امضای قرارداد سوآپ گاز ترکمنستان به جمهوری آذربایجان از مسیر ایران؛ چرا این قرارداد اهمیت دارد؟

در حاشیه اجلاس سران کشورهای عضو اکو، قرارداد سه‌جانبه سوآپ گاز ترکمنستان به آذربایجان توسط ایران به امضا رسیده است. علاوه بر منافع اقتصادی، این قرارداد می‌تواند ضمن حفظ ایران در مناسبات انتقال انرژی به الگویی برای دریافت گاز آسیای مرکزی و تحویل آن در خلیج فارس تبدیل شود.

«بازتاب»؛ آرش صفار- در حاشیه نشست سران کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی (اکو) در عشق‌آباد، قرارداد سه‌جانبه سوآپ گاز ترکمنستان به جمهوری آذربایجان از طریق ایران به امضا رسید.

در پی دیدار دوجانبه «سید ابراهیم رئیسی» با «الهام علی‌اف»، وزرای نفت ایران و جمهوری آذربایجان در خصوص سوآپ سالانه یک و نیم تا دو میلیارد مترمکعب گاز ترکمنستان به با جمهوری آذربایجان به توافق رسیدند.

پیش‌تر نیز چنین قراردادی میان سه کشور وجود داشت که طی آن ترکمنستان گاز مورد نیاز تعدادی از استان‌های ایران را تأمین می‌کرد و تهران همین میزان گاز را تحویل جمهوری آذربایجان می‌داد.

در قرارداد جدید ایران معادل گاز دریافتی از ترکمنستان را با کسر میزان مصرف گاز پنج استان به عنوان دریافتی خود، تحویل جمهوری آذربایجان خواهد داد.

به گفته وزیر نفت، ایران گاز را در سرخس دریافت می‌کند و در آستارا تحویل می‌دهد. «جواد اوجی» اعلام کرد که این توافق حاصل یک ماه مذاکره تنگاتنگ با طرف‌های آذربایجانی و ترکمنستانی بوده است. این قرارداد از آغاز دی ماه امسال، بدون سقف زمانی به اجرا در می‌آید.

جزئیات بیش‌تری از توافق منتشر نشده است؛ ایران ممکن است گاز ترکمنستان را در زمستان که با بحران کسری گاز در استان‌های شمال شرقی روبه‌رو است دریافت ‌کند و در تابستان گاز را تحویل جمهوری آذربایجان ‌دهد یا عملیات سوآپ به صورت هم‌زمان انجام شود.

علاوه بر منافع اقتصادی، این قرارداد از این جهت امیدوارکننده است که همچنان اهمیت و مزیت ایران را به عنوان یک کریدور انتقال انرژی حفظ می‌کند؛ در سال‌های اخیر، به واسطه تحریم‌ها، مزیت‌های جغرافیایی ایران در انتقال انرژی و ترانزیت کالا نتوانسته است در خدمت اقتصاد کشور قرار بگیرد و کارشناسان نسبت به حذف ایران از فرایندها و مناسبات انتقال انرژی هشدار داده‌اند.

از سوی دیگر، موفقیت در اجرای این توافق می‌تواند به مدلی برای دریافت گاز کشورهای آسیای مرکزی و تحویل آن به مشتریان این کشورها در خلیج فارس تبدیل شود.

در شرایطی که مصرف بالای گاز در داخل کشور، فقدان منابع داخلی لازم برای سرمایه‌گذاری و ناتوانی در جذب سرمایه‌گذاری خارجی سبب سهم اندک ایران در بازار جهانی، علیرغم بهره‌مندی از دومین منابع گازی جهان شده است، قراردادهای سوآپ می‌تواند به افزایش شرکا و تقویت مناسبات اقتصادی کمک کند.

از سوی دیگر، چنین قراردادهایی ایران را وارد مناسبات جدی با کشورهای مسیر لاجورد (افغانستان، ترکمنستان، دریای خزر، جمهوری آذربایجان، گرجستان، دریای سیاه و ترکیه و دریای مدیترانه) کرده و روندهای همگرایانه اقتصادی را تقویت می‌کند.