود و… اما مسأله این است که خواسته‌هایشان را دستگاه‌های ذیربط نمی‌توانند به این سرعت انجام دهند.»
خسروتاج ادامه می‌دهد:«در بخش بانکی، صادرکنندگان انتظار دارند سود سپرده‌ها کاهش پیدا کند تا اوضاع تولید و سرمایه‌گذاری بهتر شود. ما هم معتقدیم سود بانکی بالاست و منطقی نیست، ولی بانک‌ها هم دلایل خاص خودشان را دارند و تا بتوانند آن را کاهش دهند، زمان می‌برد. تمام این‌ها نکاتی است که ریشه در ساختار سیستم اقتصادی ما دارد. اقتصاد، وارث ساختاری شده که به این راحتی نمی‌شود در آن تغییرات ایجاد کرد. مشکلات، ریشه در مقررات و قوانین دارد و باید ظرفیت‌سازی شود. بخصوص شبکه بانکی براحتی نمی‌تواند پاسخگوی این مسائل باشد. آنها تعهداتی دارند و ظرفیت انعطاف سریع را ندارند.»
در مقابل لاهوتی، رئیس کنفدراسیون صادرات ایران از دیرکردها گلایه دارد و البته از حذف واسطه‌های تجارت خارجی نیز صحبت می‌کند:«اگر مشکلات چند سال گذشته را با امروز تطبیق دهید، کماکان مشکل حمل و نقل، تسهیلات گران و بالا بودن قیمت تمام شده به دلیل غیرواقعی بودن نرخ ارز، وجود دارد. البته یکی از نکته‌های مثبت این است که واسطه‌های خارجی از تجارت ایران حذف شدند. معاملات ایران با دنیا به صورت مستقیم و با کاهش حضور واسطه‌هایی مثل امارات، هند و ترکیه درحال انجام است.»
خسروتاج از جانب دولتی‌ها، اعتقاد دارد که نمایندگان بخش خصوصی باید به ایده آل‌ها فکر کنند و این به معنای کم کاری دولت نیست. او می‌گوید:«می‌شود مصوبات جلسه‌ای را که برای اواخر فروردین و اردیبهشت داشتیم، بررسی کرد و دید که به چه چیزهایی عمل شده است. می‌توان مقایسه کرد که 4 سال پیش وضعیت چه بوده و با مجموعه اقدامات دولت چه شده است. بخش خصوصی همیشه باید ایده ال فکر کند و طبیعی است. می‌خواهند صادرات اتوبانی باشد که هیچ مانعی نداشته باشد و به سمت ایده آلیستی حرکت کند.»
معاون وزیر صنعت به پیچیدگی‌های تصمیمات اقتصادی اشاره می‌کند و می‌گوید:«این بحث‌ها، سیاه و سفید نیست.همه تصمیمات اقتصادی در بخش تجارت خارجی طیفی از محاسن و معایب را دارد. بخواهیم جلوی واردات را بگیریم، یک عیب و یک مزایا دارد. امروز می‌گوییم حمایت از تولید داخل اولویت دارد. ممکن است قیمت بالا رود ولی وقتی محور بر حمایت از تولید قرار دارد، باید بپذیریم که به نفع اشتغال است. هر تصمیمی در بخش تجارت با واکنش‌های انسانی خاصی همراه است. این‌ها در مقوله علوم اجتماعی است. کارها بسیار پیچیده است و ماشینی نیست که براحتی بتوان دستوری داد و به پیش رفت. پیش‌بینی رفتارهای بازیگران بازار کار سختی است و به همین دلیل نمی‌شود گفت اقدامات دولت هم صددرصد حسن یا صددرصد عیب دارد.» بر اساس اعلام معاون وزیر صنعت، قرار است امروز، شنبه کمیته کارشناسی شورای عالی صادرات برگزار و نکات کلیدی صادراتی در آن مطرح شود. مسأله نوسانات بازار و… بررسی شود و حدود دو هفته دیگر، برای تصویب و اجرا در شورای عالی صادرات به حضور وزیران مربوط و معاون اول رئیس جمهوری برسد.
محمد لاهوتی، رئیس کنفدراسیون صادرات نیز با اشاره به آمار گمرکی می‌گوید:«ما امیدواریم امسال با توجه به اینکه 5 ماه گذشته و بسته حمایتی از صادرات هنوز ابلاغ نشده و مشکلات دوره قبل کماکان پابرجاست، سرعت بیشتر و عملیات جهادی تری شکل بگیرد. آمارهای گمرک نیز این پیام را می‌دهد که به یک حرکت جهادگرانه یا انقلابی نیاز داریم که مشکلات تولید و صادرات را در اسرع وقت و با کمترین هزینه برطرف کرده و بتوانیم به سمت تولید با ارزش افزوده بیشتر و صادرات با ارزش افزوده بالاتر حرکت کنیم.»
او صحبت‌هایش را با تأکید بر جسارت عمل چنین به پایان می‌رساند: «اینکه هر سال بنشینیم ذکر مشکل کنیم و بعد در یک مقام بالاتری دستور رسیدگی صادر شود اما در اجرا اتفاقی نیفتد، افزایش صادرات هدف‌گذاری شده، محقق نمی‌شود و نیازمند شرایط جهادی برای برطرف شدن مشکلات هستیم. چرا که اجرای اقتصاد مقاومتی در گرو افزایش صادرات است. ما نیاز داریم تصمیمات جسورانه‌تر گرفته شود و به اجرا برسد.»
