ایران سومین کشور در معرض مخاطرات زمین‌شناسی در دنیا/تلاش برای ثبت جهانی ژئوپارک‌ها
رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشاف معدنی با تاکید بر اینکه ایران به دلیل دارابودن مخاطراتی چون زمین‌لغزش، زلزله، خشکسالی و ریزگردها سومین کشور در معرض مخاطرات زمین‌شناسی در دنیا است، گفت: ایران با دارا بودن یک درصد خشکی‌های زمین، یک درصد جمعیت زمین و سه درصد منابع آب دنیا دارای تنش آبی است که باید برنامه‌ریزی‌هایی برای استفاده از آب‌های مرزی شیرین صورت گیرد.
به گزارش ایسنا، دکتر راضیه لک امروز در سی و هفتمین گردهمایی علوم زمین با نگرش ویژه بر جامعه ایمن و زمین پاک، با بیان اینکه در تلاش هستیم تا ماموریت‌های این سازمان در راستای ماموریت سازمان‌های زمین‌شناسی در دنیا باشد، افزود: بر این اساس سازمان زمین‌شناسی ماموریت‌هایی برای حفظ محیط زیست دارد؛ چرا که شاهدیم شتاب تغییرات زمین بسیار زیاد است، به گونه‌ای که شتاب این تغییرات در زمان‌های بسیار کوتاه که قابل تصور نیست، رخ می‌دهد.
وی با بیان اینکه برای جلوگیری از روند این تغییرات باید تصویری از آینده زمین تا 2050 داشته باشیم، اظهار کرد: بر این اساس باید با مطالعه زمین تا سال 2050 ببینیم که چه اتفاقی در کره زمین رخ می‌دهد تا بر اساس آن و انجام نیازسنجی بتوانیم با فناوری‌های موجود تمهیداتی برای تغییرات روند کره زمین بیندیشیم.
لک با بیان اینکه چهار استراتژی برای ایجاد زمین پاک در نظر گرفته می‌شود، ادامه داد: برنامه‌هایی برای محیط زیست پایدار، حفاظت محیط زیست در بهره‌برداری از منابع طبیعی، جلب مشارکت و همکاری عمومی و آموزش و عمومی‌سازی مفهوم علوم زمین و زمین پاک برای آیندگان از جمله چهار استراتژی مهم برای ایجاد زمین پاک است.
رئیس سازمان زمین‌شناسی اطمینان دسترسی به آب و بهداشت، اطمینان از دسترسی به زمین پاک و قابل اعتماد و مدرن برای همه، ارتقای رشد اقتصاد فزاینده، ساخت زیرساخت‌های انعطاف‌پذیر، شهرهای امن و انعطاف‌پذیر، حفاظت و بهره‌برداری پایدار از دریا و احیای مشارکت جهانی برای پیشرفت همه جانبه پایدار را از جمله اهداف جهانی پیشرفت پایدار عنوان کرد.
وی با تاکید بر اینکه زمین همواره در حال تغییر اقلیم است، خاطرنشان کرد: تغییر اقلیم اولین مخاطره جهانی برای زمین محسوب می‌شود، چرا که مطالعات نشان می‌دهد که زمین 6 درجه تغییر اقلیمی در دوره‌های زمین‌شناسی تجربه کرده است.
رئیس سازمان زمین‌شناسی این میزان تغییر اقلیم را در 200 سال گذشته دانست و ادامه داد: همزمان با انقلاب صنعتی و صنعتی‌شدن جهان، گازهای گلخانه‌ای توسط دو کشور آمریکا و چین به شدت تولید شد که به تدریج کل دنیا درگیر این مساله شده است، به گونه‌ای که منجر به افزایش نیم درجه‌ای دمای کره زمین شد.
لک با تاکید بر اینکه در سال‌های اخیر نیم درجه دیگر به دمای کره زمین افزوده شده است، یادآور شد: در حال حاضر، روند تغییرات در کره زمین به اندازه‌ای زیاد است که زمین نمی‌تواند خود را با این تغییرات سازگار کند.
وی نمونه این امر را شهر تهران دانست که میزان بارش‌های آن بیش از 200 میلی‌متر بوده است، ولی اکنون میزان بارش آن کمتر از 200 میلی متر شده است.
رئیس سازمان زمین‌شناسی پدیده «گرمایش جزیره‌ای» را از دیگر چالش‌های زمین به دلیل تغییرات اقلیمی دانست و ادامه داد: در این پدیده، دمای یک منطقه از زمین به یکباره افزایش می‌یابد که نمونه آن را می‌توان در تهران مشاهده کرد.
به گفته وی در برخی از مناطق تهران بارش برف قطع شده است و به دمای آن نیز افزوده شده است.
لک با تاکید بر لزوم برنامه‌ریزی برای بهبود راندمان مصرف آب، مدیریت شهری و تغییر در الگوی مصرف انرژی برای جلوگیری از این مخاطرات، اظهار کرد: بر این اساس لازم است به استفاده از فناوری‌های نوین در بخش‌های صنعتی توجه شود و اقداماتی که موجب به مخاطره افتادن کره زمین می‌شود، از آن‌ها اجتناب کرد.
لک حرکت به سمت انرژی‌های پاک را از دیگر راهکارهای کاهش مخاطرات زمین نام برد و افزود: دنیا نیز به سمت تولید انرژی از منابع تجدیدپذیر سوق داده شده است و بر اساس برنامه‌های جهانی از سال 2040 نیروگاه‌های خورشیدی و بادی افزایش چشمگیری می‌یابد و ایران نیز باید به این حوزه وارد شود.
این محقق حوزه زمین‌شناسی با تاکید بر لزوم توجه به مطالعات آمایش سرزمینی گفت: ایران در این حوزه در گام های اولیه است در حالی که باید صنایع کشور را بر اساس آمایش سرزمینی مستقر کنیم. در دنیا بیشترین صنایع در کنار آب‌های شور و لب‌شور است تا با استحصال و تصفیه آب‌های شور، آب مورد نیاز خود را تامین کنند.
به گفته وی در حال حاضر ایران یک درصد خشکی‌های کره زمین، یک درصد جمعیت جهان را دارد و تنها سه درصد منابع آب جهان در اختیار ایران است.
لک با اشاره به وجود تنش آبی در کشور بر لزوم توجه به آب‌های کارستی (آب‌های ژرف) تاکید کرد و ادامه داد: در حال حاضر آب‌های ژرف از طریق سیستم‌های گسلی وارد دریا می‌شوند و همچنین آب‌های مرزی نیز از کشور خارج می‌شود.
رئیس سازمان زمین‌شناسی نمونه آب‌های کارستی را، آب‌های ژرف در مرز ایران و ترکمنستان عنوان کرد و افزود: این آب‌ها از مرز ترکمنستان از ایران خارج می‌شوند و کشور ترکمنستان نیز با احداث حوضچه‌هایی از آب‌های شیرین استفاده می‌کند.
وی با تاکید بر اینکه آب‌های شیرین این حوضچه‌ها در ترکمنستان تبخیر می‌شود، اظهار کرد: این در حالی است که ما می‌توانیم با احداث چاه‌هایی، آب شرب مشهد را تامین کنیم.
لک با بیان اینکه انتقال آب مخاطرات زیست محیطی زیادی به همراه دارد، ادامه داد: زبان مشترکی میان مردم و مسئولان برای حفظ مسائل زیست محیطی وجود ندارد و ما در تلاش هستیم تا با تقویت برنامه‌های آموزشی زبان مشترکی در این زمینه ایجاد کنیم.
لک با بیان اینکه این سازمان از سال 83 با ایجاد دفتر مخاطرات برنامه‌هایی برای مخاطرات زیست محیطی تدوین کرده است، خاطرنشان کرد: در حال حاضر معدن‌کاری یک فرصت برای صنعت به شمار می‌رود، از این رو سازمان زمین‌شناسی با تدوین برنامه‌هایی در صدد است تا بدون ایجاد محدودیت برای فعالیت‌های معدن‌کاری به توسعه فعالیت در این حوزه اقدام کند.
رئیس سازمان زمین‌شناسی در عین حال ایران را سومین کشور در معرض مخاطرات زمین‌شناسی توصیف کرد و گفت: زمین لغزش، ریزگرد، خشکسالی، زلزله و سیل از جمله مخاطرات ایران است و ما هر چند که در این حوزه‌ها برنامه‌هایی تدوین کردیم، ولی کافی نبوده است.
لک، ژئوتوریسم و ژئوپارک‌ها را از دیگر فرصت‌های کشور نام برد و اظهارکرد: در حال حاضر ژئوپارک قشم تنها ژئوپارک ایران است که به ثبت جهانی رسیده و ما در تلاش هستیم که ژئوپارک‌های دیگر چون ارس و طبس را به ثبت جهانی برسانیم.
وی با انتقاد از اقدامات پراکنده نهادها برای رفع مشکلات زیست محیطی، بر یکپارچه سازی این فعالیت‌ها در یک کارگروه مشترک تاکید کرد و افزود: سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی در امور زمین شناسی با محوریت زمین پاک، تهیه اطلاعات پایه برای استفاده در تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری، انجام پروژه‌های کاربردی برای کاهش چالش‌های زیست محیطی، اجرای پروژه‌های مشترک کاربردی درون و برون مرزی و همچنین مشارکت در پروژه‌های جهانی از جمله برنامه‌های این سازمان است.
