بودجه، کفاف هزینه‌های معلولان را نمی‌دهد
شعار «معلولیت، محدودیت نیست» احتمالا قرار بود تا موجی از امید را روانه ذهن و جسم معلولان کند و برایشان یادآور این نکته باشد که اگر بخواهند می‌توانند از پس همه مشکلاتشان بربیایند و تبدیل به یکی از اثرگذارترین شهروندان شوند اما دستیابی به این شعار نیازمند ورود مسئولان به گود مشکلات و تسهیل مسیر معلولان برای رسیدن به موفقیت و خودشکوفایی است؛ مشکلاتی چون اشتغال و تامین هزینه‌های معیشت، معابر و اماکن مناسب‌سازی نشده، قیمت‌های کمرشکن وسایل کمک توانبخشی و… که گویا قصد تمام شدن ندارند.
دوازدهم آذرماه «روز جهانی معلولان» است؛ روزی که هر سال به بهانه آن معلولان از مشکلاتشان می‌گویند و مسئولان نیز به همین بهانه درد دلشان برای تمام محدودیت‌های ارائه خدماتشان باز می‌شود و به رسم هر سال همین محدودیت‌ها هم پاسخی می‌شود برای چرایی کمبودها؛ به همین بهانه در گفت‌وگو با برخی فعالان حقوق معلولان و معاون امور توانبخشی سازمان بهزیستی به بررسی برخی از مشکلات معلولان پرداختیم.
مراکز توانبخشی در آستانه ورشکستگی
“منیژه زواشکیانی” مدیر یکی از مراکز توان بخشی کشور که معتقد است بودجه سازمان بهزیستی کشور کفاف هزینه‌های روزمره معلولان را نمی‌دهد در این باره گفت: سازمان بهزیستی تعداد مشخصی شرح وظایف در قبال هر فرد برای مراکز توانبخشی در نظر می‌گیرد که انجام این موارد حتی تا دو برابر یارانه اختصاص یافته به هر فرد را شامل می‌شود. برای مثال این مراکز باید خدمات کار درمانی، گفتار درمانی، آموزشی، هنری، ورزشی، ارائه میان وعده، ناهار و … را متقبل شود.
وی با بیان اینکه این بودجه برای هر معلول ۵۲۲ هزار تومان در ماه است، افزود: البته امسال این مبلغ ۶۲۷ هزار تومان شده، اما حتی این مبلغ هم پرداخت نشده است. از سال گذشته کارکنان این مراکز مشمول قانون کار شدند که اتفاق خیلی خوبی بود، اما به جای افزایش ۴۶ درصدی حقوق تنها ۲۰ درصد آن اجرایی شد که البته این مبلغ هم به ما پرداخت نشد. این درحالیست که تمام هزینه‌ها از جمله هزینه ملک، غذا و… تا ۱۰۰ درصد افزایش قیمت داشته است، به همین دلیل این مراکز چاره‌ای ندارند جز اینکه از سر و ته خدماتشان بزنند.
زواشکیان ادامه داد: البته مشکل از سازمان بهزیستی نیست، چراکه بودجه بهزیستی نیز به طور کامل پرداخت نشده است. در قانون برنامه و بودجه ماده ۶۷ آمده است که دو نهاد کمیته امداد و بهزیتی مستثنی هستند که اگر دولت کسری بودجه داشت از بودجه این دو دستگاه کسر شود، اما به نظر می‌رسد تا آذرماه به جای پرداخت ۷۵ درصدی بودجه این نهاد فقط حدود ۴۰ درصد بودجه پرداخت شده باشد.
اگر بودجه مراکزتوانبخشی کافی نیست، صف طولانی متقاضیان دریافت مجوز از کجا آمده؟
محمد نفریه، معاون امور توان بخشی سازمان بهزیستی کشور ، نیز به تنگناهای مالی مراکز توانبخشی اشاره کرد و گفت: اگرچه این مشکلات وجود دارد اما سازمان بهزیستی نیز در عرض یک سال دو بار بودجه این مراکز را افزایش داده است. به همین دلیل یک بار بهمن ماه سال گذشته و یکبار هم آبان ماه امسال افزایش صورت گرفته است. با این حال بودجه پرداختی با هزینه تمام شده مراکز تفاوت دارد و هزینه تمام شده بالاتر است. البته نباید فراموش کرد که بخشی از این هزینه‌ها از طریق خیران جذب می‌شود.
وی در ادامه گفت: البته مراکز خصوصی نیز از خانواده‌ها هزینه دریافت می‌کنند و به دلیل پرداخت شدن درصدی از هزینه‌ها از سوی خانواده با مشکلات کمتری رو به رو هستند اما واقعیت این است که مشکلات هم زیاد است. البته باید اشاره کنم که با تمام این اظهارات و گلایه‌های مراکز خصوصی، درخواست‌های متعددی برای دریافت مجوز به دست بهزیستی می‌رسد که آنها متقاضی احداث مراکز مختلف توان بخشی هستند. در حال حاضر اینطور نیست که وضعیت بودجه‌ای مراکز به گونه‌ای باشد که فکر کنیم آنها در آستانه ورشکستگی و تعطیلی هستند.
ای درحالیست که به گفته زواشکیان تنها مراکز خیریه می‌توانند کمک خیران را دریافت کنند، اما مراکز خصوصی اجازه دریافت این کمک‌ها را ندارند. این خیریه‌ها در عین حال یارانه هم دریافت می‌کنند، اما مراکز خصوصی به عنوان بخش خصوصی تنها می‌توانند به خودشان و یارانه بهزیستی تکیه کنند.
با این وجود بهروز مروتی، دبیر انجمن پیگیری حقوق افراد دارای معلولیت معتقد است که این مراکز بخش اعظم بودجه حوزه توانبخشی را به خود اختصاص دادهاند.
وی در این خصوص توضیح داد: نزدیک ۶۰ درصد بودجه توان بخشی صرف این مراکز می‌شود. این مراکز هم به گفته بهزیستی ۴۷ هزار نفر مددجو را تحت پوشش دارند، اما سوال اینجاست که چرا باید ۶۰ درصد بودجه توان بخشی صرف این بخش شود اما سازمان برای وسایل کمک بخشی معلولان بودجه ای نداشته باشد؟. به این ترتیب یک میلیون و ۴۰۰ هزار معلول دیگر بدون بودجه هستند و بودجه باقی مانده تنها صرف معلولان شدید و خیلی شدید می‌شود. از سوی دیگر حسابرسی دقیقی از این مراکز صورت نمی‌گیرد. این مراکز از طریق خیریه‌ها کمک‌هایی را جذب می‌کنند و با این حال بودجه ثابتی نیز دریافت می‌کنند.
دریافت سهمیه اقلام غذایی برای مراکز توانبخشی
معاون امور توانبخشی سازمان بهزیستی کشور در ادامه از قطعی شدن اختصاص سهیمه برنج و شکر به مراکز توان بخشی خبر داد و گفت: از امسال گرفتن سهمیه برنج و شکر برای مراکز شبانه روزی و روزانه قطعی شده در حال حاضر نیز با سهمیه دولتی در اختیارشان قرار می‌گیرد. سهمیه گوشت هم محقق شده که تنها محدود به حوزه توانبخشی نیست و حوزه اجتماعی و پیشگیری بهزیستی را نیز شامل می‌شود. این برنامه از این بعد ادامه پیدا می‌کند چرا که فکر می کنیم در شرایط اقتصادی حال حاضر کشور تنها دادن پول مستقیم کافی نیست و گاهی سهیمه‌بندی و ارائه کمک‌های غیر نقدی کمک کننده‌تر است.
رایزنی برای دریافت سهیمه بنزین معلولان
نفریه در خصوص تلاش بهزیستی برای دریافت سهیمه بنزین معلولان نیز گفت: در دور قبلی سهمیه بندی بنزین برای معلولان سهمیه‌ای در نظر گرفته بودند و چون این اقدام از سوی دولت سابقه داشته است، ما این بار نیز رایزنی‌های خود را آغاز کرده‌ایم تا برای آنها نیز از سوی دولت سهمیه‌ای در نظر گرفته شود.
وی افزود: سرویس‌های ایاب ذهاب شرکتی معلولان، سرویس ایاب ذهاب مراکز روزانه، همچنین مراقبین در منزل که روزانه به حدود ۶ معلول سر می‌زنند، همه از جمله گروه‌هایی هستند که در حال پیگیری مطالبه آنها هستیم.
وسایل کمک توانبخشی غیراستاندارد، معلولیت ثانویه ایجاد می‌کند
بهروز مروتی مدیر انجمن پیگیری حقوق افراد دارای معلولیت نیز در بخش دیگر ، با بیان اینکه با مشکلات عدیده‌ای در خصوص وسایل کمک توان بخشی رو به رو هستیم، گفت: ویلچر برقی که در ابتدای سال گذشته ۴ تا ۵ میلیون تومان قیمت داشت الان حدود ۱۶ تا ۱۷ میلیون قیمت دارد. جالب است بدانید که قبلا میزان کمک بهزیستی ۲ تا ۳ میلیون تومان بود و الان هم همان مبلغ است. این درحالیست که برای دریافت این مبلغ افراد باید مدت زیادی هم پشت نوبت باشند.
وی با تاکید بر اینکه یکی از فاکتورهای مهم برای استقلال افراد دارای معلولیت داشتن ویلچر است، اظهار کرد: این وسیله برای آنها حکم ماشین شخصی را دارد. در خصوص عصا، بریس، سمعک یا حتی پروتز مصنوعی هم همینطور است. این اقلام در حال حاضر از نازل‌ترین کیفیت ممکن برخوردارند و باعث به وجود آمدن معلولیت‌های ثانویه در این افراد می‌شوند. برای مثال سمعک وقتی کیفیت نازلی دارد باعث می‌شود در صورتی که ناشنوایان درصد کمی شنوایی هم داشته باشند، از بین برود و دیگر هیچ چیزی را نشنوند. همچنین عصاها نیز احتمال شکستگی دارند که این موضوع بارها اتفاق افتاده و باعث زمین خوردن افراد شده است.
مدیر انجمن پیگیری حقوق افراد دارای معلولیت تصریح کرد: کیفیت پایین ویلچرها باعث سختی نشستن افراد می‌شود و گاهی به ستون فقرات آنها آسیب‌های ثانویه وارد می‌کند، به طوریکه دچار انحاء و انحراف می‌شوند. سازمان بهزیستی ارزان‌ترین نوع ویلچر را تهیه می‌کند و به همین دلیل معلولان یا ناچارند از آن استفاده کنند و آسیب ببینند یا اینکه آن را بفروشند تا بتوانند با گذاشتن پولی روی مبلغ فروش ویلچر، مدل استانداردی تهیه کنند.
به گزارش ایسنا، معاون امور توانبخشی سازمان بهزیستی نیز با بیان اینکه هزینه وسایل کمک توان بخشی در مدت دو سال اخیر قیمت چند برابری پیدا کرده است، گفت: افزایش بودجه ما در این حوزه در مدت اخیر بسیار کم بوده است. در واقع این بودجه از ۴۰ میلیارد تنها به ۴۷ میلیارد افزایش یافته است اما از محل قانون ۴ میلیادر پیش بینی شده که امیدواریم در بخش های آتی پرداخت بودجه به این بخش بیشتر رسیدگی شود.
نفریه توضیح داد: بعد از پرداخت بخش اول بودجه بهزیستی در هفته گذشته عمده این مبلغ صرف پرداخت یارانه مراکز روزانه و شبانه روزی و به ویژه افزایش ۲.۵ برابری حق پرستاری افراد دارای ضایعه نخاعی شد. جالب است بدانید بعد از این که این مبلغ واریز شد ما به همه مددجویان نیز پیامک پرداخت شدن این وجه را ارسال کردیم تا در جریان قرار بگیرند. با وجود اینکه این پیغام به شکل انبوه ارسال شده بود اما برخی از مددجویان به آن پاسخ داده بودند و تشکر کرده بودند. بعدا مسئول سیستم برخی از این پیغام‌ها را برای ما ارسال کرد که برخی از آنها دچار مشکلات مالی شدید بودند و حالا با واریز این مبلغ گره کوچکی از زندگیشان باز شده بود. با این حال در بخش بعدی بودجه نیز وسایل کمک توانبخشی در اولویت خواهند بود.
