اتوبان یک‌طرفه ایران و آلمان در تعاملات فرهنگی
ایران بیش از ۱۴ سال پیش رابطه فرهنگی خود را با آلمان آغاز کرد، رابطه‌ای یک طرفه که نیاز به قدم دوم دارد و با توجه به قوانین بین‌المللی، در گام بعدی طرف ایرانی باید پیشقدم شود، حرکتی که با وجود برگزاری چندین نمایشگاه ایرانی در آلمان، هنوز از سوی ایران انجام نشده است.
«موزه ملی ایران» و «موزه و تالار هنر و نمایش جمهوری فدرال آلمان در بُن»، نمایش ۴۴۶ شیء تاریخی ایرانی را به مدت چهار ماه در قالب نمایشگاهی با عنوان «ایران؛ فرهنگِ کهن بین آب و بیابان» از حدود ۱۵ روز پیش آغاز کرده‌اند، نمایشگاهی که مخالفان و موافقان زیادی با دیدگاه‌های متفاوت دارد، اما یکی از موضوعات مورد بحث در برگزاری این نمایشگاه رابطه یک طرفه ایران و آلمان در این رابطه‌ی فرهنگی حدود ۱۴ ساله است.
رابطه‌ای که ساده‌ترین روش برای نشان دادنِ عمق آن، برگزاری نمایشگاه‌های دو طرفه است اما به نظر می‌رسد این رابطه که یکی از نقاط آغاز آن را برگزاری «نمایشگاه هفت هزار سال هنر ایرانی» در کشورهای اروپایی از جمله آلمان و از قضا شهر بُن می‌دانند از حدود ۱۴ سال پیش تا امروز در یک مسیر یک طرفه ادامه پیدا کرده است.
مسئولان میراث فرهنگی درخواستی برای نمایشگاه به آلمان نداشته‌اند
«گونتر ویناندز»، معاون وزیر فرهنگ و رسانه جمهوری فدرال آلمان نیز همین اعتقاد را دارد.
او در پاسخ به این پرسش که آیا قرار نیست رابطه‌ای دو طرفه در این زمینه بین آلمان و ایران برقرار شود، نخست برگزاری نمایشگاه ایرانی در شهر بُن آلمان را یک موفقیت بزرگ و در سطح عالی می‌داند و سپس ادامه می‌دهد: اگر برای ایران یافته‌های باستان‌شناسی کشف شده در محوطه‌های باستانی آلمان جذابیت داشته باشد، می‌توانیم این آثار را برای برگزاری نمایشگاهی به ایران بفرستیم.
وی با این وجود، آثار تاریخی آلمان را به اندازه‌ی آثار تاریخی و ارزشمند ایرانی جذاب نمی‌داند و می‌گوید: اگر ایران بخواهد می‌توانیم این تعامل را دو طرفه کنیم، اما تا امروز مسئولان میراث فرهنگی ایران درخواستی برای برگزاری نمایشگاهی از سوی آلمان در کشور خود نداشته است.
او ادامه می‌دهد: من می‌توانم تصور کنم بخشی از آثار به نمایش درآمده در نمایشگاه بخش آسیایی برلین و بسیاری از چیزهای دیگری که به نمایش گذاشته‌اند، متعلق به ایران است که در صد سال اخیر به آلمان منتقل شده و امروز نمایش داده می‌شوند.
معاون وزیر فرهنگ و رسانه جمهوری فدرال آلمان همچنین تاکید می‌کند: به اعتقاد من فرهنگ بیشتر از سیاست می‌تواند کارها را پیش ببرد. ما نام این نوع اقدامات را «فرهنگ‌ها می‌توانند پل بسازند» می‌گذاریم.
در وزارت امورخارجه، فرهنگ را کنار اقتصاد قرارداده‌ایم
سعید حریری، رایزن فرهنگی ایران در آلمان نیز در پاسخ مبنی بر حمایت این مرکز فرهنگی بین‌المللی برای برگزاری چنین برنامه‌هایی در قالب ارتباط دو طرفه اظهار می‌کند: در آلمان و به خصوص در وزارت امور خارجه در کنار بحث فرهنگی، اقتصاد را قرار داده‌اند، یعنی در اداره‌ای که در وزارت امور خارجه برای این بحث تعیین شده، بخش فرهنگی و اقتصادی در کنار یکدیگر هستند که ما نیز از این فضا استفاده کرده‌ایم.
او ادامه می‌دهد: سعی کرده‌ایم برای پروژه‌های فرهنگی به نوعی تعریف اقتصادی داشته باشیم، تا با یکدیگر همخوانی داشته باشند و ساختار آن در وزارت امور خارجه آلمان باشد. در واقع این اقدامات کار دو جانبه بین آلمان و ایران باشد.
وی با بیان این‌که برای برگزاری کارهای نمایشگاهی و موزه‌ای اقدامات لازم زیادی انجام می‌شوند، نمونه‌ی این اقدامات را نمایشگاه «ایران؛ فرهنگِ کهن بین آب و بیابان» می‌داند که حاصل بیش از چهار سال تلاش موزه ملی ایران و طرف آلمانی است و تاکید می‌کند: از ابتدای موضوع که مذاکرات و نوشتن یادداشت تفاهم بوده است، تا افتتاح نمایشگاه و موضوعات داخلی موجود در ارتباط با مصوبه هیات دولت و موضوعات دیگر، به عنوان یک کار پیچیده و سنگین، ما به عنوان وزارت امور خارجه، یک طرف وجودی هستیم که لوازم و شرایط موجود بین دو کشور را فراهم می کنیم و افراد ذی‌نفع را در قالب کارِگروهی یا فرهنگی فراهم می‌کنیم، تا توافق‌ها انجام شوند و بر اساس آن توافق، بحث حقوقی یادداشت تفاهم‌ها در وزارت خارجه بررسی می‌شود تا تمامی آن موضوعات را در رابطه با آن استانداردها انجام دهند و از بروز اتفاقات احتمالی جلوگیری شود.
«حریری» تلاش ایران برای برقراری ارتباط فرهنگی دو سویه بین ایران و آلمان با هدف برگزاری نمایشگاه‌های تاریخی و فرهنگی را موردی می‌داند که باید در ایران و همچنین از سوی آلمانی‌ها دنبال شود و می‌گوید: امیدواریم با توجه به اتفاقات پس از برجام و نقش رئیس‌جمهور در این قضیه، فرصت مناسبی برای ایجاد یک سنگ بنای خوب با هدف انجام کارهای فرهنگی در آینده‌ای نزدیک گذاشته شود، چون معتقدیم بسیاری از کارهایی که در دنیا انجام می‌شود شاید نتواند به اندازه‌ی کارهای فرهنگی تاثیرگذار باشد و نشان دهد که ایران یک ملت با پیشینه‌ی قدیمی و صلح‌دوست است.
او ادامه می‌دهد: در تفاهم‌نامه‌ها وجود دارد که این نوع اقدامات یک کار دوطرفه است، چون تبادل تجربه و سرعت بازسازی کارهای علمی در این تفاهم‌نامه‌ها مورد توجه قرار می‌گیرند. تا بتوانیم این رابطه دو طرفه را در برگزاری این نوع نمایشگاه‌ها در ایران داشته باشیم.
وی می‌گوید: معتقدیم این شروع بسیار خوبی است و سنگ بنایی بسیار خوب خواهد بود. امیدواریم که یک روز نیز شاهد برگزاری این نوع نمایشگاه‌ها در ایران باشیم. اما اعتقاد دارم تاثیر آن در جهان خارج از کشور یا به مراتب بیشتر خواهد بود.
برلین، شاید مقصد بعدی نمایشگاه «ایران، فرهنگ کهن بین آب و بیابان»
رایزن فرهنگی ایران در آلمان چشم‌انداز بلندی برای ادامه‌دار بودن این نمایشگاه دارد و می‌گوید: همراه با معاون میراث فرهنگی ایران و مدیرکل موزه ملی ایران تلاش می‌کنیم تا این نمایشگاه را در برلین نیز داشته باشیم.
او توضیح می‌دهد: اکنون در حال مذاکره در این زمینه هستند، بحث مورد بررسی فضای برگزاری نمایشگاه، برای همه آثار نمایش داده شده است که بتوان آن‌ها را به برلین منتقل کرد.
نمایشگاه بُن، آغازی خوب برای حضور در دیگر کشورهای اروپایی
از دیگر مطالبات مخالفان برگزاری این نمایشگاه در آلمان، اعتماد و تضمین برای امنیت و حفاظت آثار انتقال داده شده به نمایشگاه بُن است، بحثی که براساس گفته‌های حریری، کشورهای دیگر نیز به ایران اعتماد کنند و علاوه بر بحث‌های اقتصادی، امنیت و حفاظتِ آثار را در راس برنامه‌هایشان قرار دهند و از سوی دیگر روندی که ایجاد رابطه دو طرفه را در پیش رو داشته باشد.
حریری در این زمینه نیز به ایسنا می‌گوید: آن‌چه که امروز در کشور آلمان رخ می‌دهد، بسیار تعیین کننده است. به این عنوان که آلمان یک کشور پیشتاز در اتحادیه اروپایی است، بنابراین کشورهای عضو اتحادیه حتما به آن‌چه در آلمان رخ می‌دهد، توجه می‌کنند. این می‌تواند شروع خوبی برای حضور در دیگر کشورهای اروپایی باشد.
