اصرار مرکز آمار ایران بر همخوانی دخل و خرج مردم ایران/شکاف طبقاتی؛ حلقه مفقوده گزارشی که مرکز آمار منتشر کرد

در حالی که براساس آمارهای رسمی بیش از 30 درصد خانوارهای ایرانی زیرخط فقر هستند، تازه ترین گزارش مرکز آمار ایران نشان می دهد که دخل و خرج خانواده های ایرانی با هم همخوانی دارد و با وجود افزایش هزینه ها در سال گذشته، درآمد خانوارهای ایرانی همچنان بیشتر از هزینه هاست.

«بازتاب»؛ زهره علامی-گزارش مرکز آمار ایران درباره وضعیت درآمد و هزینه خانوارهای ایرانی در سال 99 حکایت از آن دارد که متوسط هزینه‌ کل خالص سالانه‌ یک خانوار شهری 62.1 میلیون تومان بوده که نسبت به رقم مشابه در سال 98، 31 درصد افزایش داشته است.

متوسط درآمد اظهار شده‌ سالانه‌ یک خانوار شهری هم بیش از 76 میلیون تومان بوده که در مقایسه با سال 98، 38 درصد افزایش داشته است.

اما متوسط هزینه‌ کل خالص سالانه‌ یک خانوار روستایی در سال گذشته حدود 34 میلیون تومان بوده که نسبت به سال 98 نزدیک به 30.5 درصد افزایش داشته است، همچنین متوسط درآمد اظهار شده سالانه‌ یک خانوار روستایی هم نزدیک به 42 میلیون تومان بوده  که نسبت به سال قبل 41.6 درصد افزایش داشته است.

براساس این گزارش، رشد متوسط درآمد سالانه خانوارهای شهری و روستایی در سال گذشته بیشتر از رشد متوسط هزینه کل سالانه بوده است و خانواده های ایرانی در مدیریت دخل و خرج با مشکلی مواجه نبوده اند.

نگاهی به خط فقر در ایران

اگرچه گزارش مرکز آمار نشان می دهد که درآمد خانوارها بیش از هزینه های آنهاست اما نگاهی به حداقل درآمد کارگران در سال گذشته که نزدیک به 2 میلیون تومان بود و از سوی دیگر هزینه ها که روندی افزایشی داشت، نشانگر آن است که ادعای مرکز آمار با واقعیت جامعه فاصله بسیاری دارد، به گفته حمیدرضا امام قلی تبار، بازرس مجمع عالی نمایندگان کارگران کشور، خط فقر یک خانواده چهارنفره در سال 99، 10 میلیون تومان بوده و برهمین اساس بیش از نیمی از مردم ایران (حدود 40 میلیون نفر) در فقر مطلق به سر می‌برند.

در این میان موسی شهبازی، مدیر کل دفترمطالعات اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس رقم دیگری را به عنوان خط فقر عنوان می کند، او معتقد است که نرخ فقر در کشور به 35 درصد رسیده است، یعنی 35 درصد مردم زیر خط فقر قرار دارند.

اما احمد توکلی، عضو مجمع تشخیص مصلحت، نظر دیگری دارد، به گفته او 60 درصد جمعیت ایران زیر خط «فقر فرضی» قرار دارند و گرسنگی و فقر در ایران معنادار شده است.

نگاهی به آمار منتشر شده درباره خط فقر نشان می دهد هر چند رقم دقیقی برای خط فقر مشخص نشده، اما روند افزایشی نرخ تورم  نشانگر افزایش فاصله بین غنی و فقیر و رشد فقر در جامعه است، در واقع هزینه‌ها در شرایطی رشد کرده است که سطح دستمزدها به هیچ وجه پاسخگوی نیاز خانوارها نیست و وضعیت معیشتی مردم هم هر سال دشوارتر از سال قبل می‌شود.

طی دو سه سال‌ اخیر جدا از اینکه با بازگشت تحریم‌ها مواجه بودیم،رشد نرخ تورم، افزایش سرسام‌آور قیمت‌ها در بازار، بیکاری، عملکرد ضعیف مسئولان بر نابسامانی وضعیت اقتصادی دامن زد و مجموعه این عوامل موجب شد تا سفره قشر کم درآمد جامعه روز به روز کوچک‌تر شود با این وجود، مرکز آمار ایران تلاش می کند نشان دهد که درآمد خانوارهای ایرانی بیشتر از هزینه هاست.

راهکارهایی برای کاهش فقر

ضرورت برقراری عدالت اقتصادی در جامعه زمانی نمود بیشتری پیدا می کند که آمارها نشان می دهد نسبت هزینه دهک دهم (ثروتمندترین) به دهک اول (فقیرترین) درحالی در ایران نزدیک به 14 برابر است که این شاخص در کشورهای توسعه‌یافته حدود 6 تا 7 برابر است.

در این شرایط براساس پیمایشی که توسط دفتر طرح‌های ملی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 76 درصد از مردم پیش بینی می کردند که فاصله طبقاتی در سال های آتی تشدید شود و این به معنای آن است که هر سال شاهد افزایش تعداد خانوارهایی خواهیم بود که حداقل مواد غذایی و پروتئینی را دریافت می‌کنند.

اما وظیفه دولت چیست، یعنی با چه راهکارهایی می توان از افزایش فقر و گسترش شکاف طبقاتی در جامعه جلوگیری کرد؟ چندی پیش مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی پیشنهادهایی را در این زمینه ارائه کرد، از جمله این پیشنهادها برای برقراری عدالت اقتصادی می توان به شناسایی فقرا و نیازهای آنها، طراحی و اجرای سند کاهش فقر، ایجاد اشتغال مولد، بهبود فضای کسب وکار و … اشاره کرد که با اجرای این راهکارها می توان به کاهش فقر در جامعه امیدوار شد.