بازی خطرناک نتانیاهو با متحدان ایران و عواقب شکست در آن

نخست وزیر اسرائیل بنیامین نتانیاهوبا حملات اخیر اسرائیل علیه نیروهای متحد ایران در سوریه، لبنان و عراق، به طور قابل توجهی جنگ خود را علیه تهران گسترش داده است. او همچنین پیش از انتخابات اسرائیل، که در تاریخ 17 سپتامبر برگزار میشود، درگیری پنهانی با ایران را علنی کرده است.

اما با مبادله آتش از سوی اسرائیل در تاریخ 1 سپتامبر در مرز لبنان با نیروهای حزب الله تحت حمایت ایران – اولین برخورد بین دو طرف از سال 2006 و جنگ یک ماهه تا کنون – تحلیلگران هشدار می دهند که اسرائیل و حزب الله در معرض خطر تشدید تنشی هستند که می تواند به یک جنگ همه جانبه تبدیل شود.

آخرین درگیری های مرزی در حالی رخ داد که حزب الله یک موشک ضد تانک را به سمت شمال اسرائیل شلیک کرد و تهدیدش را برای انتقام گرفتن از حمله هوایی اسرائیل به سوریه در 24 آگوست که باعث کشته شدن دو فرمانده حزب الله شد، عملی کرد. اسرائیل با حملات توپخانه علیه سنگرهای حزب الله در جنوب لبنان واکنش نشان داد.

بازی خطرناک نتانیاهو با متحدان ایران و عواقب شکست در آن

نتانیاهو می گوید که این حملات برای نشان دادن این نکته است که اسرائیل به تهدیدهای ایران از طریق متحدانش، از هر کجا که سرچشمه می گیرد، پاسخ خواهد داد. اسرائیل بویژه از تلاش های ایران برای تجهیز حزب الله به فناوری لازم برای تولید زرادخانه موشك های با هدایت دقیق كه می تواند به زیرساخت های استراتژیك نظامی و غیرنظامی داخل اسرائیل ضربه بزند نگران است. اما ناظران اسرائیلی می گویند که نخست وزیر، که با کیفرخواست احتمالی برای رشوه، کلاهبرداری و نقض اعتماد عمومی در اسرائیل روبرو است، برای انحراف اذهان از مشکلات قانونی خود، روی این حملات حساب می کند.

مقامات فعلی و سابق ایالات متحده می گویند این یک بازی خطرناک است. رهبر اسرائیل می تواند جنگ وسیع تری ایجاد کند که نه تنها شانس خود برای انتخاب مجدد به عنوان نخست وزیر را محو سازد بلکه سربازان آمریکایی حاضر در خاورمیانه را نیز به خطر اندازد – آن هم در زمانی که دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا امیدوار است با رئیس جمهور ایران حسن روحانی برای یک توافق صلح به مذاکره بنشیند.

سفیر آمریکایی دنیس راس، مشاور سابق در امور خاورمیانه برای هر دو دولت جمهوریخواه و دموکرات، میگوید: “این حملات اسرائیلی چیزی است که می تواند از کنترل خارج شود. حماقت است که فکر کنیم این حملات هیچ خطری ندارد. حتی اگر فکر می کنید می توانید آن را تحت کنترل داشته باشید، واقعیت این است که فقط کافی است یک بار هدفی را به اشتباه بزنید و آن وقت کنترل حملات را از دست داده اید.”

تا همین اواخر، اسرائیل جنگ خود را علیه متحدان ایران اکثراً در خفا صورت داده بود، و از تأیید یا انکار حدود 1000 حمله هوایی طی شش سال گذشته علیه پایگاه های موشکی ایران در سوریه، که در آن سپاه پاسداران تهران در تلاش است جبهه جدیدی علیه دولت یهودی اسرائیل برقرار کند، خودداری میکرد.

شاخه شبه نظامی حزب الله، متحد لبنانی ایران، چشم خود را به روی حملات اسرائیل در داخل سوریه، جایی که در جنگ داخلی هشت ساله این کشور در کنار نیروهای سوریه و ایران جنگیده است، بسته بود. با این استدلال: حزب الله که در پارلمان لبنان نیز کرسی دارد، احساس می کند که بهتر این است که فقط در صورت کشته شدن جنگجویان خود یا در صورت ضربه مستقیم اسرائیل به اهداف حزب الله، واکنش نشان دهد. نتانیاهو نیز که به دنبال جلوگیری از جنگ دیگری است، از درگیری با حزب الله خودداری میکرد.

اما در 24 اوت، تنها چند هفته قبل از انتخابات اسرائیل، این بازی تغییر کرد و نتانیاهو درک صریح متقابل خود با حزب الله را شکست.

اسرائیل مسئولیت یک حمله هوایی را به ساختمانی در عقربه، در جنوب شرقی دمشق، جایی که به ادعای اسرائیل، نیروهای ایرانی قصد داشتند تدارکی یک حمله پهپادی را ببینند، بر عهده گرفت. ارتش اسرائیل گفت: این ساختمان به عنوان انبار پهپادها و مواد منفجره ای كه از ایران ارسال شده بود، استفاده میشد. دو عضو حزب الله در این حمله کشته شدند. ساعاتی بعد، حمله پهگادی به ساختمان حزب الله در بیروت انجام شد. سخنگوی حزب الله گفت: “انفجار گسترده و خسارت شدید” به مرکز رسانه ای این گروه رخ داده است. هواپیمای بدون سرنشین دوم قبل از آنکه بار انفجاری 12 پوندی اش منفجر شود، به دست حزب الله سقوط کرد. تاکنون اسرائیل در مورد حمله بیروت چیزی نگفته است، اما روزنامه اسرائیلی هاآرتص گزارش داد که این پهپادها بخش مهمی از برنامه موشکی حزب الله را هدف قرار داده بودند.

رهبر حزب الله، سید حسن نصرالله ، اسرائیل را برای هر دو حمله مقصر دانست و وعده انتقام داد. وی گفت: “من به سربازان اسرائیلی در مرز می گویم، باید از پاسخ ما بترسید، پاسخی که از امشب شروع میشود.”

تبادل آتش اخیر محدود بود، و نشان می دهد که هر دو طرف می خواهند از یک جنگ گسترده تر جلوگیری کنند. گرچه اسرائیل حدود 100 خمپاره را به جنوب لبنان شلیک کرد، اما همگی در مزارع خالی فرود آمدند و تلفاتی ایجاد نکرد.

اما نصرالله قول داده است که به طور جداگانه برای حمله بیروت تلافی کند، که احتمالاً زمینه را برای یک درگیری گسترده تر آماده میکند که می تواند به فرصت انتخاب مجدد نتانیاهو آسیب رسانده و نیروهای آمریکایی را در منطقه در معرض خطر قرار دهد. به گفته مقامات آمریكا، وزیر امور خارجه این کشور مایك پومپئو پیامهایی را به نتانیاهو و نخست وزیر لبنان سعد حریری ارسال كرده است كه در آنها خواستار خویشتنداری طرفین شده. آرون دیوید میلر، مشاور سابق امور خاورمیانه برای شش وزیر امور خارجه، می گوید: اما نتانیاهو با قبول مسئولیت برای برخی از آخرین حملات اسرائیل، اوضاع را ملتهب كرده است.

میلر میگوید: “این حملات مطمئناً تصویر نتانیاهو را به عنوان «آقای امنیت» تقویت می کند. اما یک خط روشن بین اجرای این بازی و تبدیل آن به یک رویارویی بزرگ با حزب الله وجود دارد که در نهایت می تواند هر فرصتی برای انتخاب مجدد وی را نابود کند.”

میلر افزود: “نتانیاهو باید بسیار مراقب باشد. زیرا اگر حزب الله واکنش نشان دهد و این واکنش مهلک باشد، دو اتفاق رخ میدهد: نتانیاهو مقصر خواهد بود … و با حزب الله وارد تشدید تنش می شود. هیچ کس این سناریو را نمیخواهد. حزب الله موشک های زیادی دارد، و نتانیاهو هیچ راهی برای جلوگیری از برخورد آنها با زمین بدون یک عملیات عظیم هوایی و زمینی ندارد.”

در همین حال ، یک حمله سوم در 25 اوت رخ داد که می توانست به طور مستقیم 5000 سرباز آمریکایی را که هنوز در عراق بودند تحت تأثیر قرار دهد. یک هواپیمای بدون سرنشین به کاروانی در داخل خاک عراق در نزدیکی مرز سوریه حمله کرد که به تلفاتی از جمله یک فرمانده ارشد نیروهای بسیج مردمی عراق که طرفدار ایران است منجر شد. پیش از این، نتانیاهو هشدار داده بود که هر کشوری که اجازه استفاده از قلمرو اش را برای حمله به اسرائیل می دهد، متحمل مصیبت خواهد شد. وی با نقل قول معروفی از تلمود در توییتر گفت: “اگر کسی برخاست تا شما را بکشد، اول او را بکشید.”

گرچه اسرائیل مسئولیت این حمله را تأیید یا رد نکرده است، اما از طرف ائتلاف فتح که طرفدار ایران است، و تشکلی است از احزاب سیاسی و شبه‌نظامیان شیعه که ایالات متحده را به توطئه با اسرائیل متهم کرده و خواستار خروج کامل نیروهای آمریکایی از عراق شده، محکوم شد.

به گزارش اسوشیتدپرس این ائتلاف در بیانیه ای گفت: “در حالی که ما حق پاسخگویی در برابر این حملات صهیونیستی را برای خود حفظ می کنیم، ائتلاف بین المللی به ویژه ایالات متحده را تماما مسئول این تجاوز که از نظر ما یک اعلان جنگ است، میدانیم.”

پاسخ های متناقض دولت ترامپ در مورد حملات اسرائیل عامل پیچیده تر شدن اوضاع است. اول، پومپئو گفت كه وی از “حق اسرائیل برای دفاع از خود در برابر تهدیدات سپاه پاسداران ایران” حمایت می كند. اما پس از آن، پنتاگون که ظاهراً از حمله به نیروهای آمریکایی در عراق توسط شبه نظامیان عراقی طرفدار ایران واهمه داشت، بیانیه ای صادر کرد که هرگونه دخالت آمریکا در حمله به این کاروان و همچنین حمله ماه ژوئیه به یک انبار مهمات عراقی را که مقامات آمریکایی نیز مقصر آن را اسرائیل معرفی کردند، رد کرد.

جاناتان آر. هافمن سخنگوی وزارت دفاع آمریکا گفت: “ما از حاکمیت عراق حمایت می کنیم و بارها و بارها علیه هرگونه اقدامات احتمالی بازیگران خارجی که باعث افزایش خشونت در عراق می شوند سخن گفته ایم. نیروهای آمریکایی به عنوان میهمانان کشور عراق به دعوت دولت عراق فعالیت می کنند و کلیه قوانین و دستورالعمل ها را رعایت می کنند.”

میلر، معاون فعلی موسسه ویلسون که یک مرکز تحقیقاتی در واشنگتن است، گفته که آنچه اوضاع فعلی را بسیار خطرناک می کند این است که عملیات اسرائیل در فضای هوایی که تحت کنترل ایالات متحده بوده، انجام شده است. وی میگوید: “می توان درک کرد که چرا پنتاگون اینقدر ناراحت است. با وجود 5000 سرباز آمریکایی مستقر در عراق، پاسخ علیه نیروهای آمریکایی توسط شبه نظامیان طرفدار ایران آخرین چیزی است که آنها می خواهند.”

در همین حال، ترامپ امیدوار است برای حل و فصل تنش های مربوط به خروج یکجانبه اش در سال گذشته از توافقنامه برجسته سال 2015 برای مهار برنامه هسته ای تهران، با رئیس جمهور ایران حسن روحانی ملاقات کند. تحلیلگران می گویند نتانیاهو با چنین جلسه ای مخالف است، و در صورت وقوع آن رای دهندگان اسرائیلی احتمالاً نتانیاهو را به دلیل سوء مدیریت روابط اسرائیل- ایالات متحده مقصر می دانند.

اما آیا حملات بیشتر، هرچند خطرناک تر باشد، راهی است برای نتانیاهو در راستای انتخاب مجدد؟

مازل معلم ستون نویس سایت خبری مسائل خاورمیانه ای المانیتور میگوید: “به نظر می رسد او معتقد است که هرگونه تحولات امنیتی که تا انتخابات آینده اتفاق بیفتد، در خدمت منافع او خواهد بود. بنابراین آماده است تا هر کاری میتواند بکند تا اسرائیل را در جنگی که تا کنون با موفقیت از آن جلوگیری کرده، گرفتار کند.”