تاخیر در ترخیص برای جلوگیری از قاچاق
بسیاری از فعالان بازار کامپیوتر و تجهیزات داخلی معتقدند که تاخیر در ترخیص کالاهای کامپیوتری یکی از عواملی است که بر افزایش و کاهش ورود کالا به بازار تاثیر می‌گذارد و به تدریج همین تاخیر تاثیرش را بر نرخ کالاها نیز نشان می‌دهد.
به گفته نایب رئیس اتحادیه رایانه تهران اخیرا ارتباط بازرسان این اتحادیه با فعالان واردکننده کالا نشان داده که این تعلل‌ها نه به دلیل نقص در کالای وارد شده بلکه به دلیل کندی بررسی درباره استاندارد کالا و نرخ‌گذاری آن در گمرک صورت می‌گیرد. منوچهر زند در این باره می‌گوید: «مدت زمان تاخیر در ترخیص کالاها در هر صنفی بستگی به شرایط آن کالا در لحظه ترخیص دارد و نمی‌توان گفت که زمان ترخیص همه کالاها به یک شکل است اما ما اخیرا متوجه شدیم که مدت زمان تاخیر برای ترخیص کالاهای کامپیوتری افزایش یافته که به دلایلی از جمله بررسی استاندارد کالا و نرخ‌گذاری انجام می‌شود، این درحالی است که تا پیش از این پروسه انجام این کار دو یا سه روزه بود اما حالا همین کار یک هفته تا 15 روز به طول می‌انجامد.»، به گفته او این یکی از مشکلات فعالان واردکننده در زمان ترخیص کالایشان است که گفته می‌شود به دلیل اعلام نظر کارشناس گمرک این زمان افزایش یافته و به دلیل اینکه حالا این بررسی‌ها از روش سنتی خارج شده و به‌صورت اینترنتی صورت می‌گیرد مشخص نیست چه زمان این اعلام نظر صورت می‌گیرد. او ادامه می‌دهد: «بارها این موضوع را به گمرک اعلام کردیم تا این موارد برطرف شود؛ چراکه درست نیست واردکننده روزها و هفته‌ها در گمرک معطل شود؛ و وقتی در نهایت همه چیز درست است و کالا ترخیص می‌شود بنابراین این نقص از گمرک است.»
به گفته او گاهی ممکن است کالاهای کامپیوتری تا دو ماه هم در گمرک متوقف بمانند. علیزاده ثابت هم یکی از فعالان بازار کامپیوتر است که می‌گوید نزدیک به یک ماه است که یکی از محموله‌های سفارشی آنها در انبارهای گمرک متوقف مانده و هیچ اطلاعی هم در این زمینه که چه زمان این کالا قابل ترخیص شدن است، داده نمی‌شود. به گفته او روند کارشناسی و نرخ‌گذاری برای کالاها از اواسط سال گذشته کند شد و به این ترتیب تمامی برنامه‌ریزی‌هایی که برای فروش کالاها در بازار و عرضه آن به مصرف‌کننده داشته به هم ریخته است.
اما سازمان گمرک کشور در قبال این انتقادها به بازرسی‌های بیشتر و دقیق‌تر به دلیل جلوگیری از قاچاق کالا در لحظه ورود به کشور اشاره می‌کند به این موضوع در جوابیه رئیس کل گمرک ایران به اظهارات کاندیداهای ریاست جمهوری اشاره شده و آمده است که مشکلات مربوط به واردات از جمله طولانی شدن زمان رسیدگی و ترخیص، نبود وحدت رویه در ارزش‌گذاری برای کالاهای یکسان، عدم دسترسی کافی و به موقع به منابع اطلاعاتی مربوط به سال 92 است و علت آن نیز نبود سامانه متمرکز و بررسی‌های ارزش غیر‌مکانیزه و فاقد شناسایی سیستماتیک کالا براساس کدهای یکتا بود که حالا برطرف شده است.
به گفته مسعود کرباسیان یکی از دستاوردهای مهم پروژه گمرک، امکان‌پذیری ارزش‌گذاری یکپارچه کالاهای وارداتی به‌صورت الکترونیک و به‌کارگیری کارشناسی متمرکز و حذف ارتباط مستقیم خدمت‌گیرندگان از کارکنان در تشریفات گمرکی است که کمک موثری به ارتقای شفافیت و سلامت اداری در انجام فرآیندهای گمرکی کرده است. همچنین ارتباط الکترونیکی با سازمان‌های ذی‌مدخل در تشریفات گمرکی و ترخیص کالا و صدور مجوزها و تبادل اطلاعات به‌صورت الکترونیک و برخط به منظور جلوگیری از ارائه اسناد جعلی نظیر ثبت سفارش و اسناد بانکی، اسناد بیمه‌ای و مجوزهای ترخیص موجبات سهولت بیشتری را در روند ترخیص کالاها فراهم کرده است.
به گفته رئیس کل گمرک حالا میزان قاچاق به حدود 12 میلیارد دلار رسیده است اما برای بررسی حجم قاچاق وارداتی، سازمان گمرکات کشور آن را به 14گروه کالایی تقسیم کرده که در میان این 14 قلم کالا، گوشی تلفن همراه، لوازم خانگی و رایانه و قطعات آن نیز وجود دارد. در نهایت نیز بررسی و محاسبات گمرک نشان می‌دهد که قاچاق ورودی کالاهای مجاز و مشروط به کشور در سال ۱۳۹۵ کاهش چشمگیری داشته است.
