اصلی‌ترین هزینه‌های سبد مصرفی یک خانوار روستایی در ایران چیست؟
سهم حمل‌و‌نقل از بودجه خانوار در سال گذشته افت محسوسی را ثبت کرده است. بررسی‌های آماری نشان می‌دهد سهم مسکن در هزینه‌های خانوارهای روستایی تقریبا ثابت مانده و سهم خوراکی‌ها مسیری فزاینده را پیموده است.
در سال گذشته شاهد افزایش سهم هزینه خوراکی‌ها در کل بودجه خانوار روستایی بوده‌ایم. سهم هزینه‌های مربوط به مسکن تقریبا ثابت بوده اما سهم هزینه‌های حمل‌و‌نقل کاهش قابل‌توجهی در بودجه خانوار روستایی داشته است. این موضوع می‌تواند انعکاس‌دهنده کاهش رفاه خانوار در این مناطق باشد.
به‌طور‌کلی زمانی که قدرت خرید خانوار کاهش یابد، سهم هزینه کالاهای ضروری مانند مسکن و خوراکی از کل هزینه‌ها بیشتر می‌شود و سهم گزینه‌های دیگر کاهش می‌یابد.
تورم 50 درصدی مسکن در مناطق روستایی؟
بر اساس آمارها مشاهده می‌شود نسبت بودجه‌ای که یک خانوار روستایی سالانه صرف هزینه‌های تامین مسکن می‌کند، در سال‌های اخیر حدود 18 الی 19 درصد بوده است. باتوجه به اینکه مصرف مسکن به‌سختی تغییر می‌کند، ثبات نسبت هزینه مسکن از کل بودجه خانوار احتمالا به معنای رشد هزینه خانوار مطابق با رشد قیمت مسکن است.
بنابراین می‌توان گفت که احتمالا رشد هزینه‌های اختصاص‌یافته به مسکن از بودجه خانوار، شاخص خوبی برای تخمین تورم مسکن است. بر اساس مطالعات، رشد هزینه‌های مسکن در مناطق روستایی، در دو سال گذشته بالغ بر 52 درصد بوده است.
محدودتر شدن انتخاب/ کاهش رفاه خانوار
اصلی‌ترین هزینه‌های سبد مصرفی یک خانوار روستایی، بودجه اختصاص یافته به موادغذایی و خوراکی است. گزارش‌ها بیان می‌کنند که بیش از یک سوم بودجه خانوار روستایی در سال گذشته برای تامین مواد غذایی مصرف شده است.
پایین‌ترین سهم بودجه اختصاص یافته به خوراکی و مواد غذایی در مناطق روستایی، طی دوران برجام رقم خورد. طبق نظر کارشناسان، کاهش سهم هزینه‌ای کالاهای ضروری از کل بودجه یک خانوار، یعنی به‌وجود آمدن فرصت استفاده از سایر کالاها برای آن خانواده. به عبارت دیگر، وقتی قدرت خرید خانوار افزایش می‌یابد، تهیه کالاهای ضروری راحت‌تر شده و فرصت استفاده بیشتر از سایر کالاها فراهم می‌شود.
این در حالی است که از سال 1398 سهم هزینه‌ای خوراکی‌ها، در سبد مصرفی خانوار روستایی رو به افزایش بوده است. به‌طوریکه این سهم از 37 درصد در دوران برجام، به 41.7 درصد در سال گذشته رسیده است. آمارها نیز حاکی از رشد 52 درصدی هزینه خوراکی‌ها در سال 1400 و رشد 58 درصدی در سال گذشته هستند – احتمالا بخشی از این رشد تحت تاثیر اثر حذف ارز ترجیحی بوده است.
کمترین سهم هزینه‌ای حمل‌و‌نقل از بودجه خانوار روستایی طی ده سال اخیر
بر اساس بررسی‌ها، سهم هزینه‌های مربوط به حمل‌و‌نقل، در بودجه خانوار به‌شدت کاهش یافته است. تا 1400 حدود 12 درصد از هزینه‌های یک خانوار روستایی مربوط به هزینه‌های حمل‌و‌نقل بود. اما در سال 1401 این نسبت به 10.4 درصد کاهش پیدا کرد. باتوجه به افزایش سطح قیمت‌های مربوط به حمل‌و‌نقل در 1401، برای ثابت ماندن سطح مصرف خانوار روستایی از این گروه کالایی، لازم بود تا هزینه‌های آنان نیز به اندازه تورم رشد کند. با این حال مشاهده می شود خانوارهای روستایی نتوانسته‌اند خود را با افزایش سطح قیمت‌های حمل‌و‌نقل وفق دهند و در نتیجه مصرف آنان از این گروه کالایی کاهش پیدا کرده است.
