بازار افغانستان برای ایران چه دارد؟

طبق آمارهای رسمی تا پایان شش ماهه اول امسال، افغانستان ششمین بازار بزرگ کالاهای صادراتی ایران بوده است.

در شش ماه اول سال جاری صادرات به کشور افغانستان با رشدی دو درصدی نسبت به سال گذشته، در مجموع ۵.۸ درصد از کل صادرات ارزشی کشور را به خود اختصاص داده و بدین ترتیب بالغ بر یک میلیارد و ۱۹۹ میلیون دلار کالا به این کشور همسایه صادر شده است.

به گزارش ایسنا، اما با توجه به نزدیکی دو کشور، فرهنگ مشترک آنها و همچنین وضعیت افغانستان در صنعت و تولیدات به نظر می‌رسد ایران می‌تواند صادراتی به مراتب بیشتر داشته و حتی سهمی دو برابر رقم فعلی از این بازار داشته باشد. البته به واسطه همین نزدیکی این امکان نیز وجود دارد که ایران وارداتی هم از افغانستان داشته باشد.

در ایران قاچاق مواد مخدر را به عنوان اصلی‌ترین سوغات افغانستان می‌شناسند اما در پایان پنج‌ماهه اول سال جاری شش قلم عمده کالایی به ارزشی حدود ۵۸۵ هزار دلار از این کشور وارد ایران شده است.
«کنجد» افغانی عمده‌ترین محصول صادراتی به ایران

عمده‌ترین کالای صادراتی افغانستان به ایران را می‌توان کنجد دانست که بر این اساس در پنج ماه اول امسال بالغ بر ۷۷ تن کنجد از این کشور وارد ایران شده که ارزش این کالا بالغ بر ۱۰۰ هزار دلار بوده است. تخم سبزیجات، سایر نباتاتی که در صنایعی مانند عطرسازی و داروسازی مورد استفاده قرار می‌گیرند انواع شیره‌ها و عصاره‌های نباتی، کک، سنگ مرمر و سنگ‌های تراورتن از دیگر کالاهایی هستند که از این کشور به ایران صادر می‌شوند.

اما در کنار واردات نه چندان بالای ایران از افغانستان، در حال حاضر حدود ۳۰ درصد از کل بازار وارداتی افغانستان در اختیار ایران قر ار دارد که البته می‌توان این رقم را به مراتب گسترش داد.
بازار ۵ میلیارد دلاری افغانستان برای ایران

به گفته مدیرکل دفتر بازرگانی کشورهای آسیا و اقیانوسیه سازمان توسعه تجارت، اکنون بازار واردات کشور افغانستان حدود ۷.۵ میلیارد دلار است که از این رقم حدود ۲.۵ میلیون دلار آن سهم ایران می‌شود. به عبارت دیگر ۳۰ درصد از کالاهای وارداتی این کشور از ایران تامین می‌شود. اما در ارتباط با صادرات ایران به افغانستان رئیس میز افغانستان در سازمان توسعه تجارت نیز به این نکته توجه دارد که در این بازار تنها رقیب جدی ایران، پاکستان است که به اندازه ایران در بازار این کشور سهم دارد.

محمدمهدی جوانمرد قصاب، رئیس میز عراق در سازمان توسعه تجارت معتقد است با وجود نزدیکی فرهنگی، جغرافیایی، زبانی و دیگر مشترکات ایران و افغانستان لازم است به این بازار توجه بیشتری صورت بگیرد.

به گفته او، در سال ۱۳۹۱ از حدود یک میلیارد و ۱۰۰ میلیون دلار از واردات افغانستان به ایران اختصاص داشته که این رقم اکنون به حدود ۲.۵ میلیارد دلار ر سیده است و پیش‌بینی می ‌شود با توجه به ظرفیت‌های موجود این رقم قابلیت آن را دارد که تا پنج میلیارد دلار افزایش پیدا کند.
پاکستان تنها رقیب ایران در افغانستان

اکنون پاکستان تنها رقیب صادراتی ایران در بازار افغانستان محسوب می‌شود و کشورهایی مانند هند و چین سهمی به مراتب کمتر در بازار افغانستان دارند اما با این حال هنوز می‌توان صادرات ایران را به این کشور همسایه را حتی تا حدود دو برابر افزایش داد.

در شرایط تحریم‌ها نیز افغانستان از جمله بازارهای خوبی بوده است که می‌توان از ظرفیت آن بهره‌ای مناسب گرفت، چرا که علاوه بر صادراتی که از سوی تجار صورت می‌گیرد حدود ۱.۵ تا ۳.۵ میلیون افغانی در ایران سکونت دارند که از طریق این افراد نیز کالاهای متعددی به این کشور همسایه منتقل می‌شود.

البته در طول سال‌های گذشته با توجه به شرایط حاکم بر افغانستان و البته کاهش کمک‌های بین‌المللی به این کشور بازار این کشور کوچک شده و حتی حفظ سهم قبلی در این بازار تبدیل به امری دشوار شده است.

از سوی دیگر به واسطه نزدیکی افغانستان به ایران و حضور بخش قابل توجهی از تبعه این کشور در ایران نمی‌توان برای محصولات صادراتی به آن قیمتی مانند سایر کشورها تعیین کرد، چرا که این افراد به خوبی به شرایط و بازار ایران آشنایی داشته و انتظار دارند قیمت‌هایی در حد قیمت‌های داخل کشور برای آنها لحاظ شود؛ موضوعی که در این سال‌ها موجب شده در موارد متعدد تجار ایرانی علاقه کمتری نسبت به صادرات به افغانستان نشان دهند.

علاوه بر این بخش قابل توجهی از بازار افغانستان را هم می‌توان مرتبط با خودرو دانست که در این زمینه در حال حاضر خودروسازان ایرانی هیچگونه سهمی از بازار افغانستان نداشته و صنعت خودروی این کشور در قبضه تویوتا قرار دارد.

به گفته رایزن تجاری سابق ایران در افغانستان، اکنون بیش از ۹۵ درصد خودروهای افغانستان تویوتا محسوب می‌شوند که البته حداقل ۸۰ درصد این خودروها جزو محصولات فرسوده این شرکت به حساب می‌آیند.

البته با توجه به شرایط جاده‌های افغانستان طبیعی است که محصولات ایرانی در این کشور توفیق چندانی به دست نخواهند آورد.