با سدی آشنا شوید که قرار است بلای جان مردم مازندران شود!
از سال ۱۳۸۸ و بدون توجه به مسائل زیست محیطی استان مازندران، متولیان منابع آب کشور تصمیم گرفتند تا عملیات احداث یک سد بزرگ را در ۲۰ کیلومتری جنوب شهرستان آمل اجرایی کنند؛ سدی که گفته می‌شود، در فاصله کمتر از ۵ کیلومتری محل دفن زباله‌های ۷ شهر استان قرار دارد و هنوز اقدام مؤثری برای رفع نگرانی‌های زیست محیطی آن صورت نگرفته است.
به گزارش تابناک؛ سد هراز، نام عملیات عمرانی چندساله‌ای است که هم اکنون در دستور کار مسئولان ارشد وزارت نیرو قرار دارد تا با نهایی کردن آن ۶۴۵ میلیون متر مکعب آب سالیانه تنظیم و از قبل آن علاوه بر استفاده‌های کشاورزی، ۲۵ مگاوات برق نیز به صورت روزانه تولید شود؛ سدی که پس از پیشرفت ۳۵ درصدی دچار مشکلات زیست محیطی شد و هنوز نهایی شدن آن زیر سئوال است.
سدی که از آن سخن به میان است، در ۲۰ کیلومتری جنوب شهر آمل قرار دارد و کمتر از ۵ کیلومتر با محل دفن زباله ۷ شهر استان مازندران یعنی منطقه عمارت ـ که نزدیک به ۳۵ سال است در آنجا دفن زباله صورت می‌گیرد ـ فاصله دارد. این سد در حوضه آبریز فرعی هراز ـ قره سو قرار دارد و بناست با نهایی کردن آن بر روی رود هراز بیش از ۶۰۰ میلیون متر مکعب به صورت سالیانه تنظیم و در اختیار بخش کشاورزی، شرب و صنعت استان مازندران قرار بگیرد.
طول تاج سد مورد اشاره ۳۷۷ متر، ارتفاع آن از پی ۱۵۰ متر، حجم مخزن سد در حد نرمال ۲۴۰ میلیون متر مکعب و حجم مفید آن نیز ۱۵۱ میلیون مترمکعب است؛ سدی که عملیات ساخت آن از سال ۱۳۸۸ آغاز شد و با ۳۵ درصد پیشرفت فیزیکی بناست در سال ۱۳۹۸ عملیات ساختش به پایان برسد.
همان گونه که مطرح شد، فاصله نزدیک این سد با محل دفن قدیمی و بسیار خطرناک زباله‌های هفت شهر استان مازندران، دورنمای ویرانگری را برای محیط زیست استان ترسیم می‌کند، به ویژه اگر بدانیم ارتفاع حجم زباله‌ها در این مدفن زباله به ۱۵۰ متر می‌رسد. معضلی بزرگ که در سال‌های اخیر بار‌ها عملیات ساخت این سد را به چالش کشید و اعتراضات مردمی و زیست محیطی فراوانی را سبب ساز شده است.
این اعتراضات که در همه آن‌ها نگرانی‌های زیست محیطی و خسارات برآمده از محل دفن زباله برای بخش کشاورزی، صنعت و آب شرب مردم استان مازندران مطرح بود، تا جایی رسید که عملیات ساخت سد در مقطعی کوتاه متوقف و تلاش‌ها برای حل مشکل موجود آغاز شد.
با اینکه انتظار می‌رفت تا بر طرف شدن همه مشکلات متوجه سد و ارائه تضمین‌های زیست محیطی کامل، استمرار فرایند ساخت سد دنبال نشود، روز گذشته رضا اردکانیان، وزیر نیرو در حاشیه حضور در آمل جهت افتتاح چند پروژه، از تخصیص بودجه ۸۰ میلیارد تومانی برای آغاز دوباره فرایند ساخت این سد خبر داد.
رضا اردکانیان روز گذشته پس از بازدید از سد مخزنی هراز به رسانه‌ها گفت: هم‌اکنون وضعیت خوبی در سد هراز پیش می‌رود و کار به روال در حال اجراست. تلاش داریم با حمایت دولت، نمایندگان مجلس و نماینده مردم آمل در مجلس پشتیبانی سازمان برنامه و بودجه امیدواریم بتوانیم منابع مالی مناسبی را برای سد هراز سرعت بگیرد.
وزیر نیرو افزود: بحث توقف سد هراز در کار نیست؛ کندی داشتیم که بر اثر کندی تزریق منابع مالی بود که جبران می‌شود. برای سال جاری، مبلغ ۸۰ میلیارد تومانی تأمین اعتبار شده تا بتوانیم مشکلات پیش رو را برداریم. تاکنون ۳۵ درصد از عملیات اجرایی این سد مخزنی انجام شده و امید داریم در آینده نزدیک مابقی اجرای پروژه نیز رفع شود و سرعت بگیرد.
بدین ترتیب مشخص می‌شود، وزیر نیرو و سایر متولیان منابع آب کشور بنا دارند بدون توجه کافی و اطمینان بخش به مسأله خسارات زیست محیطی محل دفن زباله شهر آمل، عملیات احداث این سد را نهایی کنند؛ آن هم در شرایطی که بررسی‌ها نشان می‌دهد، این محل دفن زباله همچنان پذیرای صد‌ها تن زباله در روز است.
البته بیش از این خبر‌هایی از سوی مسئولان سازمان محیط زیست استان مازندران و شهرستان آمل مبنی بر تلاش برای تغییر محل دفن زباله مذکور مطرح شد که این تلاش‌ها هنوز آنچنان که باید و شاید به سرانجام مشخصی نرسیده است. برای مثال سال گذشته بهمن صادق نژاد، رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان آمل با بیان اینکه نفوذ شیرابه‌های ناشی از زباله به آب رودخانه هراز و زمین‌های کشاورزی اطراف خسارات جبران ناپذیری وارد کرده، گفت: پساب ناشی از انباشت زباله و تخلیه فاضلاب در سال‌های اخیر تا عمق ۱۵۰ متری زمین نفوذ کرده و شیرابه‌های آن هم اکنون به سمت رودخانه هراز و بستر سد در حرکت است.
وی از همکاری اداره اوقاف و واگذاری حدود ۱۵ هکتار زمین در منطقه پساکش در کوهستان‌های مسیر جاده هراز به عنوان مکان جدید ساماندهی زباله‌های تولیدی اشاره کرد و گفت: جمع آوری زباله از محل سابق دپوی زباله این شهرستان در محل عمارت، ضروری بوده و این اداره برای پاسخگویی به مطالبه عمومی شهروندان این شهرستان موضوع را تا نتیجه نهایی آن پیگیری خواهد کرد.
با اینکه تلاش‌هایی در سال گذشته برای تغییر محل دفن زباله آمل و در نتیجه از بین بردن تهدید‌های متوجه سد آغاز شده، چند نکته مهم در این باره قابل طرح است؛ نخست اینکه این تغییر محل دفن زباله هنوز نهایی نشده و همچنان گزارش‌هایی مبنی بر دفن زباله در محل قدیمی مطرح می‌شود.
دوم آنکه حتی در صورت تغییر محل دفن زباله، با توجه به نفوذ شیرابه‌های زباله در عمق زمین و پایداری زیان‌های بهداشتی آن، تضمینی بر آلوده نشدن آب سد هراز حتی در صورت تغییر محل دفن زباله، وجود ندارد.
سوم اینکه در سخنان وزیر نیرو که اهتمام ویژه‌ای بر احداث دارد نیز اشاره صریح و شفافی به این مسأله نشد و نگرانی‌های زیست محیطی سد مورد توجه قرار نگرفت.
با این تفاسیر می‌توان گفت، نگرانی‌های متوجه سد هراز به ویژه در بعد زیست محیطی همچنان پابرجاست و این سد را به بلایی برای جان صد‌ها هزار شهروند مازندرانی بدل کرده است؛ اتفاقی نگران کننده که انتظار می‌رود پیش از هر گونه اقدام مؤثر برای نهایی کردن سد، به آن توجه و تضمین‌های کارشناسی و دقیقی در این باره به مردم ارائه شود.
