بازگشت به دکترین گفت‌وگو

حضور احزاب، گروه‌ها و جریان‌ها در سپهر سیاسی و اجتماعی کشور و ارائه دیدگاه‌های مختلف برای پیشرفت، یکی از ملزومات تحقق مردم‌سالاری دینی است.

هر کدام از گرایش‌های موجود کشور حسب ذائقه‌های سیاسی،‌ اجتماعی،‌ فرهنگی و اقتصادی خود، برنامه‌هایی برای برون‌رفت از مشکلات کشور دارند، اما با این وصف وجود اختلافات و ایجاد فضایی سنگین و پر از تهمت برای ربودن گوی سبقت از رقیب، یکی از معضلات و چالش‌های اساسی برای حیات سیاسی هر کشوری است.

در طول چهار دهه بعد از انقلاب، جریان‌های مختلف در ایران از فرصت‌های لازم برای بیان دیدگاه‌های خود برخوردار بودند، اما بعضا در برخی مقاطع از جمله در جریان شکل‌گیری رقابت‌های انتخاباتی مختلف، شدت گرفتن اختلافات میان گروه‌ها باعث ایجاد فضای تیره و تار و پر از کدورت در عرصه سیاسی شده است. در چنین شرایطی یکی از راه‌های برون‌رفت، فراهم آوردن امکان گفت‌وگوی جریان‌های مختلف با یکدیگر است.

واکنش‌ها به یک اظهارنظر

هفته گذشته غلامرضا مصباحی‌مقدم، سخنگوی جامعه روحانیت مبارز در یک نشست خبری در توضیح دلایل و چرایی اختلاف میان جامعه روحانیت و مجمع روحانیون با اشاره به دعوت مقام معظم رهبری از جامعه مدرسین در سال 1384 برای برگزاری جلسات با سایر تشکل‌های روحانی و همچنین برگزاری جلسه میان جامعه روحانیت و مجمع روحانیون گفت: امروز هم ما حرفی نداریم و این نکته را دوستان باید در نظر داشته باشند که اگر بناست کنار هم بنشینیم و گفت‌وگو کنیم، یک سری اصول داریم و یک سری موارد اختلافی. مشترکات ما زیاد است؛ همه ما انقلاب، امام و رهبری را قبول داریم.

اشاره مصباحی‌مقدم به وجود اشتراکات میان گروه‌های سیاسی می‌تواند به عنوان مقدمه‌ای برای گفت‌وگو میان جریان‌ها باشد. نکته‌ای که البته مورد تاکید دیگر عضو جامعه روحانیت مبارز هم قرار گرفت.

بلافاصله بعد از انتشار این خبر،‌ آیت‌الله محمدعلی موحدی‌کرمانی، دبیرکل جامعه روحانیت مبارز در گفت‌وگو با تسنیم، با اشاره به ادعای مطرح شده مبنی بر آمادگی جامعه روحانیت برای گفت‌وگو با مجمع روحانیون مبارز، گفت: به‌هیچ ‌عنوان چنین بحثی که جامعه روحانیت بخواهد با مجمع روحانیون گفت‌وگو کند، مطرح نبوده و بنده به عنوان دبیرکل، چنین موضوعی را از اساس تکذیب می‌کنم.

مشابه چنین مواضعی از سوی حسین ابراهیمی، عضو شورای مرکزی جامعه روحانیت مبارز در گفت‌وگو با تسنیم اتخاذ شد.

گرچه در روزهای بعدی آیت‌الله موحدی‌کرمانی با اصلاح اظهارنظر خود در این باره خاطرنشان کرد: سخنگوی محترم جامعه روحانیت مبارز مورد اعتماد صددرصدی ما هستند و صحبت‌های ایشان مربوط به سابقه بیش از 15 سال قبل است؛ لذا بنده هیچ اختلاف نظری با ایشان ندارم.

صرف‌نظر از اظهارات و واکنش‌های متفاوت درباره موضوع گفت‌وگو با جریان‌های سیاسی، اساسا طرح این موضوع را می‌توان زمینه برای شفاف سازی مواضع این گروه‌ها دانست.

گفت‌وگو سود دارد و بی‌ضرر است

سیدرضا اکرمی، عضو شورای مرکزی جامعه روحانیت مبارز در این باره به جام‌جم گفت: خدای متعال از جمله ویژگی‌هایی که به انسان داده، نعمت بیان است. این بیان برای این است که میان افراد و جریان‌ها و حتی میان گروه‌های مخالف گفت‌وگو برقرار شود. این بیان ویژگی انسان است و ما نمی‌توانیم از آن وحشتی داشته باشیم.

وی با اشاره به اهمیت گفت‌وگو میان جریان‌های سیاسی تصریح کرد: اگر این بیان و گفت‌وگو واقعا اختلافات را به حداقل برساند حتما کار مفید و سودمندی خواهد بود و حتی اگر به وضع موجود ادامه دهد و هیچ گرهی باز نشود کسی ضرر نمی‌کند. حتما بیان و گفت‌وگو لااقل صورت مساله را روشن می‌کند که سر چه چیزی با هم اختلاف داریم.

این عضو جامعه روحانیت مبارز با اشاره به اشتراکات جریان‌های سیاسی بر سر مفاهیم اساسی توضیح داد: آیا در اقتصاد مقاومتی، آزادی، استقلال، نقدینگی سرگردان، اشتغال و بیکاری اختلافات نظر داریم یا این‌که نسبت به این مفاهیم با هم اشتراک نظر داریم. بعضا وقتی صورت مساله روشن می‌شود می‌بینیم که اساسا سر بسیاری از مسائل اختلاف و تنازعی نداریم. اصولگرایان و اصلاح‌طلبان درباره رهبری، قانون اساسی، استقلال ، ولایت فقیه و… اتفاق‌نظر دارند. اگر هم اختلافی میان ما باشد معمولا در روش و چگونگی انجام کار است که در چنین مواقعی بهتر است بنشینیم و ببینیم که آیا می‌توانیم با کمک به یکدیگر مسائل و معضلات کشور را حل کنیم. کشور ما از امکانات و ظرفیت‌های فراوانی برخوردار است. در مذاکره است که می‌توان به راه‌حل‌های جدی درباره از بین بردن تحریم داخلی و مقاومت در برابر تحریم خارجی رسید.

وی با اشاره به این‌که شرط تحقق یک گفت‌وگوی خوب، جدی بودن آن است، تصریح کرد: اگر میل به گفت‌وگو صرفا در حد حرف باشد فایده‌ای ندارد اما اگر با اراده و اقدام جدی همراه باشد،‌ حتما مفید و سودمند خواهد بود.

مجمع روحانیون از گفت‌وگو استقبال می‌کند

درباره گفت‌وگو میان جریان‌های سیاسی و به طور مشخص میان جامعه روحانیت مبارز و مجمع روحانیون مبارز گرچه تاکنون اظهار نظر رسمی و تشکیلاتی از سوی مجمع روحانیون منتشر نشده اما با این وصف محمد مقدم عضو شورای مرکزی مجمع روحانیون مبارز هم در این زمینه به خبرنگار جام‌جم گفت: گفت‌وگو همیشه برای جریان‌های سیاسی امر مبارک و مفیدی خواهد بود. به شرط آن‌که در پی کشف حقیقت باشیم و در جهت راهیابی به واقعیت‌های جامعه. نه این‌که یکی از دو طرف بخواهد دیدگاه‌های خود را به طرف مقابل تحمیل کند.

وی طرح دعوت به گفت‌وگو را امیدوارکننده خواند و خاطرنشان کرد: من به عنوان عضوی از مجمع روحانیون مبارز معتقدم این تشکل از مدت‌ها قبل از گفت‌وگو و دیالوگ استقبال می‌کردند.

مقدم تصریح کرد: جریان‌ها باید این فرصت را داشته باشند که دیدگاه‌های خود را مطرح کنند و به بحث و گفت‌وگو بنشینند. در صورت تحقق چنین شرایطی می‌توان قاعده‌ای را برای مصالح و منافع ملی منظور کرد و حتما مفید خواهد بود.

این عضو مجمع روحانیون مبارز با اشاره به اشتراکات موجود میان جریان‌ها و گروه‌های سیاسی ابراز کرد: وقتی باب گفت‌وگو باز شود طبیعتا نمی‌تواند در سمت و سویی به محدودیت کشیده شود. درباره همه مسائل می‌توان گفت‌وگو کرد. گفت‌وگو باید از مسائل مورد اتفاق شروع شود تا کم کم به مسائل افتراقی هم برسد.

وی قرار گرفتن جریان‌های سیاسی در مسیر گفت‌وگو را پدیده مبارک خواند و گفت: بسیاری از چالش‌ها و مشکلات ما در عرصه‌های سیاسی و فرهنگی ناشی از بستن باب گفت‌وگوست؛ یعنی بدون آن که سخن‌های همدیگر را بشنویم درباره همدیگر داوری کرده و جامعه را هم دچار سرگشتگی می‌کنیم. به میزانی که صحبت شود و مسائل مورد نقد و نظر قرار گیرد و درباره بسیاری از مسائل شفاف‌سازی شود طبیعتا جامعه هم در روشنی گام بر می‌دارد و کدورت‌ها از فضای سیاسی کشور پاک خواهد شد.

بازگشت به ریش‌سفیدی سیاسی؟

رسیدن به اشتراک نظر پیرامون موضوعات مورد اتفاق میان گروه‌های سیاسی و ارائه راهکارها برای برون‌رفت از مشکلات را می‌توان به عنوان گامی رو به جلو برای تحقق مردم‌سالاری دینی دانست. بویژه آن که طرح موضوعات، بیان مشکلات و ارائه دیدگاه‌ها به‌صورت صادقانه شرایطی مساعد برای فضای جامعه فراهم می‌آورد تا رویکردها و عملکردهای جریان‌‌های سیاسی به سنجه انصاف سنجیده شود. اما از نظر دور نداشته باشیم که گروه‌های سیاسی سنتی نباید چنان امیدوار باشند که با همان شیوه‌های سابق از اقبال عمومی برخوردار شوند. روزآمدی و کارآمدی، شفافیت و صداقت جریان‌های سیاسی در عرصه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی است که مورد اقبال مردم خواهد بود.

گفت‌وگوی جامعه روحانیت و مجمع روحانیون هرچند می‌تواند گشاینده فضای مفاهمه سیاسی در کشور باشد اما بی‌تردید با توجه به تحولات سیاسی و اجتماعی نباید منتظر احیای مرزبندی و ساختارهای سابق در جغرافیای سیاسی و حزبی کشور بود.