اعتدالیون نگران پایان ائتلاف با اصلاح طلبان شدند /عضو حزب اعتدال و توسعه: مایل به ادامه ائتلاف هستیم
ائتلاف اصلاح‌طلبان با اعتدالگرایان از سال ۹۲ به این‌سو گرفتاری و مصایب سیاسی بسیاری را برای اصولگرایان و تندروها به وجود آورد؛ ائتلافی که باعث شد تا با وجود برخورداری جناح مقابل از مواهب قدرت به سر انگشت اشاره مردم در انتخابات از متن قدرت خارج شده و ناظر بازگشت اصلاح‌طلبان و اعتدالگرایان به عرصه مدیریتی کشور باشند.
تعامل و همکاری اعتدالگرایان و اصلاح‌طلبان که نقطه کلیدی‌اش در ماجرای حمایت از روحانی و تصویب برجام در مجلس بود؛ البته حرف و حدیث‌هایی را هم به دنبال داشته تا جایی که اخیرا محمدرضا عارف، رییس شورای عالی سیاستگذاری انتخاباتی اصلاح‌طلبان اعلام کرد اصلاح‌طلبان در انتخابات ۱۴۰۰ با هیچ جریانی ائتلاف نمی‌کنند.
به گزارش نامه نیوز، هرچند این اظهارنظر عارف با واکنش نیروهای سیاسی اصلاح‌طلب همراه شد، با این حال پرسش اصلی این است که آیا در آینده نیز ادامه این ائتلاف میسر خواهد بود؟ غلامعلی دهقان، عضو شورای مرکزی حزب اعتدال و توسعه و سخنگوی سابق این حزب در گفت‌وگو با «اعتماد» در ابتدا با اشاره به نقش محمدرضا عارف در کناره‌گیری از انتخابات ۹۲ به نفع حسن روحانی گفته است: «ائتلاف سال ۹۲ و کناره‌گیری آقای عارف، بزرگوارانه بود چرا که اگر ایشان از رقابت کناره‌گیری نمی‌کرد رای خرد می‌شد.» دهقان با همین مقدمه، عارف را جوانمرد سیاسی معرفی می‌کند. به گفته این عضو شورای مرکزی حزب اعتدال و توسعه نتایج ائتلاف و همکاری استراتژیک اصلاح‌طلبان، اعتدالگرایان و اصولگرایان میانه‌رو در انتخابات‌های اخیر کاملا مشخص است و دلیلی برای پایان بخشیدن به آن وجود ندارد. همین است که این عضو شورای مرکزی حزب اعتدال و توسعه تاکید می‌کند: «یادمان نرود که جریان رقیب برای نجات خود از پیش از انتخابات بحث جدایی حامیان دولت و اصلاح‌طلبان را مطرح کرد و در همین راستا تله‌های زیادی را کار گذاشت. ما باید مراقب باشیم که دست و پای‌مان در تله تندروها قرار نگیرد. برهم خوردن تعامل اصلاح‌طلبان با اعتدالگرایان و اصولگرایان میانه‌رو بی‌تردید هیات‌مدیره جریان تندرو را بیش از همه خوشحال خواهد کرد.»
ارزیابی شما از وضعیت سیاسی کشور چیست؟پس از انتخابات ریاست‌جمهوری به نظر می‌رسد که آرامشی در عرصه سیاسی کشور حاکم شده و ضریب اختلافات میان مسوولان کمتر شده است. آرامش سیاسی حاکم بر فضای سیاسی کشور را ناشی از چه اتفاقاتی می‌دانید؟
به هر حال انتخابات ریاست‌جمهوری بسیار پرشور و رقابتی بود. به نظر می‌رسد جریانی که نتیجه انتخابات را واگذار کرد کمتر به تخریب دولت می‌پردازد. به نظر می‌رسد که جریان رقیب بازی‌اش را با تمام ظرفیت و توان در ۹۰ دقیقه انجام داد و شکست خورد. آرامش فضای امروز ناشی از این است که این جریان در محاسباتی که داشت همه تلاش خود را انجام داد. از همان فردای انتخابات ریاست‌جمهوری یازدهم گفتند که این دولت نخستین دولت یک‌دوره‌ای پس از انقلاب خواهد بود.
هفته اول بعد از ۲۲ خرداد سال ۹۲ این مساله را در رسانه‌ها مطرح کردند. همچنین جریان رقیب بعد از آن با استفاده از صداوسیما و دیگر رسانه‌هایی که در اختیار داشتند بی‌محابا به دولت حمله کردند. تحلیل‌شان این بود که رای آقای روحانی حتی به ۵۱ درصد هم نرسیده است و نمی‌تواند دور بعدی رییس‌جمهور شود. بیان کردند که قطعا ریزش آرا خواهد داشت. آنچه محاسبه این مجموعه را به هم زد این بود که دولت آقای روحانی در چهار سال اول دلسوزانه زحمت کشید. قضیه برجام را به جای خوبی رساند. ثبات اقتصادی ایجاد شد. قیمت دلار و ارز کنترل شد. همه اینها باعث شد که جامعه نمره خوبی به دولت بدهد. در عرصه فرهنگی فضای بازی برای هنرمندان ایجاد شد. در عرصه موسیقی چهره‌های جدید وارد گردونه شدند. روشنفکران و دانشگاهیان نسبت به ۸ سال دولت آقای احمدی‌نژاد احساس فضای بازتری را داشتند. همه اینها باعث شد که محاسبات جریان رقیب به هم بخورد. همچنین ورود ابزارهای جدید در فضای مجازی به خصوص تلگرام سبب شد تا جریان آقای روحانی بتواند با اقشار مختلف و نخبگان ارتباط برقرار کند. به این ترتیب نقشه رقیب نقش بر آب شد. این معادلات به هم خورد و با مشارکت بالای ۶۵ درصدی، آقای روحانی رای آورد. تجربه‌های پیشین هم نشان داده بود که اگر جمعیت بالایی در انتخابات شرکت کنند، جریان اصولگرا شانس کمی برای پیروزی خواهد داشت. اصولگرایان تلاش‌شان را در انتخابات کرده‌اند و این روزها کمی نفسگیری می‌کنند و احتمالا فضای نقد دولت بالا خواهد گرفت.
حزب اعتدال و توسعه در ادوار انتخاباتی گذشته همکاری‌هایی را با اصلاح‌طلبان آغاز کرد، آیا نگاه این حزب بعد از انتخابات ۹۶ نسبت به ائتلاف با اصلاح‌طلبان تغییر کرده است یا خیر؟
حزب اعتدال و توسعه این تحلیل را دارد که یک ائتلاف تاریخی در انتخابات ۹۲ شکل گرفت. آقای عارف بزرگواری کرد. چون اگر از رقابت کناره‌گیری نمی‌کرد رای خرد می‌شد. از این جهت باید ایشان را یک جوانمرد سیاسی قلمداد کرد. اصلاح‌طلبان با درس گرفتن از تجربه شکافی که در سال ۸۴ شکل گرفته بود، چنین تصمیمی را گرفتند. تجربه انتخابات سال ۹۲ واقعا پس از مشروطه بی‌نظیر بود. در فرآیند بعد از انتخاب آقای روحانی و به خصوص در قضیه برجام این ائتلاف نانوشته ضلع سومی پیدا کرد و آن اصولگرایان معتدل بودند. در انتخابات مجلس شورای اسلامی این ائتلاف غیررسمی کاملا رسمی شد و مجموعه کنار هم نشستند و لیست مشترک ارایه کردند. نتیجه آن را نیز دیدیم. مجلس رای خوبی به وزرای پیشنهادی آقای روحانی داد. تفاوت فاحش مجلس نهم و دهم را از اینجا می‌توان فهمید که آقای سلطانی‌فر در مجلس نهم نتوانست رای‌اعتماد کسب کند اما در مجلس دهم توانست رای‌اعتماد بگیرد. تعامل خوبی بین دولت و مجلس ایجاد شد. در رای اعتماد به وزرای دولت دوازدهم این مساله را دیدیم که به جز آقای بیطرف همه از مجلس مجوز وزارت گرفتند. به نظر می‌رسد که این ائتلاف همچنان باید ادامه پیدا کند. دلیلی هم ندارد که در این ائتلاف شکافی ایجاد شود.
یعنی حزب اعتدال و توسعه همچنان مایل است به ائتلاف خود با اصلاح‌طلبان در انتخابات سال ۹۸ ادامه دهد؟
بله. اصلا این ائتلاف برای تحقق منافع ملی بود. در موضوع برجام این ائتلاف کاملا موفق عمل کرد و همچنین توانست فضای رادیکال را از سیاست کشور دور کند. نسل جوان را به آینده امیدوار کرد. ما باید از تجربه سال ۸۴ درس بگیریم. درست است که سه تفکر در ائتلاف سه‌گانه وجود دارد اما دلیلی هم ندارد که بخواهد دچار پراکندگی شود. چون این ائتلاف تا به اینجا موفق بوده است. شاید خواست رقیب است که بین مجموعه اختلاف بیندازد. برخی خبرگزاری‌های اصولگرا بعد سخنان آقای عارف مبنی بر اینکه ائتلاف خاتمه می‌یابد، آن را دستاویز کردند و شروع به تبلیغات کردند که بین جریان اعتدالی و اصلاح‌طلبان اختلاف افتاده است. واقعیت این است که نظر شخصی آقای عارف محترم است اما اصلاح‌طلبانی هستند که نظرات دیگری دارند همانطور که آقای حجاریان بر ادامه ائتلاف تاکید کرده است. بارها گفته‌اند که باید جریان‌های اعتدالی و اصلاح‌طلب باید همکاری‌شان را ادامه دهند. دیگر چهره‌های اصلاح‌طلبی بوده‌اند که همین نظر را داشته‌اند. ممکن است دیدگاه نهایی آقای عارف چیز دیگری باشد. ممکن است در شرایطی به یک جمع‌بندی برسیم اما نظرات چکش بخورد و دیگران در مورد آن صحبت کنند و تغییر و تحول پیدا کند. آنچه مسلم است اعتدالیون معتقدند که این ائتلاف تاکنون توانسته منافع ملی را تامین کند و خواهد کرد.
گفته شخص عارف در مورد خاتمه ائتلاف با اعتدالیون ممکن است تحولاتی را در آرایش سیاسی در آینده به وجود آورد؟
هنوز تا انتخابات مجلس شورای اسلامی زمان زیادی مانده و در این مدت ممکن است نظرات تغییر کند. خیلی خوب است که شخصیت‌های مختلف دیدگاه‌های‌شان را مطرح کنند. به نظر می‌رسد که تجربه نشان می‌دهد گفتمان اعتدال نیاز امروز جامعه ایران است؛ این حرف تئوریسین‌های جریان اصلاحات نیز هست. بالاخره بعد از چهار دهه از پیروزی انقلاب باید توازنی بین آرمان و واقعیت‌ها شکل بگیرد که ما به آن اعتدال می‌گوییم. خوشبختانه عقلای جناح‌ها به این جمع‌بندی رسیده‌اند.
ائتلافی که شکل می‌گیرد تنها محدود به انتخابات و بستن لیست نمی‌شود. بعد از آن هم این ائتلاف تغییراتی در آرایش سیاسی کشور به وجود می‌آورد. به این لحاظ ائتلاف اصلاح‌طلبان و اعتدالیون چقدر موفق بوده است؟
به نظر من فوق انتظار بوده است. فضایی که به سمت التهاب می‌رفت، آرام و بی‌ثباتی بازار مهار شد. این ائتلاف سه‌گانه بود که چنین نتیجه‌ای را در بر داشت. در مجلس گذشته اختلاف رای مثبت به برجام با رای منفی آن ۳۹ رای بود. اصولگرایان معتدل بودند که توانستند گردونه را به سمت اعتدال بچرخانند. بنابراین این ائتلاف کاملا برای اصلاحات و اعتدالیون و اصولگرایان معتدل یک برد محسوب می‌شود. برای نظام هم این ائتلاف برکات داشته است. رقیب باید این مساله را قبول کند. اینکه فعلا در حاشیه رفته است همین را نشان می‌دهد. جریانی که اصولگرایان تندرو آن همه تخریبش کردند ۲۴میلیون رای آورد. این ائتلاف چندان جوابگوی منافع ملی و جریان‌های سیاسی است. بنابراین فراتر از دیدگاه‌های شخصی این ائتلاف پایدار خواهد ماند.
اصولگرایان برنامه‌ای برای وارد رایزنی شدن با حزب اعتدال و توسعه دارند؟
نباید بر سر احزاب بحث کنیم. جبهه‌ای به نام اعتدال در کشور وجود دارد که مرحوم هاشمی‌رفسنجانی در دهه ۸۰ هم این واژه را به کار می‌برد. این جبهه به تفکر اعتدال رسیده است. اصلاح‌طلبان، میانه‌رو‌ها و بخشی از اصولگرایان بودند که به تفکر اعتدالی رسیدند. این جریان توفیق خوبی نیز کسب کرد. رقیب این مجموعه در فرهنگ و سیاست خارجی نگاهی انقباضی دارد. در مسائل اجتماعی نگاه‌های بازی ندارد. بنابراین اعتدال و توسعه به عنوان یکی از مصادیق جریان میانه کشور نقش خود را بازی می‌کند. ضمن اینکه اعتدال و توسعه با رقیب خود که نگاه رادیکال به مسائل دارد، زاویه پیدا کرده است و تلاش می‌کند تا ائتلافش را ادامه دهد.
جلساتی با اصولگرایان معتدل داشته‌اید؟
الان دلیلی ندارد که رایزنی صورت گیرد. این نوع ائتلاف‌ها در موسم انتخابات شکل می‌گیرد. نزدیکی این سه جریان در رای به کابینه، خود را نشان داد.
به نظر شما مفروض به پایان دادن به ائتلاف اصلاح‌طلبان، اعتدالگرایان و اصولگرایان میانه‌رو چه جریاناتی را خرسند خواهد کرد؟
پیروزی آقای روحانی در سال ۹۲ همانطور که گفتم محصول کناره‌گیری جوانمردانه و ایثارگرانه آقای عارف و همکاری اعتدالگرایان و اصلاح‌طلبان بود. همین همکاری باعث شد تا تندروها نتوانند موتور دولت روحانی را خاموش کنند. همین رویکرد اعتدالی این دو جریان بود تا باعث شد جریانی از اصولگرایان به اصلاح‌طلبان و اعتدال ملحق شوند. اهداف ما یکی است. هر سه جریان نمی‌خواهند مدیریت کشور از ریل عقلانیت و اعتدال خارج شود و امورات دوباره در اختیار تندروهای هزینه‌ساز بیفتد. بر همین اساس می‌شود برخی اختلافات را در مذاکرات حل و فصل کرد. لازم نیست به راحتی همسویی را به هم بزنیم. معتقدم با توجه به شرایط فعلی دلیلی برای جدایی نیست. آنچه اهمیت دارد ایستادگی در برابر جریان تندرو است. یادمان نرود که جریان رقیب برای نجات خود از پیش از انتخابات بحث جدایی حامیان دولت و اصلاح‌طلبان را مطرح کرد و در همین راستا تله‌های زیادی را کار گذاشت. ما باید مراقب باشیم که دست و پای‌مان در تله تندروها قرار نگیرد. برهم خوردن تعامل اصلاح‌طلبان با اعتدالگرایان و اصولگرایان میانه‌رو بی‌تردید هیات‌مدیره جریان تندرو را بیش از همه خوشحال خواهد کرد.
با وجود اشتراکات بسیار با اصلاح‌طلبان، در چه نقاطی با این جریان مرزبندی دارید؟
مرزبندی‌های ما بر می‌گردد به عملکرد برخی اصلاح‌طلب‌ها در دوران اصلاحات که تندروی‌هایی کردند که البته آن عملکردها امروز در خود جریان اصلاحات هم مقبولیت و طرفدار ندارد. از همین رو بیش از آنکه بخواهیم روی این موضوع متمرکز شویم که در چه نقاطی با اصلاح‌طلبان مرزبندی داریم باید توجه‌مان به اشتراکات‌مان باشد. البته هر جریانی هویتی دارد. هم اصلاح‌طلبان و هم اعتدال و توسعه مختصات فکری خود را دارند اما آنچه این دو جریان را به هم رسانده دور کردن آسیب تندروی و سوءاستفاده‌گران از مناصب است. سناریوی اصلی سه ضلع اعتدالگرایی کشور پس از عبور از بحران تندروها باید سازندگی و بهبود وضعیت کشور باشد. تحلیل من این است که با توجه به پروژه موفقی که در انتخابات و پس از آن داشته‌ایم و نزدیکی جریان اصلاحات به اعتدال و توسعه و همچنین قراین و شواهد موجود می‌شود همچنان همپوشانی حداکثری با اصلاحات داشته باشیم.
شما و دوستان‌تان در حزب اعتدال و توسعه بارها به این مساله اشاره داشته‌اید که به جهت گفتمانی، اعتدال بیش از همه به تفکر مرحوم آیت‌الله هاشمی و حسن روحانی نزدیک است. در این میان نمی‌شود نامی از علی اکبر ناطق‌نوری نبرد؛ روحانی اصولگرایی که مواضع سیاسی‌اش شباهت‌های بسیاری با آیت‌الله هاشمی و حسن روحانی دارد. رویکرد حزب اعتدال و توسعه به ناطق‌نوری چیست؟
آقای ناطق‌نوری یک اصولگرای سنتی و کارکشته و پرسابقه است. هرچند عدم حضورشان در جلسات جامعه روحانیت مبارز و برخوردهایی که او با آقای احمدی‌نژاد بعد از مناظره داشت نشان می‌دهد ایشان از اصولگرای کلاسیک فاصله گرفته است.
من یک‌بار در یکی از مصاحبه‌هایم گفته‌ام که آقای ناطق‌نوری را در حال حاضر یک میانه‌رو می‌دانم. منطق و نوع نگاه و تحلیل ایشان در حال حاضر بسیار شبیه آیت‌الله هاشمی و حسن روحانی است. حزب اعتدال و توسعه آقای ناطق را یکی از کارگزاران موثر و مهم کشور می‌داند. جغرافیای ایدئولوژیک حزب اعتدال و توسعه همان نگاهی که با آیت‌الله هاشمی و روحانی دارد را به آقای ناطق هم دارد.
